آموزش روخوانی قرآن به کودکان زیر ۷ سال آری یا خیر؟

سالانه هزاران کودک خردسال در مؤسسات قرآنی تربیت می‌شوند که پیش از ورود به مدرسه توانایی روخوانی و حفظ قرآن را کسب می‌کنند. در این بین والدینی به این توانایی کودکان می‌بالند و آن‌ها را متمایز و برتر از سایر همسالان تلقی می‌کنند.

برخی معتقدند آموزش روخوانی قرآن به خردسالان سبب می‌شود که تربیت قرآنی در ذهن کودک نقش ببندد و در وجود آن‌ها نهادینه شود؛ در مقابل عده‌ای بر این باورند که آموزش‌های زودهنگام ممکن است موجب دلزدگی فرزندان در سنین بالاتر شود.

نظریه‌هایی به چشم می‌خورد که خردسالان آموزش‌پذیری بالایی دارند و هرآنچه را در اطراف خود می‌بینند و می‌شنوند به سرعت درک می‌کنند و به ذهن می‌سپارند. پس بهتر است آن‌ها را در مسیر آموزش قرآن قرار دهیم.

البته برخی کارشناسان هم این نگرانی را بیان می‌کنند که کسب توانایی‌های زودهنگام ممکن است پس از ورود به مدرسه چالش‌هایی را به وجود آورد و سبب غرور کاذب کودکان شود و آنان تصور کنند که بیش از همسالان خود می‌دانند و به آموزش‌های معلمان توجه نکنند.

آموزش پیش‌دبستانی؛ نقش‌های حک شده روی سنگ

رباب ژاله‌ رفعتی، مسئول واحد خردسالان جامعه‌القرآن زنجان، در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان، اظهار کرد: آموزش قرآن به خردسالان حساسیت‌های خاص خود را دارد و باید با روش‌ها و شیوه‌های درست انجام شود تا سبب علاقه‌مندی کودکان به این امر شود و نتیجه معکوس ندهد.

وی با اشاره به اینکه انتقاداتی همچون ایجاد اعتماد به نفس کاذب در کودکان، ایجاد لحن عربی در خردسالان حتی در گویش فارسی و یا امکان دلزدگی در دوران بزرگسالی به آموزش قرآن در سنین زیر ۷ سال وارد می‌شود، بیان کرد: بر همین اساس یک تحقیق میدانی انجام دادیم و تعدادی از خردسالان، اولیا و معلمان را زیرنظر گرفتیم تا صحت این موارد را بررسی کنیم.

مسئول واحد خردسالان جامعه‌القرآن زنجان ادامه داد: در این بررسی‌ها موردی از شکایت و ایجاد اختلال در رفتار دانش‌آموزان مشاهده نشد، فقط در تعداد محدودی از آن‌ها روی لهجه تأثیر گذاشته بود که با تذکر برای تصحیح گویش این موارد اصلاح شد. حتی آموزش قرآن پیش از ورود به دبستان سبب نبوغ تحصیلی شده و با آموزش رسم‌الخط و تسلط به خواندن، کودکان را برای پذیرش مطالب پیشرفته‌تر آماده می‌کند و هم اولیا و مربیان از وضعیت کودکان راضی هستند.

ژاله‌ رفعتی با دفاع از آموزش روخوانی قرآن به کودکان زیر 7 سال تصریح کرد: آموزش پیش از دبستان، مانند نقشی است که روی سنگ حک می‌شود و این کار را با بیان داستان، نمایش و شعر انجام می‌دهیم تا بچه‌ها به ادامه فعالیت‌های قرآنی تشویق شوند.

سند تحول بنیادین؛ مرجع آموزش قرآن به کودکان

رضا نباتی، مؤلف کتاب‌های درسی قرآن دانش‌آموزان نیز موضوع آموزش قرآن به کودکان زیر 7 سال را منوط به بررسی اسناد بالادستی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش دانست و گفت: برای پیش‌دبستانی راهنمای برنامه درسی مصوب داریم و مراکزی که در حوزه برنامه‌ریزی، طراحی آموزشی و تدوین و تولید محتوای آموزشی کار می‌کنند، باید این کار را مبتنی بر اسناد تحولی انجام دهند.

