اربعین و محافلی از جنس نور/ توجه به ثقل اکبر؛ عامل وحدت مسلمانان
گروه ادب: برپایی محافل قرآنی در موسم اربعین حسینی یکی از موضوعات بسیار مهم در راستای وحدت مسلمانان به شمار می‌آید که توجه به ثقل اکبر در کنار اهل بیت(ع) عاملی برای مقابله با شعارهای وهابیت علیه ایران اسلامی نیز هست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، همزمان با اربعین حسینی، مراسم و برنامه‌های مختلفی در این رویداد عظیم معنوی برگزار می‌شود که از آن جمله می‌توان به برپایی محافل قرآنی با مشارکت اتحادیه تشکل‌های قرآنی و قراء اشاره کرد. در همین رابطه گزارشی تهیه شده است که از نظرتان می‌گذرد؛
حسن محمدی، مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآنی کشور و مدیر کارگروه قرآن کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین، در این باره که آیا فعالیت این نهاد در راستای برپایی محافل قرآنی در طول مسیر پیاده‌روی اربعین به منظور مقابله با وهابیت است یا خیر، عنوان کرد: یکی از دلایل فرعی این فعالیت همین موضوع است. اربعین سبب شد که در چند سال گذشته ظرفیت قابل توجه و بی‌نظیری به واسطه اشتیاق و علاقه زوار حضرت سیدالشهدا(ع) در جهان اسلام و دنیا شکل بگیرد که هر سال از شکوه بیشتری برخوردار باشد؛ بر همین اساس باید از این ظرفیت در قالب وحدت‌بخشی جهان اسلام، مسلمانان و آزادگان جهان استفاده کرد.
وی در ادامه سخنانش گفت: این موضوع نیازمند آن است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان پرچمدار تشیع، مبارزه با ظلم و عامل به دستورات قرآن کریم و دستورات اهل بیت عصمت و طهارت(ع) فعالیت قابل توجهی را در این رویداد معنوی داشته باشد. در این راستا طی سال‌های گذشته به این نتیجه رسیدیم که قرآن کریم می‌تواند همه اقشار و کشورهای اسلامی و غیر اسلامی را که در این موسم حضور دارند به وحدت و انجام فعالیت فرهنگی در کشور عراق برساند.
محمدی در بخش دیگری از سخنانش، اظهار کرد: طی سال‌های گذشته به این نتیجه رسیدیم که قرآن برای همه اقشار و کشورهای اسلامی و غیر اسلامی که در این موسم حضور دارند، می‌تواند محور وحدت و فعالیت فرهنگی در کشور عراق باشد؛ به این دلیل که فلسفه حضور اربعین سیدالشهدا(ع) و اهل بیت هستند، همه فعالیت‌های اربعینی رنگ خود را از اهل بیت(ع) دارند و ما باید به دنبال آن باشیم که ثقل اکبر را در موسم اربعین بگنجانیم.
مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآنی کشور درباره این اقدام چنین توضیح داد: قرآن، محور وحدت همه مسلمانان جهان است که همه کشورهای اسلامی این کشور را به عنوان کتاب آسمانی واحد قبول دارند. اربعین فرصت مناسبی برای واحد بودن و یکپارچگی امت مسلمان است. در مذاهب مختلف از جمله مسیحیت، کتب مختلفی که اغلب تحریف شده است و تغییرات دارند، وجود دارد، اما همه مسلمانان یک کتاب واحد دارند که همگی حول می‌توانند حول آن به وحدت برسند.
وی با اشاره به این موضوع با عنوان مهمترین راهبرد، افزود: شیعیان به این موضوع متهم هستند که اهل بیت را گرفته و قرآن را رها کرده‌اند. شعار وهابیت درباره ما، «حسبنا اهل بیت(ع)» است، به آن معنی که ائمه برای ما کفایت می‌کنند و ما به هیچ چیز دیگری نیاز نداریم، ولی ما معتقد هستیم که ثقلین باید در کنار هم باشند و به صورت تفکیک ناپذیر استفاده شوند که راه سعادت را به بشریت نشان دهند. قرآن کریم می‌تواند نوعی مقابله با حربه دشمن باشد که ادعا می‌کنند ما شیعیان در اربعین، امام حسین(ع) را گرفته‌ایم و قرآن را رها کرده‌ایم.
