فتوای حرمت سلاح هسته‌ای مبانی قرآنی، روایی و عقلانی دارد
گروه حوزه‌های علمیه ــ حجت‌الاسلام والمسلمین خالد الغفوری ضمن تشریح مبانی قرآنی، روایی و عقلانی فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر حرمت سلاح هسته‌ای، اظهار کرد: با توجه به مخاطرات نگهداری و استفاده از سلاح هسته‌ای تولید و انباشت آن به لحاظ عناوین اولیه و ثانویه فقهی قابل دفاع نیست.
به گزارش ایکنا، مسئله خلع سلاح هسته‌ای از موضوعات مهم در جهان است که کشورهای مختلف بر آن تأکید می‌کنند، اما معدود کشورهای استکباری سلاح هسته‌ای و کشتار جمعی دارند و گاه هم مانند آمریکا از آن استفاده کرده‌اند؛ امروز آمریکا و رژیم صهیونیستی به انبار زرادخانه‌های تسلیحات کشتار جمعی تبدیل شده‌اند و با این حال ایران را متهم به دنبال کردن تولید سلاح هسته‌ای می‌کنند.
رهبر انقلاب سالیان قبل در فتوایشان و مجدداً امسال در سخنانشان بر این مسئله تأکید فرمودند که ایران دنبال تولید سلاح هسته‌ای و انباشت آن نیست. با این حال عده‌ای تصور می‌کنند که اگر ایران تولید و انباشت سلاح هسته‌ای را حرام می‌داند، چون در شرایط کنونی مجبور است تا از فشار سیاسی به خود بکاهد و مخلص کلام نظر راهبردی ایران و در رأس آن مقام معظم رهبری حرمت سلاح هسته‌ای نیست، بلکه حرکتی تاکتیکی از سوی ایران دنبال می‌شود.
برخلاف این ادعاهای تکراری، مقام معظم رهبری بارها تأکید فرمودند که فتوای حرمت تولید و انباشت و به‌کارگیری سلاح هسته‌ای به خاطر این نیست که نمی‌توانیم تولید کنیم، بلکه از اساس آن را حرام می‌دانیم؛ حال سؤال اینجاست که دلیل این حرمت چیست؟ زیرا با وجود تصریح قرآن کریم و برخی روایات مبنی بر فراهم آوردن تمام امکانات از سوی نظام اسلامی برای ارهاب دشمن و به اصطلاح امروزی قدرت بازدارندگی، مبانی فقهی چنین فتوایی از سوی عالی‌ترین مقام ایران به عنوان ولی فقیه چیست؟ حجت‌الاسلام والمسلمین خالد الغفوری، سردبیر مجله فقه اهل بیت(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا به این پرسش پاسخ می‌دهد.
حجت‌الاسلام الغفوری با بیان اینکه ممنوعیت سلاح‌های کشتار جمعی شیمیایی و هسته‌ای گرچه متناسب با پیشرفت‌های نظامی، ولی ممکن است موضوعات جدیدی باشند، تصریح کرد: حداقل در بحث شیمیایی مواردی در تاریخ اسلام برای استناد به حرمت آن وجود دارد؛ برای مثال روایاتی از پیامبر(ص) وجود دارند که وقتی جنگی صورت می‌گرفت یا حتی در غیر جنگ ایشان از به کاربردن مواد مسموم در مقابله با دشمن به شدت نهی می‌کردند؛ ایشان ممنوعیت هدف قرار دادن غیرجنگاوران، ممنوعیت هدف قرار دادن مناطق شهری و ممنوعیت استفاده از روش‌های ناجوانمردانه را دستور فرموده‌اند.
منع آتش‌سوزی در جنگ‌ها
وی افزود: رسول مکرم اسلام(ص) از به‌کارگیری روش‌ها و تسلیحاتی که موجب کشتار غیرضروری می‌شد، جداً خودداری می‌کردند و صراحتاً به‌کارگیری آنها را ممنوع فرمودند. شیخ حر عاملی در حدیث اول در باب 16 این مسئله را بیان کرده است؛ همچنین در روایات بیان شده که پیامبر(ص) از آتش افکندن که سبب می‌شود تا شعاع محدودی از اطراف خود را بسوزاند، منع فرمودند؛ از جمله در روایتی بیان شده است: «لا تُحِرُقوا الَّنخل َو َلا تُْغِرُقوه بِالَْماء َو َلا تَْقطُعو الشجَرًة ُمْثمَرًة َو َلا تُحِرُقوا زْرعاً»؛ نخل‌ها را نسوزانید و آنها را غرق نکنید و درختان میوه‌دار را قطع نکنید و کشت و زرع را نسوزانید.
