اهمیت کتابخوانی و دانش‌اندوزی از دیدگاه قرآن کریم
گروه فعالیت‌های قرآنی ـ مدرس فلسفه و کلام حوزه علمیه ولایت شهرکرد به تشریح اهمیت کتابخوانی و دانش‌اندوزی از دیدگاه قرآن کریم پرداخت.
کتاب یکی از شاخص‌های پیامبرانِ دارای کتاب است و به‌عنوان ارزشمندترین یادگار جامعه انسانی، می‌تواند موجب اعتلا و پیشرفت جامعه انسانی شود و تأثیر بسیار مهمی در توسعه جامعه انسانی داشته باشد.
ائمه اطهار(ع) تأکید بسیاری بر کتابخوانی دارند، به طوری که حضرت علی(ع)، می‌فرمایند: «کسی که با کتاب آرامش پیدا می‌کند، هرگز آسایش از او سلب نمی‌شود».
قرآن نیز تأکید و اهمیت فراوانی برای مطالعه و کتابخوانی قائل است و خداوند متعال در آیات متعدد قرآن کریم فرموده است که کتاب و مطالعه مردم را از تاریکی به سمت روشنایی سوق داده و موجب آگاهی‌بخشی و رهایی انسان از استعمار و استبداد می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی نظری، مدرس فلسفه و کلام حوزه علمیه ولایت شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه ﻭاﮊﻩ «ﻛﺘﺎﺏ» ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ 230 ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ اﺳﺖ، اظهار کرد: 49 مورد از اﻳﻦ ﻣﻮاﺭﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی «ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ» اﺳﺖ و ﺩﺭ برخی جاها اﺯ ﻭاﮊﻩ ﻛﺘﺎﺏ مواردی نظیر ﺗﻮﺭاﺕ، اﻧﺠﻴﻞ، ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ، ﻧﻮﺷﺘﻪ، ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ و... اﺭاﺩﻩ می‌شود.
وی ادامه داد: ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻭاﮊﻩ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺳﻮﺭﻩ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﻗﺮﺁﻥ یعنی ﺳﻮﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ «ﻗﻠﻢ» و در ﺁﻳﻪ 37 ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ اﺳﺖ، «أَمْ لَکُم کِتَٰبٌ فِیهِ تَدْرُسُون»، ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺭا ﻛﺘﺎبی اﺳﺖ ﻛﻪ اﺯ ﺁﻥ میﺧﻮاﻧﻴﺪ.
حجت‌الاسلام نظری با بیان اینکه در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ واژه ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی «ﻣﻜﺘﻮﺏ» به ﻜﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ اﺳﺖ، افزود: ﻗﺮﺁﻥ در این آیه ﻭﺟﺪاﻥ ﻣﺸﺮﻛﺎﻥ ﺭا ﺑﻪ ﺩاﻭﺭی میﻃﻠﺒﺪ و ﻧﺎﻫﻤﮕﻮنی و ﻳﻜﺴﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﻣؤﻣﻦ و ﻣﺠﺮﻡ ﺭا ﺗﺬﻛﺮ میﺩﻫﺪ؛ ﻗﺮﺁﻥ تأﻛﻴﺪ میﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺮﺩ ﺩاﻭﺭی ﻳﻜﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁن ﺪو ﺭا نمیﭘﺬﻳﺮﺩ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اﻳﻦ ﺩاﻭﺭی ﻣﻜﺘﻮبی ﺩاﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺎنی ﺁن ﺪو ﺭا ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ.
وی در ادامه تأکید کرد: ﻭاﮊﻩ ﻛﺘﺎﺏ برای دومین بار در ﺁﻳﻪ 31 سوره مبارکه مدثر ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ که می‌فرماید «الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَیَزْدَادَ الَّذِینَ آمَنُوا» ﺩﺭ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮاﺩ اﺯ ﻛﺘﺎﺏ، کتاب ﻧﻮﺭانی و اﻧﺠﻴﻞ اﺳﺖ اﻫﻞ ﻛﺘﺎﺏ نیز در معنای ﻳﻬﻮﺩﻳﺎﻥ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ آمده است، اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮخی علما ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ که ﻣﺮاﺩ اﺯ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻮﺭانی و اﻫﻞ ﻛﺘﺎﺏ، ﻳﻬﻮﺩﻳﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
مدرس حوزه علمیه ولایت شهرکرد در ادامه با اشاره به یکی دیگر از آیاتی که وازه کتاب در آن به کار رفته است، گفت: خداوند ﺩﺭ ﺁﻳﻪ چهارم ﺳﻮﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ «ق» میﻓﺮﻣﺎﻳﺪ «قَدْ عَلِمْنَا مَا تَنْقُضُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ عِندَنَا کِتَٰبٌ حَفِیظٌ» ﺩﺭ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ اﺳﺖ.
حجت‌الاسلام نظری تأکید کرد: اﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭی ﻛﻪ ﻭاﮊﻩ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی «ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ» ﺁﻣﺪﻩ است ﺩﺭ ﺁﻳﻪ 2 ﺳﻮﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ اﻋﺮاﻑ اﺳﺖ «کِتَٰبٌ أُنزِلَ إِلَیْکَ فَلَا یَکُن فِی صَدْرِکَ حَرَجٌ مِّنْهُ لِتُنذِرَ بِهِ وَ ذِکْرَیٰ لِلْمُؤمِنِینَ»؛ ﺑﺮخی ﻣﻔﺴﺮاﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ که ﻗﺮﺁﻥ اﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻛﺘﺎﺏ نامیده می‌شود ﻛﻪ اﻧﻮاﻉ ﻗﺼﺺ، ﺁﻳﺎﺕ، اﺣﻜﺎﻡ، اﺧﺒﺎﺭ و ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺭا ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻩ اﺳﺖ.
اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ و ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ
این کارشناس مذهبی در تشریح اهمیت مطالعه و کسب علم از دیدگاه قرآن، تصریح کرد: ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ ﺷﺮﻁ ﻻﺯﻡ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از آنجا که ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻢﺁﻣﻮﺯی و ﻟﺰﻭﻡ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ مورد توجه قرار گرفته است، ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ ﻛﻪ ﺷﺮﻁ ﻻﺯﻡ علم‌آموزی است نیز پی میﺒﺮﻳﻢ.
وی با بیان اینکه ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻢ و ﺯﺩﻭﺩﻥ ﺟﻬﻞ تأﻛﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭی ﺩاﺭﺩ به آیه 9 سوره مبارکه زمر «قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ» اشاره کرد و گفت: خدواند متعال ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎﻥ ﺭا ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻗﺮاﺭ ﺩاﺩﻩ اﺳﺖ ﻭ بر مبنای فراز آیه یازدهم از سوره مبارکه مجادله «و اﻟﺬﻳﻦ اﻭﺗﻮا اﻟﻌﻠﻢ ﺩﺭﺟﺎﺕ» اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﺭا ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺑﺎﻻ و ﺑﺮﺗﺮ ﻭﻋﺪﻩ ﺩاﺩﻩ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ اﺯ ﻣﻨﻆﺮ اﺳﻼﻡ، اﻳﻤﺎﻥ دینی مبتنی ﺑﺮ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﺳﺖ و ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻤﺎﻥ منتفی اﺳﺖ.
حجت‌الاسلام نظری ادامه داد: پیامبر(ص) ﺩﺭ ﺳﻮﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ علق ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻥ اﻣﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ «اقرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ» و به علاوه ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎﺩ کرده و می‌فرماید «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند؛ پس میﺗﻮاﻥ ﮔﻔﺖ که ﺩﺭ ﻫﻴﭻکدام اﺯ اﺩﻳﺎﻥ، ﻣﻜﺎﺗﺐ و ﻛﺘﺐ ﺁﺳﻤﺎنی ﺑﻪ اﻧﺪاﺯﻩ اﺳﻼﻡ و ﻗﺮﺁﻥ، ﺑر اﻫﻤﻴﺖ کتابخوانی، ﻛﺴﺐ ﺩاﻧﺶ و نیز ﺩﻋﻮﺕ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﻘﻞ و ﺗﺪﺑﺮ ﺗأﻛﻴﺪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ؛ ضمن اینکه ﺩﺭ اﺣﺎﺩﻳﺖ و ﺭﻭاﻳﺎﺕ ائمه اطهار(ع) ﻧﻴﺰ اﺑﻮاب ﻣﺴتقلی ﺩﺭ خصوص اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﺩاﻧﺶ ﻭاﺭﺩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ.
مدرس حوزه علمیه در استان در ادامه بیان کرد: وقتی ﻋﻠﻢ و دانش تا این اندازه در اسلام ﺩاﺭای اﻫﻤﻴﺖ است بی‌شک ملزومات و شرایط کسب آن یعنی مطالعه نیز ﺩاﺭای اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؛ به علاوه ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﺮ ﺩﺭ ﺁﻓﺎﻕ و اﻧﻔﺲ ﻫﻢ تأﻛﻴﺪ ﻓﺮاﻭاﻥ ﺩاﺭﺩ و ﺳﻴﺮ ﺩﺭ ﺁﻓﺎﻕ و اﻧﻔﺲ یعنی ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻥ و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﻳﮕﺮ، به معنای اﻧﺴﺎﻥشناسی اﺳﺖ.
تأکید قرآن بر ضرورت جستجوی دانش
حجت‌الاسلام نظری با اشاره به اعجاز قرآن کریم، گفت: اﺯ شگفتی‌های ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ همانا ﺫﻛﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺧﺖ عالم و ﺁﮔﺎهی و ﺩاﻧﺶ نسبت به ﻋﺎﻟﻢ هستی، ﻃﺒﻴﻌﺖ، ﺗﺎﺭﻳﺦ، ﺩﺭﻭﻥ اﻧﺴﺎﻥ و ﺁﻓﺎﻕ و اﻧﻔﺲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ تأﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺩاﻧﺶ و ﭘﺮﻫﻴﺰ اﺯ اﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﺮ ﺣﺪﺱ و ﮔﻤﺎﻥ اﺳﺖ.
وی در خصوص تأکید قرآن بر علم‌اندوزی، بیان کرد: تأکید بر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻂﺎﻟﻌﻪ و ﺩاﻧﺶاﻧﺪﻭﺯی ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺑﺎ اﻟﻔﺎﻅ و ﺑﻴﺎﻥهای ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ به چشم می‌خورد و در قالب تعابییری چون لزوم ﺗﺪﺑﺮ، ﺗﻔﻜﺮ، ﺳﻴﺮ آﻓﺎقی و انفسی و غیره بروز پیدا می‌کند.
حجت‌الاسلام نظری در پایان موارد مورد اشاره قرآن برای افزایش مطالعه و دانش‌اندوزی را یادآور شد و گفت: اﺧﻼﺹ، ﺗﻘﻮا، اﻧﺠﺎﻡ ﻭاﺟﺒﺎﺕ و ﺗﺮﻙ ﻣﺤﺮﻣﺎﺕ، ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ هستی، ﭘﺮﻫﻴﺰ اﺯ ﺭﺫاﻳﻞ اخلاقی، ﺫﻛﺮ و ﻳﺎﺩ ﺧﺪا ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻟﺤﻆﺎﺕ زندگی از سفارشات این کتاب الهی در خصوص دانش‌اندوزی است.
انتهای پیام
