نقل روایت‌های هماهنگ از فاطمه(س) در منابع شیعی و سنی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، هادی وکیلی، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، شامگاه 26 دی‌، در برنامه‌ای به مناسبت سالروز شهادت حضرت زهرا(س) با موضوع «تأملی بر میراث علمی، معنوی و سیاسی حضرت زهرا(س)» که به صورت وبینار برگزار شد، بیان کرد: خوشبختانه اطلاعات بسیار مهم و قابل توجهی در منابع معتبر تاریخی و اسلامی در خصوص حضرت فاطمه(س) در اختیار ما قرار دارد و اگرچه این اطلاعات به اندازه‌ای نیست که ما را به شناخت کامل و جامعی در مورد شخصیت ایشان برساند، اما با این وجود می‌توانیم به یک شناخت معتبر، علمی، متین و روش‌مند که بتواند الگوی دقیقی را به ما ارئه دهد، دست پیدا کنیم.

وی اظهار کرد: خوشبختانه با توجه به تأکیدات رسول اکرم(ص) و همچنین عملکرد این بانوی بزرگوار در صدر اسلام، ایشان همواره به اندازه‌ای برای مسلمانان مهم بوده‌اند که پیامبر اکرم(ص) روایت‌های بسیاری را درباره منزلت ایشان بیان کرده‌اند و گزارش‌ها بسیاری نیز در خصوص ایشان وجود دارد که این گزارش‌ها در منابع فراوان متون مسلمانان اعم از خاصه، عامه، اهل سنت و شیعه منتشر شده است و امروزه ما به آن‌ها دسترسی داریم.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: علاوه بر اینکه ما در متون شیعی با هزاران گزارش مهم در خصوص شأن، مقام، منزلت، فعالیت، سیره و جایگاه حضرت فاطمه(س) مواجه هستیم، در متون غیر شیعی هم به این مسئله توجه شده و روایت‌های مهمی در اختیار ما  قرار گرفته است. در حقیقت این توجهات حاکی از آن است که در آن زمان مسلمانان نمی‌توانستند نسبت به این شخصیت بسیار مهم صدر اسلام و تنها دختر خاص رسول خدا(ص) که سفارشات بسیاری هم در خصوص ایشان فرموده‌اند، بی‌اعتنا باشند. ما می‌توانیم با مراجعه به کتاب «صحیح بخاری» که مهم‌ترین و معتبرترین کتاب حدیث در نزد اهل سنت محسوب می‌شود، گزارش‌ها و روایت‌های فراوانی را درباره این بانوی بزرگوار مشاهده کنیم.

وکیلی اضافه کرد: این در حالی است که گاهی، برخی افراد معتقدند که این‌گونه روایت‌ها تنها در منابع شیعی وجود دارد و احیاناً هم با نگاه بدبینانه‌ای است که ساخته و پرداخته‌ شیعیان است، در حالی‌که چنین باوری غلط بوده و روایت‌های زیاد و مهمی درخصوص این شخصیت بزرگ اسلام در منابع اهل سنت نیز وجود دارد.

وی ادامه داد: در مورد حضرت فاطمه(س) بخش گسترده‌ای از روایت‌های اجماعی و متفق‌علیه وجود دارد که در منابع شیعی، سنی، تاریخی، مذهبی و دیگر آثار در اختیار ما قرار گرفته و به همین دلیل هم اصل بر کلیات این مسئله قابل انکار نیست و در حقیقت هیچکس هم نمی‌تواند اصل این موضوع را که حضرت فاطمه(س) یک منزلت مهم در عصر پیامبر(ص) چه به لحاظ کارکرد و جایگاه ایشان و چه آنچه که پیامبر(ص) و دین برای ایشان تعریف کرده است را نادیده بگیرد.

عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در واقع جدای از روایت‌هایی که معمولاً محل گفت‌وگوها می‌شود، قرآن کریم که متن مشترک بی‌اختلاف تمام مسلمان است و با این وجود کسی از مسلمانان در اصل، آیات، سوره‌ها و روایات قرآن تردیدی نمی‌کند و نکرده است، افزود: هنگامی‌که ما از حضرت فاطمه(س) صحبت می‌کنیم در حقیقت این صحبت‌ها تفاوت بسیاری با سایر افرادی که در تاریخ حضور داشته‌اند، دارد.  فاطمه (س) بخشی از قرآن مسلمانان و بخشی از میراث نبوی است و نمی‌توان قرآن‌ را خواند و فاطمه(س) را در آن ندید. به نوعی که در این آیات و روایات‌ بخش‌های اعجازگونه‌ای نیز نهفته است.

