تفکیک‌ناپذیری هنر و معانی آیات قرآن
گروه هنر: گالری شماره یک فرهنگسرای بهمن این روزها میزبان آثاری از خوشنویسان تبریزی است که با خطوط مختلف نسخ، ثلث، نستعلیق و شکسته نستعلیق، این هنر زیبا را با کلام وحی تصویر کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، فرهنگسرای بهمن از آن دست اماکن فرهنگی و هنری است که در حوزه‌های مختلف عملکردی فعال دارد. در کلامی این مرکز سعی دارد با برگزاری کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف هنری زمینه‌ای را فراهم آورد تا جامعه بیشتر با هنر همنشین شود. در این میان حمایت از کارهای ارزشی که از مهمترین اولویت‌های این فرهنگسراست را می‌توان دیگر فعالیت آن برشمرد که در همین راستا می‌توان جدیدترین شکل آن را در برگزاری نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز مشاهده کرد. در این نمایشگاه آثار بسیاری از هنرمندان تبریزی به نمایش درآمده که هر کدام زیبایی خاص خود را دارد، اما جدا از این موضوع باید گفت موضوعات دینی و قرآنی در بسیاری از مواقع، محلی برای رسیدن به منافع خاص است، اما آنچه که در نمایشگاه خوشنویسان تبریز به خوبی مشاهده می‌شود، عشق و احساس است که در کارها موج می‌زند. با توجه به این توضیح، گزارش زیر برداشت مختصری از این رویداد هنری است.
گالری شماره یک، یکی از بزرگترین نگارخانه‌های تهران است که می‌توان در آن کارهای بسیاری را به نمایش درآورد، اما جدا از وسعت نمایشگاه، باید گفت به لحاظ زیبایی‌شناسی یک نگارخانه هنری، این مکان به هیچ وجه استانداردهای لازم را ندارد، حتی باید اذعان کرد که بیشتر شبیه به یک سالن ورزش است که باید در آن لوازم ورزشی قرار می‌دادند، اما با این وجود این نمایشگاه یک امتیاز بسیار مثبت داشت، آن هم استقبالی بود که از آن به عمل آمده بود.
درباره استقبال مردمی از نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز همین اندازه باید گفت که در بازدید به عمل آمده در یک روز غیر تعطیل از این مکان، مردم حضوری امیدوار کننده داشتند. این اتفاق زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم معمولاً نگارخانه‌های خوشنویسی در اواسط هفته تعطیل هستند، چون بازدید کننده ندارند؛ البته دلیل این استقبال را هم تا حدودی می‌توان به ظرفیت بالای فرهنگسرای بهمن تعمیم داد؛ اتفاقی که باعث شده مردم و حتی هنرمندان شاغل در آن بتوانند حضوری فعال در رویدادهای هنری نمایشگاه داشته باشند.
اما در ادامه این گزارش اگر بخواهیم به طور ویژه به نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز بپردازیم باید گفت که استاد غلامحسین امیرخانی در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه به عنوان میهمان حضور داشت. وی درباره کارهایی که در نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز به نمایش درآمده است به خبرنگار ایکنا چنین گفت: آنچه که در اینجا دیدم بسیار زیبا و لذت‌بخش بود، البته طبیعی است که همانند هر نمایشگاهی، کیفیت کارها با هم متفاوت باشد، اما عمده آثار از نگاه من بسیار پسندیده بود.
وی در پاسخ به این سوال که کیفیت آثار بیشتر وی را جذب خود کرد یا معنای آیات؟ چنین توضیح داد: این قبیل سوالات بهتر است پرسیده نشود، چون هنر و معنا را نباید از هم جدا کرد. در کلامی وقتی خوشنویس اقدام به خلق کاری می‌کند مطمئناً معنای آن را هم مد نظر قرار می‌دهد تا به نوعی زیبایی خط در کنار معنا، جلوه‌گری چند برابر پیدا کند.
