سبک زندگی اسلامی همدوش تمدن اسلامی است / اهتمام به بعد سختافزاری زیست قرآنی
قیوم‌زاده با بیان اینکه سبک زندگی دارای دو حوزه نرم‌افزاری و سختافزاری است، تصریح کرد: تاکنون مقالات متعددی درباره سبک زندگی قرآنی نوشته شده و پایان‌نامه‌هایی به رشته تحریر درآمده است، ولی عموماً روی بعد اندیشه‌ای و بینشی سبک زندگی کار کردند در حالی که می‌توانیم از قرآن کریم بعد رفتاری و عملکردی هم استخراج کنیم.
حجت‌الاسلام محمود قیوم‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، در گفت‌وگو با ایکنا، به توضیح درباره مفهوم سبک زندگی و نحوه استخراج سبک زندگی قرآنی اشاره و اظهار کرد: سبک زندگی واژه‌ای است که می‌تواند مقول به تشکیک باشد؛ یعنی هر کسی یک مراد و مفهومی از سبک زندگی داشته باشد. بنیان‌گذار این بحث یک منظوری از سبک زندگی ارائه داد، ولی بعدا این مفهوم تطور پیدا کرد و هر کس بر اساس دیدگاه خودش به مفهوم سبک زندگی پرداخت. باید توجه داشت که سبک زندگی به معنای شیوه زندگی و نوع رفتار و بینش صرف نیست؛ بلکه سبک زندگی در مفهومی که ما از آن اراده می‌کنیم برایند مؤلفه‌های متعددی است.
وی ادامه داد: از زمانی که روانشناسان این اصطلاح را به کار بردند مرادات متعددی از آن شده و به ادبیات انقلابی هم وارد شده است. در ایران با توجهی که مقام معظم رهبری در این زمینه داشتند، دیدند دیگران دارد در این حوزه برای ما برنامه‌ریزی می‌کنند؛ لذا خواستند فعالانه در این حوزه وارد شویم و سبک زندگی ایرانی اسلامی ارائه دهیم. تصورم این است که سبک زندگی چیزی فراتر از آن است که بنیان‌گذاران این مفهوم منظور داشتند. سبک زندگی ایرانی اسلامی همدوش با تمدن نوین اسلامی شکل می‌گیرد.
دبیر انجمن علمی معارف اسلامی ایران تصریح کرد: در سبک زندگی یک بعد، بعد عقیدتی و اندیشه‌ای است و یک بعد، بعد رفتاری و عملکردی؛ یعنی هم سبک زندگی بعد سختافزاری دارد و هم بعد نرم‌افزاری. البته بعد سختافزاری متأثر از بعد نرم‌افزاری است. در بُعد نرم‌افزاری سبک زندگی، موضوعاتی چون غایتمندی زندگی و هدف زندگی مراد است. در حوزه سختافزاری هم کنش‌ها، رفتاها و تعاملات فردی و اجتماعی مورد نظر است. البته عامل اثرگذار دیگری که بر حوزه سختافزاری سبک زندگی تأثیرگذار است، علاوه بر حوزه نرم‌افزاری و بینشی، توانمندی و تکنولوژی است.
وی افزود: موقعی که اتومبیل اختراع نشده بود سبک زندگی انسان‌ها با امروز که این وسیله اختراع شده است، اصلاً قابل مقایسه با امروز نیست. اگر کسی به رفتارها و تعاملات صد سال پیش نگاه کند شاهد خواهد بود که با سبک زندگی‌ای که ما امروز داریم متفاوت است. دلیل آن هم بهره‌مندی از امکانات و تکنولوژی‌ای است که امروزه در اختیار ما قرار گرفته است.
