نگاهی به سوره حمد/
مسیر بندگی در سرآغاز کتاب زندگی
گروه معارف - قرآن کریم با سوره حمد آغاز می‌شود که مسیر بتدگی را برای بشر ترسیم می‌کند، از حقایق ربوبیت پروردگار پرده برمی‌دارد و مایه شفا است.
به گزارش ایکنا از زنجان، سوره مبارکه حمد یا فاتحه دارای هفت آیه است و سرآغاز کتاب آسمانی قرآن قرار گرفته و خواندن این سوره مایه شفای جسمی و روحی بوده و در آن به صفاتی از خدای متعال، مسئله معاد، ابراز علاقه برای ادامه راه اولیای خدا و انزجار از راه گمراهان اشاره شده است.
حجت‌الاسلام محسن قرائتی در جلد نخست تفسیر نور در مورد سوره مبارکه حمد آورده است: اگر این سوره در نماز خوانده نشود، نماز باطل است. از نامگذاری این سوره به فاتحة‌الکتاب معلوم می‌شود که تمام آیات قرآن در زمان رسول خدا(ص) جمع‌آوری و به شکل کتاب درآمده و به امر ایشان این سوره در آغاز قرآن قرار داده شده است.
حجت‌الاسلام قرائتی، قطع امید کردن از غیر خدا، مربوب و مملوک بودن در پیشگاه خدای متعال و کنار گذاشتن غرور، خود را در سایه لطف الهی دیدن، زدودن غبار غفلت از آینده، زایل شدن ریا و شهرت‌طلبی، نهراسیدن از ابرقدرت‌ها و کنار گذاشتن حسادت‌ها با عنایت به اینکه تقسیم روزی به دست خداست را از جمله درس‌های تربیتی سوره حمد برشمرده است.
پیام‌ها و نکته‌های آیه «الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» که در تفسیر نمونه ذکر شده شامل این نکات می‌شود که رابطه مخلوقات با خداوند رابطه دائمی و تنگاتنگ است؛ همه هستی تحت تربیت خداوند است و امکان رشد همه موجودات وجود دارد؛ خداوند یگانه، مالک، مدبر و پرورش‌دهنده همه است و این عبارت بهترین تشکر از خداوند است.
از سومین آیه سوره حمد یعنی «الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» درمی‌یابیم که تربیت الهی بر اساس رحم و لطف است و همچنانکه تعلیم نیازمند رحم و مهربانی است، تربیت و تزکیه نیز باید بر اساس رحم و مهربانی باشد.
آیه شریفه «مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» به نوعی انذار و هشدار است و گویای این مطلب هست که کسی که مالک حقیقی است، سلطه و احاطه نیز دارد و ما باید به خاطر هیبت و قدرت خداوند نیز حمد و سپاس او را به جای آوریم.
آیه «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» حاوی این مطالب است که اول باید حق خدا را ادا کرد و بعد از او حاجت خواست؛ ما فقط تو را بنده هستیم و به خاطر اینکه شاسته عبادتی و نه از روی ترس تو را بندگی می‌کنیم؛ ما فقط از تو استمداد می‌کنیم؛ قوانین طبیعی محکوم تو هستند؛ در عبادت کردن هم نیازمند تو هستیم و باید هر فرد خود را در جمع خوبان قرار دهد تا همراه مخلصان ایاک نعبد بگوید.
خواندن نماز جماعت و در یک خط بودن همه مسلمانان، خواست خداوند بر خواست بنده مقدم است؛ عبادت وسیله استمداد است؛ حضور در محضر خداوند با گفتن کلمه ایاک و طلب هدایت از خداوند از دیگر مواردی است که از آیه پنجم سوره فاتحه برداشت می‌شود.
در تفسیر نمونه در مورد آیه «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ» می‌خوانیم که در قرآن مجید دو نوع هدایت ذکر شده یکی هدایت تکوینی و یکی هدایت تشریعی و راهنمایی‌های انبیا؛ همه هستی در مسیری که خداوند اراده کرده در حرکتند و ما از خدا طلب می‌کنیم ما را در مسیری که خود دوست دارد قرار دهد و انسان‌ها باید در انتخاب راه مستقیم و در تداوم آن از خدا کمک بگیرند.
آخرین آیه سوره حمد یعنی «صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ» به این نکات اشاره دارد که انسان در تربیت نیازمند الگو است و آنچه از خداوند به انسان می‌رسد نعمت است و قهر و غضب را ما خود به‌وجود می‌آوریم.
انتهای پیام
