بررسی نقش تمدن‌سازی هستی‌شناسی توحیدی قرآن در «تمدن اسلامی و دین‌پژوهی»

به گزارش ایکنا؛ دومین شماره فصلنامه «تمدن اسلامی و دین‌پژوهی» به صاحب‌امتیازی مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین‌پژوهی پیامبر اعظم(ص) و مدیرمسئولی سیدجمال الدین میرمحمدی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «هستی‌شناسی توحیدی قرآن و نقش آن در تمدن‌سازی تربیت‌محور»، «بررسی ظرفیت‌های تمدن‌سازی در جهان اسلام با تکیه بر پیاده‌روی اربعین»، «بررسی نقش ائمه شیعه تا امام رضا(ع) در گسترش و پیشرفت فرهنگ و تمدن اسلامی»، «سیدجمال‌الدین اسدآبادی و زمینه‌های احیا و پیشرفت تمدن اسلامی»، «واکاوی شاخص‌های بارز سلامت رفتاری در تمدن اسلامی با رویکردی بر قرآن و حدیث»، «بازتاب‌های تمدن غربی در جهان اسلام و مساله بازگشت به خویشتن».

هستی‌شناسی توحیدی قرآن و نقش آن در تمدن‌سازی تربیت‌محور

در چکیده مقاله «هستی‌شناسی توحیدی قرآن و نقش آن در تمدن‌سازی تربیت‌محور» می‌خوانیم: «تمدن‌سازی نوین اسلامی یکی از مهم ترین گفتمان‏های نوظهور در دوران معاصر است که در پی نهضت‌های اسلامی، جنبش بیداری اسلامی و شکست و رسوایی مکاتب مادی، اذهان متفکران اسلامی را به خود جلب نموده است. با عنایت به اهمیت ترسیم تمدن نوین اسلامی برپایه قرآن کریم و نظر به حیثیت تربیت محوری تمدن اسلامی و ابتکارهای علامه طباطبایی در مباحث تربیتی، پژوهش حاضر به شیوه تحلیل متن، به استخراج و استنباط مبانی ویژه تفسیر المیزان در حوزه هستی‌شناسی و ارتباط آن با تمدن‌سازی پرداخته است. براساس مبانی قرآنی علامه در المیزان، عالم هستی یک نظام توحیدی فراگیر است که مدیریت یکپارچه و اتصال تدبیر در آن حاکم است. پرسش از عدالت و چگونگی آن در این نظام واحد نادرست است؛ چراکه عالم وجود، خود میزان عدالت و معیار سنجش آن است. بی‌تردید چنین شناختی از جهان در مدیریت کلان تمدنی بسیار حائز اهمیت است. براساس این نگرش، اهداف تمدن‌سازی اسلامی، گسترش باور به توحید و پرورش روحیه تسلیم و رضا در آحاد جامعه ترسیم می‌شود؛ و از جمله اصول و راه کارهای آن، اخلاص در مربی و متربی، باور به نظام احسن، حب عبودی، یادآوری نعمت‌های الهی و القاء نگرش قرآنی است که شناخت و تدبیر صحیح آن از لوازم تمدن‌سازی تربیت‌محور است.»

واکاوی شاخص‌های بارز سلامت رفتاری

در طلیعه مقاله «واکاوی شاخص‌های بارز سلامت رفتاری در تمدن اسلامی با رویکردی بر قرآن و حدیث» آمده است: «هر تمدنی با توجه به نوع جهان‌بینی و مبانی که دارد‌ تیپ رفتاری خاصی را در بین افراد مدنی خویش اشاعه می‌دهد. تمدن اسلامی نیز، از این قائده مستثنی نیست. تیپ رفتارهای حاکم بر این تمدن آسمانی در عین حالی که معطوف به رفتارهای عقلانی است به هدف‌های عالی و ارزشمند مادی و معنوی نیز، آراسته است. خصیصه و ویژگی‌های که عامل تمایز رفتار افراد این تمدن عظیم از دیگر تمدن‌ها گشته در صورتی که به درستی نهادینه گردند، پرتو‌افکنی‌شان زمان و مکان را درنوردیده و طلیعه دار می‌گردند.این پژوهش در عین حال که از روش کتابخانه‌ای- اسنادی استفاده شده با تکیه بر روش کیفی از نوع تحلیل محتوای استنباطی در پی آن است که با پردازش دقیق از واژه رفتار در زبان عربی و اصطلاح تمدن، به بازشناسی شاخص‌های بارز رفتاری افراد در تمدن اسلامی با استناد به آموزه‌های روح‌بخش ثقلین بپردازد شاخص‌های که در بین تمامی اقشار تمدن اسلامی ثابت و بدون تغییر هستند.»