پژوهشگر معارف اسلامی در ادامه اظهار کرد: بنابراین مقصود من این است اگر بخواهم مفهوم اصلی سبک زندگی را باز کنم، تصورم این است مفهوم سبک بر پایه یک بعد عقیدتی و بینشی که همان غایتمندی به زندگی است، استوار است و همچنین بر یک پایه سختافزاری و رفتاری و عملی استوار است که این حوزه، از تکنولوژی و امکانات هم تأثیر می‌پذیرد؛ یعنی علاوه بر اینکه بُعد فکری و اعتقادی بر حوزه رفتاری تأثیرگذار است، امکانات هم بر بعد عملی تأثیرگذار است. این مفهومی است که بنده از سبک زندگی در ذهن دارم چون سبک زندگی برایند همه بینش‌ها، اعتقادات و امکاناتی است که طرف در اختیار دارد. بنابراین حالا که ما در گام دوم انقلاب اسلامی قرار داریم باید دنبال سبک زندگی اصیل اسلامی و الگوی ایرانی باشیم. فکر کنم مقام معظم رهبری هم با توجه به مسئله تمدن نوین اسلامی مفهوم سبک را اراده کردند؛ یعنی سبک زندگی اسلامی همدوش تمدن اسلامی است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا مطالعات کافی برای استخراج الگوی سبک زندگی از قرآن صورت گرفته است یا خیر؟ پاسخ داد: متأسفانه نتوانستیم سبک زندگی جامع اسلامی را پیاده کنیم؛ گرچه به لحاظ تئوری و هدفی برایمان مسجل است که در سبک زندگی اسلامی دنبال یک زندگی بر پایه خدامحوری، معادمحوری و سعادتمندی دنیوی و اخروی هستیم و همان‌طور که در مقدمه قانون اساسی آمده، قرار است در سبک زندگی اسلامی همه به حقوق خودشان برسند، از عدالت اجتماعی برخوردار باشند و به کسی ظلم نشود و همه بتوانند به خواسته‌های مشروع خودشان برسند.
قیوم‌زاده یادآور شد: می‌خواهم بگویم اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که مطالعات کافی صورت گرفته است یا خیر شاید نتوانیم جواب مثبت بدهیم. ما باید سبک زندگی را دارای اضلاع متعدد بدانیم. اگر سبک زندگی را کامل و جامع نبینیم ممکن است برآیند مطالعات ما استخراج یک سبک زندگی جامع نباشد. مطالعاتی که تاکنون انجام گرفته است نتوانسته سبک زندگی را به صورت منظومه‌ای جامع در اختیار ما قرار بدهد.
وی افزود: قرآن کریم خیلی ظرفیت دارد سبک زندگی انسان را بسازد منتهی عمده سرمایه‌گذاری کسانی که در این حوزه کار کردند روی بعد اندیشه‌ای و نرم‌افزاری سبک زندگی بوده است. تاکنون مقالات متعددی درباره سبک زندگی قرآنی نوشته شده و پایان‌نامه‌هایی به رشته تحریر درآمده است ولی عموما روی بعد اندیشه‌ای و بینشی سبک زندگی کار کردند در حالی که می‌توانیم از قرآن کریم بعد رفتاری و عملکردی هم استخراج کنیم. به اعتقاد من می‌توان از قرآن الگوی حیات طیبه که خودش یک سبک زندگی جامع است را استخراج کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه تاکید کرد: قرآن هم در حوزه اندیشه و باور و معنابخشی سبک زندگی ارائه می‌دهد؛ به این معنا که فکر و اندیشه انسان خدامحور و آخرت‌محور باشد و هم بر حوزه‌های رفتاری و عملی تاکید دارد و به عنوان مثال، رفتار پیامبر(ص) را الگویی برای ما قرار می‌دهد. این مسئله می‌تواند در استخراج بعد سختافزاری سبک زندگی به ما کمک بکند. من تصورم این است اگر قرار است روی سبک زندگی اسلامی قرآنی کار کنیم باید هم کسانی باشند که در حوزه اعتقادی، فکری و اندیشه‌ای سبک زندگی قرآنی کار کنند و مولفه‌های قرآنی سبک زندگی را استخراج کنند و هم افرادی که در حوزه روانشناسی و جامعه‌شناسی دین تخصص داشته باشند تا بتوانند مولفه‌های سبک زندگی را به صورت منظومه‌ای جامع ایجاد کنند. اینکه رهبری توصیه کردند سبک زندگی اسلامی داشته باشیم لازمه‌اش این است کار گروهی و شبکه‌ای انجام شود. به هر صورت کارهایی در این زمینه شده اما مطالعه کافی در این زمینه انجام نشده و مطالعات جامع نبوده است و راضی‌کننده نیست.
انتهای پیام
