ترسیم اوصاف خلیفه و خط سیر جامعه در خطبه حضرت زهرا(س)

حجت‎الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره جایگاه حضرت فاطمه زهرا(س) در قرآن کریم پرداخت و گفت: یکی از موضوعات بسیار مهمی که قرآن کریم و روایات ما بر آن تأکید فراوانی دارند موضوع ولایت و امامت است. بعد از پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان کسی که حجت خدا بر مردم است و نیاز به این دارد که راه او ادامه پیدا کند و یک نفر باشد که مسیر آن حضرت را پی بگیرد. در میان جامعه اسلامی این اختلاف که پس از پیامبر(ص) باید چه کسی خلیفه یا امام مسلمین باشد، وجود دارد.

وی افزود: از نظر امامان معصوم(ع) جانشینان برحق پیامبر گرامی اسلام(ص) امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان آن حضرت هستند. این مسئله از موضوعات بسیار است و به نظر ما اگر مسیر امامت به شکل درستی طی می‌شد و اگر آن‌گونه که خدا و پیامبر(ص) وی موضوع امامت و خلافت را درنظر گرفته بودند، از منظر تشریعی در جامعه عملیاتی می‌شد، بدون شک امت اسلام مسیر صحیح و سعادت بخشی را در پی می‌گرفت و جامعه‌ای سعادتمند و پر از ارزش‌های الهی بود. متأسفانه مسیر خلافت، پس از پیامبر گرامی اسلامی(ص) مسیر درستی نبود و اختلاف ‌نظرها شروع شد.

فاطمه از منظر قرآن کریم

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم بیان کرد: حضرت فاطمه زهرا(س) از منظر قرآن کریم جایگاه بسیار رفیعی دارد و وقتی سراغ آیات کریمه قرآن کریم می‌روید مشاهده می‌کنید که ایشان شخصیتی بسیار مهم است و به نظر بنده مکتب اهل بیت(ره) در آیه شریفه تطهیر تجلی پیدا کرده است.

وی افزود: خداوند متعال در آیه تطهیر فرموده است: «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَىٰ ۖ وَ أَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَ آتِينَ الزَّكَاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ۚ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا؛ ... خدا چنین می‌خواهد که هر رجس و آلایشی را از شما اهل بیت(ع) ببرد و شما را از هر عیب پاک و منزه گرداند»(احزاب/33) این آیه در شأن حضرت زهرا(س)، پدر بزرگوار و همسر و دو فرزند بزرگوار ایشان نازل شده و مورد اتفاق جامعه اسلام است. آیات بسیار زیاد دیگری نیز در قرآن وجود دارد که بیانگر جایگاه رفیع حضرت زهرا(س) است.

تجلی رضایت و غضب خدا

یوسفی‌مقدم ادامه داد: همچنین وقتی سراغ روایات و احادیث رسول گرامی اسلام(ص) می‌رویم باز هم می‌بینیم که در این احادیث، حضرت زهرا(س) جایگاه بسیار مهمی دارند تا جایی که پیامبر(ص) در حدیثی، رضای حضرت فاطمه را رضایت خودشان و رضایت خدا و غضب حضرت فاطمه را غضب خود و خدا دانسته‌اند و این همان چیزی است که مورد توجه تمام امت اسلام قرار گرفته است. حتی خلفایی که بعد از رسول اکرم(ص) آمده‌اند نتوانسته‌اند از این حدیث چشم‌پوشی کنند بلکه سعی کردند در دوران حیات فاطمه زهرا(س)، به هر شیوه‌ای که شده رضایت ایشان را به دست بیاورند که البته به چنین توفیقی دست پیدا نکردند.

وی در پاسخ به سؤالی درباره اقدامات و رسالات سیاسی حضرت فاطمه زهرا(س) گفت: حضرت زهرا(س) با این جایگاه بلند و رفیعی که در آیات شریفه قرآن و احادیث نبوی دارند در حقیقت بلند شدند و برای احقاق حق قیام کردند تا مسیر خلافت و امامت از آن راهی که خدا و پیامبر اکرم(ص) تعیین کرده‌اند منحرف نشود. ایشان تمام تلاش خود را به کار گرفت تا مردم از راه خدا دور نشوند چراکه معتقدیم امامت اساس دین است. در برخی از روایات آمده است که پیامبر گرامی اسلام(ص) در موضوع امامت، آن را اساسی‌ترین موضوع مطرح کرده‌اند.

تشیع مدیون اقدامات حضرت زهرا

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم اظهار کرد: در روایاتی دیگر نیز آمده که در میان همه واجبات ما، مهمترین واجب در جامعه اسلامی، امامت است؛ چراکه امامت، اساس و ستون خیمه دین است، لذا حضرت زهرا(س) بسیار تلاش کردند تا نگذارند امامت از مسیر خود منحرف شود. این مهمترین اقدام سیاسی ایشان است. البته این اقدامات حضرت زهرا(س) برای ما روشن می‌‌کند که امام باید دارای چه شرایطی باشد.

وی تصریح کرد: وقتی خطبه ایشان را که با زنان انصار و قریش مواجه می‌شود و با آنها سخن می‌گوید را مطالعه می‌کنیم دقیقاً شرایط امام، امامت و خلافت را تبیین کرده و روشن کرده‌اند که اگر از مسیر اصلی که پیامبر گرامی اسلام(ص) تبیین کرده‌اند، منحرف شد جامعه اسلامی به چه بلایا و مصایبی مبتلا خواهد شد. بنابراین حضرت زهرا(س) خط سیری را به ما نشان دادند. معتقدم اساساً مکتب تشیع با همه عقاید و داوری‌های خودش، مدیون آن اقدامات بسیار مهم حضرت زهرا در روزهایی بود که برای امر خلافت قیام کردند و سعی کردند خلافت را در مسیری قرار دهند که پیامبر گرامی اسلام(ص) آن مسیر را مشخص کرده بود.

درس‌های سیره برای جهان امروز

یوسفی‌مقدم در پاسخ به این سؤال که سیره حضرت زهرا(س) چه درس‌هایی برای جهان امروز ما دارد؟ بیان کرد: اعتقاد ما بر این است که تنها راه پیش روی جامعه اسلامی این است که به آن چیزی برگردد که پیامبر(ص) سفارش کرده است. رسول اکرم(ص) تأکید دارد که بعد از خودم در میان شما دو ثقل و شئ گرانبها به یادگار می‌گذارم که شامل قرآن و عترت و اهل بیت من است.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در پایان سخنان خود یادآور شد: اگر جامعه و امت اسلامی در سراسر عالم می‌‌خواهد جامعه‌ای سعادتمند، رشد یافته و بالنده شکل بگیرد راه این است که هم شیعیان و هم اهل سنت به آن چیزی برگردند که پیامبر اسلام(ص) سفارش کرده‌اند؛ یعنی قرآن کریم و اهل بیت(ع) را اصل قرار دهند. این دو براساس قرآن و نص حدیث ثقلین که حدیث متواتر میان شیعه و اهل سنت است، هم در دنیا و هم قیامت از هم تفکیک‌ناپذیر هستند.