وی با اشاره به اینکه در راهنمای درسی پیش‌دبستانی، انتظارات مشخص شده است، تصریح کرد: محور اصلی این است که کودکان پیش از ورود به دبستان، مقدمات، مهارت‌ها و توانایی‌هایی همچون مهارت حرف زدن، شنیدن، توانایی نقاشی کشیدن و مواردی از این دست را یاد بگیرند و در آن‌ها برای یادگیری قرآن ایجاد علاقه شود.

مؤلف کتاب‌های درسی قرآن دانش‌آموزان با اشاره به اینکه آموزش‌های پیش‌دبستانی، 70 درصد به ارتقای مهارت و 30 درصد به افزایش دانش و معلومات مربوط می‌شود، ادامه داد: اگر کودکان و خردسالان زمینه‌ای برای حفظ یا قرائت قرآن دارند بهتر است این کار از سوره‌های کوچک آغاز شود و با ارائه پیام‌های قرآنی و شعرهای مناسب علاقه‌مندی در آن‌ها تقویت شود.

وی با تأکید بر اینکه خواندن قرآن برای خردسالان را در حد کلی‌خوانی و تصویرخوانی قبول داریم، اظهار کرد: در این روش با استفاده از نگاره‌ها و لوحه‌های آموزشی، سوره و آیات را به کودکان نشان می‌دهند و به جزئیات، حروف، اتصالات و حرکات کاری ندارند با قرائت معلم یا پخش صوت، بچه‌ها خط‌بَری و تقلید می‌کنند و تصویر آیه را به خاطر می‌سپارند.

نباتی با اشاره به اینکه در این مقوله باید به 2 نکته ضرورت و امکان آموزش توجه کنیم، بیان کرد: در طراحی آموزشی باید به این موضوع دقت کنیم که آیا کودک به خواندن قرآن در این سن نیاز دارد؟ و یا امکان آموزش را با در نظر گرفتن دیگر شرایط داریم؟

سردرگمی معلمان ابتدایی

وی یادآور شد: گاهی اوقات آموزش‌های پیش از دبستان، معلم پایه اول ابتدایی و سال‌های آینده را با اختلال روبه‌رو می‌کند، چراکه تعدادی از دانش‌آموزان با مطالب و مهارت‌هایی آشنا هستند و عده‌ای این مهارت‌ها را ندارند و این موضوع معلم را زیر فشار قرار می‌دهد و نمی‌تواند کار خود را دقیق پیش ببرد.

مؤلف کتاب‌های درسی قرآن دانش‌آموزان با بیان اینکه باید به پیش‌دبستانی به عنوان یک فرصت بنگریم و آن را به تهدید تبدیل نکنیم، ابراز کرد: برخی از مربیان، با آموزش‌های غیرمتعارف می‌خواهند بگویند ما کودکان را به این توانایی رساندیم، در حالی که ضرورتی ندارد.

وی به بهره‌گیری از اسناد سند تحول بنیادین برای جلوگیری از اعمال سلایق در آموزش قرآن به خردسالان، تأکید کرد و افزود: خانواده‌ها نیز باید مراقب باشند که رقابت‌های چشم و هم‌چشمی مبنای تصمیم‌گیری قرار نگیرد و از این فرصت استفاده کنند تا به بچه‌ها شعر یاد بدهند و گنجینه لغات و توانایی تفکر کودکان که در زندگی کاربرد بیشتری دارد را افزایش دهند.

نباتی تأکید کرد: آموزش قرآن نباید باعث دلزدگی و خستگی کودکان شود؛ در آموزش پیش‌دبستانی مهم این است که دانش‌آموز با معلم ارتباط برقرار کند و معلمان باید توجه داشته باشند که کودکان در امر آموزش احساس موفقیت کنند و لازم نیست زبان عربی را با لهجه عربی یاد بگیرند تا در فارسی صحبت کردن آن‌ها اثر سوء بگذارد.