سردبیر فصلنامه فقه اهل بیت(ع) افزود: همچنین، عبدالله بن مسعود از پدرش روایت می‌کند که رسول الله(ص) فرمود: «لا تعذ ّبوا بالنار لا یعذب بالنار الا ربها؛ یعنی با آتش عذاب مکنید، زیرا جز خداوند کسی با آتش عذاب نمی‌کند»؛ این امر هم اختصابه به‌کارگیری آنها علیه غیرنظامیان ندارد؛ بلکه مطلقاً استفاده از آن را ممنوع کرده‌اند. در چنین صورتی مسلماً به‌کارگیری سلاح‌هایی مانند سلاح‌های هسته‌ای ممنوع می‌شود.
وی ادامه داد: رسول گرامی اسلام(ص) همچنین هرگونه القای سم در سرزمین‌های دشمن را نهی فرمودند و بر همین اساس تقریباً تمام فقهای اسلام القای سم را علیه طرف مقابل ممنوع دانسته‌اند.
این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا»(اعراف/85) تصریح کرد: حرمت و کرامت انسانی در استفاده از این سلاح‌ها مخدوش می‌شود و میان زن و بچه، کودک، جنگجو و غیرجنگجو هم فرقی نمی‌ماند و آسیبش متوجه همگان است. بنابر این از این روایت می‌توان به حکم حرمت رسید.
الغفوری افزود: از طرفی نگهداری سلاح‌های هسته‌ای حتی به نیت عدم استفاده، بسیار مشکل، پرخطر و پرهزینه است و اسراف در بیت‌المال مسلمین محسوب می‌شود. همچنین ممکن است مخاطرات نگهداری این سلاح‌ها بسیار کم اتفاق بیفتد، ولی باز ممکن است نظیر آنچه در شوروی سابق در مورد تشعشعات اتمی رخ داد، روی دهد. آثار این مسئله تا چند نسل در مردم یک منطقه باقی می‌ماند، مانند آنچه در بمباران اتمی ژاپن از سوی آمریکا صورت گرفت و هنوز هم سخن از آثار وخیم تشعشعات هسته‌ای شهرهای ژاپن است.
سلاح‌هایی که کارایی عملی ندارد
وی تصریح کرد: مبنای دیگری که فتوای مقام معظم رهبری را تأیید می‌کند این است که فرض کنیم کشوری آن را داشته باشد، این سلاح کارایی عملی ندارد؛ انرژی هسته‌ای می‌تواند در صنایع استفاده شود، ولی در عرصه نظامی در کجا کاربرد دارد؟ آیا در جنگ‌هایی که در منطقه و در چند دهه اخیر صورت گرفت کاربردی داشت؟ آمریکا، انگلیس و اسرائیل تعداد زیادی کلاهک هسته‌ای دارند، ولی نمی توانند از آن استفاده کنند. لذا تولید و انباشت سلاح هسته‌ای به لحاظ عناوین اولیه و ثانویه فقهی قابل دفاع نیست.
این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که این سلاح‌ها مورد استفاده نیست، ولی قدرت بازدارندگی دارد، بیان کرد: اگر تولید و انباشت آن حلال باشد، ولی استفاده آن حرام دیگر قدرت بازدارندگی هم ندارد.
سردبیر فصلنامه فقه اهل بیت(ع) در پاسخ به این سؤال که آیه قرآن با صراحت و به صورت مطلق بحث فراهم کردن هر نوع قدرت و قوت را بیان فرموده است، ابراز کرد: ساخت موشک، هواپیمای پیشرفته و بدون سرنشین و به ویژه انگیزه و اراده بالای نیروی انسانی مهم‌ترین عناصر قدرت بازدارندگی هستند و تأثیر خود را هم نشان داده است، ولی سلاح هسته‌ای محیط زیست و همه اقشار مردم را نابود می‌کند و این مسئله مورد پذیرش اسلام نیست.
سازگاری حرمت با آیات قرآن
وی با اشاره به آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَ آخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ؛ و در برابر آنها آنچه توانستید از نیرو و اسبان بسته و آماده شده آماده سازید که بدین وسیله دشمن خدا و دشمن خود و دشمنان دیگری را غیر آنها که شما آنها را نمی شناسید، خداوند آنها را می شناسد، بترسانید»(انفال/60) اظهار کرد: آیه شریفه درست است، ولی بر سر مصادیق قوة اختلاف وجود دارد و با استناد به روایاتی از پیامبر(ص) که استفاده از سلاح‌های شیمیایی مانند سموم را حرام فرمودند، این موضوع به هسته‌ای هم قابل تعمیم است.
الغفوری در پایان تصریح کرد: اعلام حرمت تولید سلاح هسته‌ای موضعی روشن و تغییرناپذیر است، ولی این فتوا سبب مثبت‌نگری کشورهای دیگر به فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران است و اگر فتاوایی برخلاف آن وجود داشت باشد، موجب ایجاد نگاه منفی می‌شود.
انتهای پیام