وجود پنج سوره در قرآن درباره حضرت فاطمه(س)

وکیلی اضافه کرد: حداقل پنج سوره در قرآن وجود دارد که مستقیماً مربوط به حضرت زهرا(س) می‌شود و البته ده‌ها آیه هم داریم که به نوعی در شأن ایشان بیان شده است و یا اینکه این آیات در مقام حضرت زهرا(س) نازل شده‌اند. در این میان می‌توان به سوره‌هایی مانند انسان، دهر، کوثر و همچنین آیه مودت، تطهیر و مباهله اشاره کرد که به صورت مستقیم در مورد حضرت فاطمه(س) نازل و بیان شده است.

وی تصریح کرد: به عنوان نمونه داستان آیه تطهیر به نوعی طهارت و معصوم بودن اهل بیت(ع) را اعلام می‌کند، این آیه بیانگر آن است که این افراد نه اینکه نتوانند گناه کنند، بلکه آنها نیز قدرت بر گناه داشتند و می‌توانستند چنین کاری را انجام دهند، اما خودشان مرتکب گناه نمی‌شدند، چرا که نفس و غضب این بزرگواران کنترل شده بود.

این استاد تاریخ بیان کرد: فاطمه، فاطمه(س) است و درست است که خداوند اراده کرده که ایشان پاک و مطهر باشند، اما در حقیقت خود ایشان هم حق جهاد را در جهاد با نفس ادا کرده تا اینکه مرتکب هیچ گناه، فساد، ظلم و نسیان نشده و شامل این مقام بلند عصمت و طهارت شوند.

اعجاز سوره کوثر

وکیلی افزود: همواره در سوره کوثر که کوتاه‌ترین سوره قرآن است، دو اعجاز قطعی نهفته است و در حقیقت حرف‌های بسیاری برای گفتن نیز دارد که این معجزه‌ها کاملاً صریح و واضح هستند و هیچکس نمی‌تواند آن‌ها را انکار کند. اول اینکه در این سوره خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید که ما به تو کوثر را دادیم.

وی گفت: در اینجا منظور از کوثر، خیر بسیار زیاد است و منظور از این خیر زیاد همانا حضرت فاطمه(س) است که به نوعی اعجاز وجود این بانوی بزرگوار و برکات فراوانی که ایشان از خود به یادگار گذاشته‌اند را بیان می‌کند. در خصوص اعجار بعدی این سوره که مطلقاً هم قابل انکار نیست آیه آخر این سوره است که در این آیه، معجزه‌ای که وجود دارد این است که به صورت کمی و کیفی خداوند به پیامبر(ص) کوثر را داده است و امروز نسل‌های زیادی از ایشان باقی مانده و ما شاهد هستیم که هشت درصد از افراد، سادات و از نسل حضرت فاطمه زهرا(س) هستند.

وی تأکید کرد: در حقیقت ما خود را فرزندان این مکتب، فرزندان پیامبر و حضرت زهرا(س) می‌دانیم و امیدواریم که خداوند نیز ما را جزء کوثر قرار دهد و با عمل و رفتار خود به گونه‌ای زندگی کنیم که حضرت زهرا(س) این رفتار را از ما بپذیرند و ما را فرزند خود در دنیا و آخرت بدانند.

عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به زندگی حضرت فاطمه(س)، اظهار کرد: ولادت حضرت زهرا(س) سال پنجم بعد از بعثت و شهادت ایشان هم سال یازدهم هجرت و نقل مشهور هم، سوم جمادی‌الثانی سال 11 هجری است. مبتنی بر این تاریخ‌ها باید گفت که عمر ایشان 18 و یا 19 سال بوده است. در مورد ولادت ایشان اختلافاتی در منابع وجود دارد. منابع اهل سنت بیشتر ترجیح می‌دهند که بگویند ولادت ایشان سال پنجم قبل از بعثت بوده است. منابع شیعی هم تأکید می‌کنند که سال پنجم بعد از بعثت بوده، اما با این وجود یقین داریم روایت‌هایی که تأکید می‌کنند ولادت بعد از بعثت پیامبر(ص) بوده است دقیق‌تر است.

وکیلی تصریح کرد: منظور از اینکه این روایت‌ها به لحاظ تاریخی معتبر است، بدین دلیل است که ما روایت‌ها را در متون پژوهشی مشاهده کرده‌ایم که مورد بررسی قرار گرفته و در این میان می‌توان به کتاب بسیار خوب «زندگانی فاطمه زهرا(س)» که از سوی مرحوم سید جعفر شهیدی نوشته شده است اشاره کرد.

این استاد تاریخ اظهار کرد: حضرت فاطمه(س) همواره به لحاظ ظاهری زندگی کوچکی داشتند، اما طی همین عمر کوتاه تمام زندگی ایشان در راه خدا هزینه شد و در حقیقت می‌توان پر برکت‌ترین خانه‌ها را خانه ایشان و از شریف‌ترین انسان‌ها در تاریخ را نیز این بانوی بزرگ دانست.