مدیر کارگروه قرآنی کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین در ادامه سخنانش یادآور شد: بر همین اساس فعالیت خودجوشی را طی چند سال گذشته آغاز کرده‌ایم و برنامه‌های متعددی برای این منظور داریم که اوج آن در سال گذشته بود که به صورت رسمی‌تر با نهادهای مختلف همکاری می‌کردیم. بر همین اساس کارگروه قرآنی اربعین راه‌اندازی شد که طی آن کاروان 40 نفره‌ای از قرا برجسته کشور به همراه گروه‌های تواشیح و ابتهال به کمک بعثه مقام معظم رهبری و کمیته فرهنگی راهی کربلا شدند. در همین راستا توانستیم 205 برنامه محفل انس با قرآن کریم و تواشیح را در مکان‌های مختلف عراق علاوه بر داخل کشورمان که در هر استان همایش‌ها و محافل مختلف استانی دارند را برپا کنیم. در همایش‌هایی که در استان خراسان رضوی برگزار شد، برنامه‌های آموزشی برای فعالان قرآنی کشور عراق نیز برگزار کردیم که باعث ایجاد تعامل میان ایران و عراق شد.
وی درباره آموزش‌هایی که به این منظور استفاده می‌شود عنوان کرد: برخی از آموزش‌ها مربوط به بحث روابط عمومی و تعامل با افراد خارج از کشور در عراق بود که مهارت‌های لازم و مبانی ارتباطی آموزش داده شد. در همین راستا شناخت فرهنگی خوبی حاصل شد که به بهبود مجرای ارتباطی ایران و عراق منجر شد. در این باره از موکب‌هایی که آموزش در آنجا برگزار می‌شد سرکشی کردیم. محافل قرآنی در نجف، کربلا، کاظمین، سامراء و در مسیر نجف تا کربلا که اوج پیاده‌روی ظهور این مراسم است برگزار شد که تحول خوبی را نشان داد.
محمدی در این باره که آیا علاوه بر شهرهای نجف و کربلا، در کاظمین و سامراء نیز برنامه برگزار شده است، تاکید کرد: بله، در این دو شهر هم برنامه داشتیم؛ البته برنامه‌های اصلی در نجف و کربلا و موکب‌های بین مسیر بود که با استقبال خوبی روبرو شد. جمع‌خوانی سوره فجر، منتسب به سیدالشهدا(ع) را برگزار کردیم که امسال نیز سوره واقعه، به عنوان سوره محوری انتخاب شده است.
وی درباره دلیل این انتخاب اظهار کرد: طی تعامل با رسانه ملی و برپایی جشنواره قرآنی 1451، سوره واقعه انتخاب شد که آن را به اربعین متصل کردیم. انتخاب سوره واقعه و امتداد آن در حرکت اربعین به دلیل کوتاه بودن آن است که زائر فرصت حفظ کردن آن در اربعین را دارد. همچنین نمایشگاه‌هایی از سوره واقعه برگزار شد که ترسیم چهره بهشتیان، جهنمیان و دسته‌بندی افراد در قرآن کریم بود که جایگاه آنها در سوره واقعه شرح داده شده است. این نمایشگاه‌ها قابلیت ترویج مفاهیم از طریق بصری را دارا هستند.
محمدی با اظهار اینکه ابعاد و ظرفیت اربعین حسینی بسیار وسیع است، گفت: 200 هزار بروشور از سوره والفجر را در سال گذشته میان زوار توزیع کردیم که اصلاً به چشم نیامد؛ چرا که ابعاد میلیونی و کار بسیار بزرگ است و امیدواریم از نظر کمی بروز و ظهور خوبی داشته باشد.
مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآنی در این باره که نمایشگاه‌ها در کدام مناطق برپا شده‌اند و کدام نهادها در این رابطه همکاری دارند، عنوان کرد: موسسات قرآنی در این حوزه همکاری می‌کنند و سیاست ما برگرفته از دستورات رهبر معظم انقلاب است. فعالیت‌ها در حوزه اهل بیت(ع)، سیدالشهدا(ع) و اربعین حسینی است. برای برپایی نمایشگاه‌ها از نهاد خاصی کمک نگرفته‌ایم. قرا نیز بدون چشمداشت در این فعالیت شرکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه تلاش کردیم که مردمی بودن این فعالیت حفظ شود، گفت: سعی کردیم که کیفیت کار افزایش پیدا کند و مردمی بودن این جریان را ادامه خواهیم داد. در این رابطه از سازمان‌ها نیز درخواست کمک نداشته‌ایم. البته همه سازمان‌ها باید این ظرفیت را دریابند و دلیل این تاکید نیز آن است که همه نهادها باید این وحدت و همدلی بی‌نظیر در جهان بشری را تقویت کنند.
سیدمحمد موجانی، دبیر کارگروه قرآنی کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد مرکزی اربعین نیز در این باره با اشاره به کرسی‌های تلاوت که طی چند ماه توسط آستان قدس رضوی در سراسر کشور برگزار شد و اکنون در 10 نقطه از نجف، کربلا و مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا این مراسم برگزار می‌شود، درباره ویژگی‌های این محافل عنوان کرد: این محافل در مناطق محروم فرهنگی برگزار می‌شود.
وی مراسم پرچم‌گردانی و مشارکت در طرح ملی حفظ قرآن در سراسر کشور را از جمله برنامه‌های دیگر در این باره عنوان کرد و گفت: طرح ملی حفظ قرآن از دو ماه آینده در سراسر کشور کلید زده می‌شود. مناطق محروم فرهنگی مورد نظر هستند؛ این مناطق شامل مناطقی هستند که طی دو سال، هیچ مراسم قرآنی در آن محل و شعاع چند کیلومتری آن برگزار نمی‌شود. حتی مراسم مذهبی نیز ندارند و گاه چند روز گذشته از محرم، متوجه می‌شوند که باید مراسمی برگزار کنند. آنان تاریخ و روز و ماه شمسی و قمری را در اختیار ندارند.
موجانی درباره شناسایی این گونه مناطق در استان‌ها اظهار کرد: گروه‌های سازمان اوقاف، تحقیقاتی روی موقوفات خود انجام می‌دهند به ویژه روی اماکن متبرکه که به عنوان قطب فرهنگی جهان اسلام از سوی رهبر معظم انقلاب معرفی شده‌اند. سپس نقشه راهبردی به ما داده می‌شود که طبق آن به برگزاری محافل فرهنگی و قرآنی اقدام می‌کنیم. در تفاهم‌نامه‌ای که با آستان قدس رضوی داشتیم، قرار شده است این طرح تا پایان سال ادامه داشته باشد و طی اربعین، 10 کرسی در عراق برگزار می‌شود.
وی بیان کرد: با توجه به ظرفیتی که داریم و تجربه‌ای که از سال گذشته به دست آمد و بازخوردی که از مردم داشتیم، نقاطی را از مسیر پیاده روی اربعین برای این کار انتخاب کرده‌ایم که تاریخ خاصی را برای برگزاری کرسی تلاوت در روزهای خاص در نظر گرفتیم.
موجانی درباره معیار انتخاب این مناطق نیز چنین گفت: اوقاتی که زائران بیشتری در منطقه حضور دارند را انتخاب کرده‌ایم. برای مثال از یک روز پیش از اربعین تجمع جمعیت در این شهر وجود ندارد، ولی روزهای پیش از آن گنجایش جمعیت بسیار زیاد است. یکی از اقدامات در این باره رایزنی با مخیمات قرآنی حشد الشعبی عراق است که مخاطبان غیرایرانی را جذب کنیم، به این معنی که زائرانی از اردن، امارات، لبنان، سوریه، قطر، عمان و حتی کشورهای آذری زبان مانند آذربایجان، ارمنستان، اوکراین و ترکیه را در این طرح می‌گنجانیم. مخیمات قرآنی نیز در این برنامه جای دارند.
