معرفی 5 شاخصه «نیکی» در قرآن
گروه اندیشه ــ آیت‌الله تحریری با تصریح به اینکه اولین قدم در نیکی کردن به برادران دینی این است که مسائل ایمانی را به آنها تذکر بدهیم، به تبیین پنج شاخصه نیکی در قرآن پرداخت.
به گزارش ایکنا؛ جلسه درس اخلاق آیت‌الله محمدباقر تحریری، روز جمعه، 21 تیرماه در حوزه علمیه معیر برگزار شد.
آیت‌الله تحریری به بحث درباره سفارشات اخلاقی امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب پرداخت و گفت: حضرت می‌فرمایند: «یابن جندب، ان للشیطان مصائد یصطادبها فتحاموا شباکه ومصائده؛ ای پسر جندب، شیطان مکان‌هایی برای شکار دارد. مواظب دام‌ها و شکارگاه‌های او باشید!» عبدالله بن جندب پرسید: «یابن رسول الله(ص) و ماهی؛ ای پسر فرستاده خدا، آنها چیستند؟» حضرت در پاسخ فرمودند: «اما مصائده فصد عن برالاخوان، و اما شباکه فنوم عن قضاءالصلوات التی فرض الله؛ اما ابزار شکار او ایجاد مانع در نیکی به برادران است و دام‌های شیطان خفتن از انجام نمازهای واجب است.» امام صادق(ع) در این فرمایشات تصریح دارند، شیطان ریسمان‌هایی دارد که به واسطه آن انسان‌ها را صید می‌کند. ریسمان‌ها و شبکه‌های شیطان برای صید انسان‌ها مختلف است. قبلا عرض کردم قصد شیطان این است که همه انسان‌ها در شبکه‌های او قرار گیرند و همه را در مسیر خودش که کفر به خداوند است، قرار دهد. خدای متعال درباره او فرمود که: «لم یکن من الساجدین». شیطان اگرچه به حسب ظاهر اظهار خالقیات خداوند را کرده بود، ولی به آن پایبند نبود.
استاد اخلاق حوزه علمیه ادامه داد: شیطان در مرحله اول می‌خواهد، انسان مومن از حیطه ولایت خدا خارج شود. در همین اوایل مباحث امام صادق(ع) هم حضرت این نکته را به عبدالله بن جندب متذکر شدند که قصد اولیه شیطان این است که انسان را از ولایت خدا و ولایت اولیائش جدا بکند: «یاعبدالله، لقد نصب ابلیس حبائله فی دارالغرور فما یقصد فیها الا اولیائنا؛ ای عبدالله، ابلیس دام‌هایش را در دنیای فریبنده فقط به قصد شکار دوستان ما پهن کرده است». بنابراین در این قسمت از فرمایش حضرت، ایشان به طور خاص برخی از آن شبکه‌ها را مورد اشاره قرار می‌دهند. جلوه‌گری شیطان اساسا نسبت به دنیا و شئون دنیا است؛ منتهی جلوه‌گری‌هایش نسبت به دنیا شئون مختلفی دارد. حضرت می‌فرمایند ریسمان شیطان این است که ما از نیکی کردن به برادران دینی‌مان منع بشویم. از اموری که ما به آن بعد از امور عبادی سفارش شده‌ایم، رابطه خوب با برادران دینی و در جهت رفع مشکلات برادران دینی قرار گرفت است.
وی افزود: لذا امام صادق(ع) می‌فرمایند شیطان سعی دارد در این روابط سنگ‌اندازی کند. اولین نیکی انسان نسبت به برادرانش این است که در جهت استحکام روابط ایمانی به او تذکر بدهد. خداوند متعال در آیه 177 سوره بقره نیکی را تعریف کرده است: «لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛ نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و [يا] مغرب بگردانيد بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ايمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راهماندگان و گدايان و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زكات را بدهد و آنان كه چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زيان و به هنگام جنگ شكيبايانند آنانند كسانى كه راست گفتهاند و آنان همان پرهيزگارانند». اولین اساس نیکی، تبلیغ معتقدات حق و پیرو حق درست کردن و ترغیب به استحکام اعتقادات برادران است. آن وقت در مرحله بعد جنبه‌های عملی مطرح می‌شود؛ مانند انفاق کردن. سومین شاخصه نیکی در این آیه، اقامه نماز و پرداخت زکات است. ایتای مال و زکات در این آیه دوبار مطرح شده است؛ چراکه دست کشیدن از مال سخت است.
تولیت حوزه علمیه مروی در ادامه تصریح کرد: شاخصه چهارم نیکی وفای به عهد است. اگر انسان با کسی عهد بست، لازمه ایمانش این است که وفای به عهد بکند. پنجمین شاخصه این است که انسان در همه مراحل زندگی، صبر را سرلوحه کار خودش بکند. در پایان آیه تصریح می‌شود چنین افرادی صادق هستند؛ چراکه در ظاهر و باطن در مسیر عبودیت قرار دارند و متقین واقعی اینها هستند. ما به این مسائل چقدر پایبند هستیم؟ هم باید از جهت فردی در مسیر نیکی قرار بگیریم و هم از جهت اجتماعی در این مسیر قرار بگیریم. شیطان می‌خواهد ما از نیکی به برادرانمان منع کند. اقسام نیکی را خدمت شما عرض کردم. انسان مومن سعی می‌کند در ارتباطش با دیگران به این مسائل توجه داشته باشد. گاهی انسان در حوزه مسائل مالی وظایف خود را انجام می‌دهد، ولی به مسائل اعتقادی توجه ندارد؛ در حالی که مسائل اعتقادی مسائل اصلی است و بنیه شخصیتی انسان با مسائل اعتقادی شکل می‌گیرد. از مسائل اعتقادی برای انسان شکل بگیرد، مسائل عملی هم دنبال آن می‌آید. ریسمان شیطان هم این است که انسان بخوابد و از به جا آوردن نماز واجب اجتناب کند. شیطان می‌خواهد در تمام شئون ایمانی انسان وارد شود، منتهی دو مسئله خیلی مهم است: نیکی کردن به برادران دینی؛ اهتمام به امور عبادی که مهم‌ترین آن نماز است.
انتهای پیام