این استاد در انتهای سخنانش تاکید کرد: خوشنویسان و هنرمندان در میان کارهایی که خلق می‌کنند به دنبال گمشده خود هستند، پس مطمئن باشید آنچه که در خوشنویسی مشاهده می‌شود، امری نشئت گرفته از باور و اعتقاد قلبی خوشنویس است. این خصیصه نیز از دیرباز ادامه داشته و در آینده نیز به نوعی دیگر ادامه پیدا خواهد کرد.
در ادامه گزارش با استاد میرحسین زنوزی، مسئول برگزاری نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز نیز گفتوگویی انجام دادیم. وی درباره این رویداد هنری این‌گونه توضیح داد: این نمایشگاه به همت انجمن خوشنویسان تبریز با مشارکت نگارخانه بهمن و با حضور حدود 30 نفر از اساتید و خوشنویسان تبریز برگزار شده است. درباره مضمون آثار هم باید بگویم که آیات کلام‌الله مجید، احادیت و اشعار شعرای نامی ایران محور کارهاست و در بحث معنا نیز آثار به صورت چلیپا، کتابت سیاه‌مشق و ترکیب آزاد در معرض دید قرار گرفته.
وی افزود: این نمایشگاه در مدت کمی به پیشنهاد مسئولان نگارخانه بهمن تدارک دیده شد، اما حضور اساتیدی چون غلامحسین امیرخانی، پیشکسوت عرصه نستعلیق ایران و چهره ماندگار کشورمان به صورت ویژه در افتتاحییه این مراسم در دیده شدن این رویداد کمک بسیاری کرد. در ضمن این مراسم اکثر خوشنویسان مطرح کشورمان حضور داشتند و مجید ملانوروزی نیز در افتتاحیه (12 شهریورماه) این نمایشگاه حاضر بود. این اولین اقدام انجمن خوشنویسان تبریز در برگزاری نمایشگاه در پایتخت بود.
این خوشنویس ادامه داد: دومین نمایشگاه ما (انجمن خشنویسان تبریز) نیز طی آبان‌ماه در کاخ گلستان موزه میرعماد با آمادگی بیشتری برگزار خواهد شد. درباره این نمایشگاه باید اضافه کنم که نستعلیق و شکسته نستعلیق، نسخ، ثلث و نقاشی‌خط در اغلب کارهای به نمایش درآمده مورد استفاده قرار گرفته است.
وی درباره نحوه
انتخاب کارها چنین توضیح داد: نحوه انتخاب آثار نیز برگرفته از فراخوانی بود
که یک ماه پیش داده بودیم. معیار ما هم برای انتخاب کارها کیفیت بالای آثار بود.
همچنین انتخاب خوشنویسی‌های مد نظرمان نیز توسط اساتید برجسته تبریز صورت گرفت.
زنوزی تاکید کرد: در آینده نزدیک جشنواره «خسته قاسم» (از شعرای نامی قدیم آذربایجان به) را در شهر بستان‌آباد تبریز طی شهریورماه برگزار خواهیم کرد، همچنین جشنواره «مشق عشق» در شهرستان ملکان به یاد مدافعان حرم در شهریورماه و به صورت استانی برگزار خواهد شد.
وی اضافه کرد: اما جشنواره غدیر که از قدیمی‌ترین جشنواره‌ها و یا به عبارتی سرمشق تمام جشنواره‌هاست، به زودی نهمین دوره خود را برگزار خواهد کرد. این اتفاق نیز 30 شهریور در تبریز روی خواهد داد. درباره این رویداد باید این نکته را هم اضافه کنم که بعد از چند سال وقفه، این فستیوال خوشنویسی برگزار خواهد شد.
زنوزی در انتهای سخنانش تاکید کرد: در این جشنواره (غدیر) خوشنویسان مشغول نوشتن سوره صف یا آیاتی از آن با خط ثلث یا نسخ خواهند بود، اما در حوزه نستعلیق و شکسته نستعلیق نیز محور کارها برای حضور در جشنواره غدیر «خطبه غدیر» انتخاب شده است. درباره هدف برگزاری چنین رویدادی هم باید بگویم؛ مطمئناً اگر خوشنویسان از آیات و یا احادیث و یا دیگر مضامین بهره ببرند این هنرشان ابزاری خواهد بود تا مضامین قرآنی در جامعه اشاعه پیدا کند؛ اتفاقی که منظور نظر ما نیز است.