وی همچنین در پاسخ به اینکه انتخاب نقاط مربوط به پیاده‌روی کربلا بر چه اساسی بوده است، گفت: زمان برگزاری محفل ما پس از نماز مغرب و عشاء است و سعی می‌کنیم تا جایی که امکان دارد بر این ظرفیت بیفزاییم. در خیمه‌هایی که توسط هیئت رزمندگان زده شده است و ظرفیتی که در اختیار دارند نیز استفاده می‌کنیم؛ البته محل موکب‌ها هر سال تغییر می‌کند. این موکب‌ها در مسیر نجف تا کربلا قرار دارند.
موجانی تاکید کرد: علاوه بر موکب‌های شهرداری تهران، آستان حضرت معصومه(س)، مسجد جمکران و... نیز موکب‌های بزرگی در مسیر دارند که هماهنگی صورت گرفته است. همچنین از دو موکب که در اختیار مردم عراق است و جمعیت بسیاری در آنجا گرد هم می‌آیند نیز استفاده می‌کنیم تا 10 کرسی تلاوت را برپا کنیم.
وی درباره معیار انتخاب 10 کرسی تلاوت و چرخشی بودن مکان برپایی آنها نیز توضیح داد: اوج پیاده‌روی اربعین از نهم تا بیستم صفر در مسیر نجف تا کربلاست. بر همین اساس برای این مدت 10 روزه برنامه داریم. هر کاروان قرآنی شامل گروه تواشیح و قراء است که در زمان خاصی در مسیر شروع به حرکت می‌کنند. کرسی‌های تلاوت حساسیت خاص و بالایی داشته که بازتاب رسانه‌ای نیز دارند.
موجانی اظهار کرد: با توجه به حساسیت بالای این کرسی‌ها و بازتاب رسانه‌ای که دارند، با شبکه قرآن در این رابطه هماهنگی شده است. البته قراء به صورت افتخاری آمده‌اند. با همکاری‌هایی که به عمل آمد، امسال 60 قاری در موسم اربعین حضور یافته‌اند. البته ما امکان اعزام صد نفر را داشتیم، ولی به دلیل محدودیت امکانات موجود در اربعین، این تعداد به 60 نفر تقلیل یافت.
وی با اشاره به اینکه از قراء بین‌المللی در این موسم استفاده شده است، افزود: همچنین گروه‌های تواشیح رتبه‌دار مورد استفاده قرار گرفته‌اند. البته تا پیش از این بیش از 200 نفر اعلام آمادگی کرده بودند که حدود یک چهارم آنها را بانوان تشکیل می‌دادند.
10 دقیقه فاصله تا اجابت درخواست
همچنین علی‌اصغر شعاعی، یکی از قاریان بین‌المللی کشورمان که در سال‌های گذشته به این سفر معنوی رفته است، به نقل برخی خاطرات خود از این سفر پرداخته است که متن آن را در زیر می‌خوانید؛
هنگام ورود به صحن كاظمین، به علت ازدحام جمعیت به دوستان كه همگی همكاران دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم بودند، قرار بود یک نفر از وسائل مواظبت کند و بقیه به زیارت خود برسند. من گفتم شما به زیارت بروید من مواظب وسائل هستم و بعد زیارت می‌كنم. پس از حدود یك ساعت دوستان یكی یكی آمدند و من مجبور بودم سریع‌تر زیارت را انجام دهم. هنگام ورود به صحن، یک لحظه یک آرزو از دل و ذهنم عبور کرد، «ای کاش می‌توانستم در این مکان مقدس تلاوتی انجام دهم». با این آرزوی تقریباً محال وارد بارگاه ملکوتی شدم پس از زیارت، صدای قرآن که در فضا پیچیده شد توجهم را به سمت خود جلب کرد، پس از چند پرس و جو متوجه شدم در صحن حرم، جلسه قرآن در حال برگزاری است. به این نیت که حداقل پنج دقیقه در آنجا بمانم و از تلاوت‌ها لذت ببرم خودم را به محل برگزاری جلسه رساندم.
پیش خود گفتم به علت ضیق وقت تنها پنج دقیقه در آنجا می‌مانم. زمانی که وارد جلسه شدم، حدود۲۰نفر در آن جلسه حضور داشتند و فضایی معنوی و منور را شکل داده بودند. چند دقیقه‌ای که آنجا ماندم و در عالم خودم به آرزویم فکر می‌کردم، یک لحظه متوجه شدم میكروفون را به سمت من گرفته‌اند و از من می‌خواهند، تلاوت کنم. به هیچ وجه برایم قابل باور نبود که در این فاصله بسیار کوتاه آرزوی قلبی‌ام محقق شود. بلافاصله شروع به تلاوت قرآن کریم کردم و تمام تلاش خودم را به کار بستم تا یکی از زیباترین تلاوت‌هایم را داشته باشم. آیاتی از سوره‌های مبارکه «حمد» و «بقره» را تلاوت کردم با شروع تلاوت جمعیت از اطراف به سوی جلسه سرازیر شد به طوری که بعد از پایان تلاوت جمعیت بالغ بر۱۰۰نفر شده بود. استاد جلسه بسیار سر ذوق آمده بود و از من خواست که تلاوت را ادامه دهم.
پس از لحظاتی به دلیل عجله‌ای که در پیوستن به هم‌گروهی‌های خودم داشتم، تلاوت را تمام و با استاد جلسه خداحافظی كردم. ایشان مشخصات بنده را یادداشت كرد تا بعدها با هم در ارتباط باشیم. پس از مراجعه به گروه متوجه شدم كه یكی از همراهان كه او را گم كرده بودیم با شنیدن صدای تلاوت من در صحن، به دنبال من حركت كرده و به ما ملحق شده است. این دو اتفاق جالب تا آخر پیاده‌روی و تا به امروز که ایام زیادی از آن می‌گذرد در ذهن و یاد همه اعضای گروه باقی مانده است.
نزدیکی‌های غروب بود، تمام روز را پیاده‌روی کرده بودیم و خسته از یک پیاده‌روی طولانی جهت استراحت در یكی از موكب‌های بین راه مستقر شدیم. در جمع ما یكی از مداحان مخلص اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نیز حضور داشت. به صورت اتفاقی متوجه شدم یكی از قاریان استان قم نیز در آن موکب مستقر شده است. با همفكری دوستان تصمیم گرفتیم پس از اقامه نماز مغرب و عشاء مراسم قرآنی مختصری را که شامل تلاوت، مناجات و مداحی باشد حداکثر به مدت۴۰دقیقه برگزار كنیم. مقدمات کار به سرعت و در یک چشم به هم زدن مهیا شد، پس از اجرای این برنامه که بسیار مورد توجه زائران قرار گرفت. یكی از زائران از اعضای گروه درخواست کرده بود تا پایان پیاده‌روی همراه گروه ما باشد، علت را که جویا شده بودند، گفته بود می‌خواهد تلاوت‌های این قاری قرآن را بشنود. در این مراسم ابتهال حب‌الحسین نیز توسط آقای علی كعبی خوانده شد که مورد استقبال قرار گرفت.
تلاوتی انرژی‌زا
در مسیر نجف به کربلا در كنار موكبی جایگاهی ویژه قرار داده بودند، شخصی در حال خواندن خطبه‌ها و سخنان امام حسین(ع) بود. یكی از دوستان به آنها پیشنهاد داد كه قبل از اذان، قاری بین‌المللی که همراه گروه است تلاوت كند، آنها نیز بلافاصله قبول کردند، با توجه به استقبال آنها تلاوتی۱۰دقیقه‌ای انجام دادم كه با حضور برخی زائرین مجلس بسیار معنوی‌تر شد. در پایان هم اذان گفتم و نماز جماعت برگزار شد.
در قسمتی از مسیر كربلا كه خیلی خسته شده بودم با شنیدن صدای زیبای استاد عبدالباسط و به شوق رسیدن به مكان مورد نظر انرژی مضاعفی پیدا كردم و سریع به محل صدا رسیدم، در آنجا متوجه شدم که عده زیادی از زائران نیز از ذوق شنیدن صدای زیبای استاد عبدالباسط استراحتگاه خود را آن موکب قرار داده‌اند. در این سفر معنوی هر جا صدای قرآن بود، فضا معنوی‌تر از همیشه بود و مردم آنجا را برای استراحت خود انتخاب می‌کردند.
گزارش از آزاده غلامی