در بخش دیگری از این گزارش برای اینکه درباره فعالیت‌های نگارخانه بیشتر بدانیم با محمدرضا ملیجی، مدیر نگارخانه شماره یک فرهنگسرای بهمن گفتوگویی کوتاه داشتیم. وی درباره دلایل برگزاری این نمایشگاه چنین اظهار نظر کرد: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به انحای مختلف سعی می‌کند که از هنر قرآنی و اسلامی حمایت کند. این اتفاق نیز از طرق مختلف روی می‌دهد که مهمترین شکل آن را می‌توان در فعالیت فرهنگسراها مشاهده کرد. در این راستا فرهنگسرای بهمن یکی از مراکزی است که در این عرصه بسیار فعال عمل می‌کند. نمایشگاه گروهی خوشنویسان تبریز نیز به پیرو همین ماجرا سعی دارد با به تصویر کشیدن آثار اساتید برجسته خوشنویسی امکان دیده شدن آثار قرآنی را بهتر و بیشتر فراهم کند.
وی افزود: نکته دیگر
اینکه با برگزاری این نمایشگاه می‌خواستیم به نوعی برای هنرمندان خود درآمدزایی
داشته باشیم، چون با فروش برخی کارها این فرصت فراهم می‌شود تا برخی هنرمندان
بابت کاری که انجام می‌دهند درآمد مالی نیز کسب کنند، به ویژه اینکه در حوزه
خوشنویسی معمولاً محدودیت‌های اقتصادی باعث مشکلات عدیده‌ای برای هنرمندان شده است؛ البته خوشنویسان آثارشان را با انگیزه مادی خلق نمی‌کنند، اما به هر حال
همانند همه اقشار جامعه نمی‌توان از نقش مسائل مالی در زندگی چشم‌پوشی کرد.
توجه ویژه و ذاتی خوشنویسی به قرآن
وی با بیان اینکه
برخی محدودیت‌ها سبب کاهش قدرت اجرایی نمایشگاه شده است، تصریح کرد: فرهنگسراها
دارای بودجه آنچنانی نیستند که بخواهند با تبلیغات فراوان، امکان دیده شدن برنامه‌هایشان
را بیشتر فراهم آورند، در ضمن برخی محدودیت‌های سخت‌افزاری نیز در رونق نداشتن
نمایشگاه‌های خوشنویسی در فرهنگسرا نقشی مهم ایفا می‌کند. همین مسئله سبب می‌شود که کارها به شکل مطلوبی دیده نشود و همین اتفاق عدم فروش بسیاری از کارها را
فراهم می‌آورد. این اتفاق برای ما بسیار ناراحت کننده است، زیرا شرمنده هنرمندان می‌شویم.
وی در انتهای سخنان خود گفت: هر نمایشگاهی در کنار داشته‌های فنی برخی ضعف‌ها را نیز دارد، اما مهم آن است که کارهای هنرمندان جوان در کنار اساتید، این فرصت را فراهم آورد تا تجربه‌اندوزی مطلوب در این حوزه رخ دهد؛ اتفاقی که در نهایت سبب رواج هنر قرآنی کشورمان شود.
در انتهای این گزارش باید به این نکته هم اشاره کنم که در گفت‌وگو با بازدیدکنندگان این نمایشگاه، همه آنها از این نکته گلایه داشتند که تبلیغات مناسبی برای معرفی این برنامه‌ها انجام نمی‌شود و آنها به طور اتفاقی متوجه برگزاری این رویداد هنری شده‌اند، در صورتی که اگر چنین نمایشگاه‌هایی به شکل بهتر معرفی شود، مطمئناً مخاطبان آن نیز فراوان خواهند بودند، همچنین آنها جدا از امکانات نه چندان مطلوب نمایشگاه، به روی این نکته متفق‌القول بودند که اگر نمایشگاه خوشنویسی به طور صحیح معرفی شود، می‌تواند برای هنرمندانش درآمدزایی داشته باشد.
گزارش تصویری این نمایشگاه را در اینجا ببینید.
