نگاهی به شماره‌های جدید فصلنامه «رسم محتشم»
شماره‌های دوم، سوم و چهارم اولین فصلنامه تخصصی ادبیات شیعی به دو زبان فارسی و آذری با عنوان «رسم محتشم»، در سال 1400 منتشر شده است.
به گزارش ایکنا، شماره دوم این فصلنامه که بهار 1400 منتشر شده، حاوی دو بخش اصلی با عنوان «ابدیات شیعی(نظم و نثر) در دو قرن پنجم و ششم هجری» و «مدایح و مراثی در زبان ترکی» است. در بخش اول مقالاتی با عناوین «وضع عمومی شیعه در قرن پنجم و ششم هجری»، «علی نامه»، «قوامی رازی»، «اسدی طوسی»، «بابا طاهر»، «سنایی»، «بیان الادیان»، «النقض»، «مناقبیان»، «شاعری ناصبی در دل قرن پنجم هجری» و «یار غار یا صاحب غار» منتشر شده است.
بخش دوم این شماره حاوی مطالبی با عناوین «فضولی»، «دخیل مراغه‌ای»، «هادی تبریزی»، «حزین زنجانی»، «بحر طویل در شجاعت عباسیه»، «تأثیر ترکیب بند محتشم کاشانی بر ادبیات شیعی»، و «شعر اجتماعی در دیوان شعرای آئینی» است.
در بخشی از مطلبی با عنوان «شاعری ناصبی در دل قرن پنجم هجری» می‌خوانیم: قطران تبریزی از مشاهیر شاعران ایران در قرن پنجم هجری است. ناصرخسرو قبادیانی در سفر خود به تبریز، وی را ملاقات کرده و در سفرنامه خود چنین آورده است «در تبریز، قطران‌نام شاعری را دیدم. شعری نیک می‌گفت، اما زبان فارسی نیکو نمی‌دانست» یکی از وجوه اهمیت وی آن است که نخستین کسی است که در آذربایجان به فارسی آغاز سخنوری کرده و مقتدای شاعران آذربایجان گردیده است.
شماره سوم این فصلنامه که در تابستان 1400 منتشر شده است حاوی مقالاتی با عناوین «منظومه فارسی ترجمه خطبه الغدیر»، «وجوهی نویافته از مسیّب‌نامه در سنت حماسه‌پردازی»، «نشر شیعی قرن هفتم»، «سیری در ادبیات عاشورایی»، «محرم‌نامه»، «رمانی تاریخی به نام امام حسین و ایران از ذبیح‌الله منصوری»، «نظم عاشورایی، عصر پهلوی و انقلاب»، «امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا»، «گزارشی از کتاب تحریف شناسی عاشورا و نقدی بر کتاب حماسه حسینی»، «جایگاه میرزامهدی شکوهی مراغی در ادبیات مرثیه»، «عابد تبریزی»، «مدایح و مصائب اهل بیت رسالت؛ به نقل از مجموعه هدیه بنی هاشمی»، «عزاداری امام حسین(ع) در مثنوی ملای روم» و «ابوتمّام؛ شاعری با مذهب شیعه امامیه» است.
در بخشی از مطلبی با عنوان «سیری در ادبیات عاشورایی» آمده است:اولین اشعار عاشورایی، به زبان عربی از همان ساعات اولیه بعد از شهادت حضرت سیدالشهدا اباعبدالله الحسین(ع) آغاز و به زبان مبارک حضرت زینب(س) جاری می‌شود. در شعری منسوب به ایشان در خطاب به جد بزرگوارش حضرت رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «ای رسول الله! این گردنی را که تو بوسیدی اکنون بنگر که چگونه گوش تا گوش بریده‌اند و این حسینی که در دامان صحرا به خاک غلتیده است» و دوست و دشمن همه می‌گریستند و هیچ کس آرام و قرار نداشت. حضرت رباب و حضرت ام البنین طلیعه‌دار شعر عاشورایی هستند که با اشعار خود، دوست و دشمن را به تأثیر وا می‌داشتند. اما در شعر فارسی، اولین مرثیه که به دست ما رسیده است از کسائی مروزی است که در سده چهارم هجری می‌زیسته است.
شماره چهارم فصلنامه «رسم محتشم» که در پائیز 1400 منتشر شده، حاوی مقالاتی با عناوین «یاران خراسانی»، «ابوالمفاخر رازی»، «سنایی غزنوی»، «قوامی رازی»، «عطار نیشابوری»، «النقض»، «حسن کاشی»، «ادبیات کودک و نوجوان»، «مراغه کانون مهم ادبیات شیعی»، «هوای حرم»، «فاطمه سلطان دارایی امامی»، «غزل در شعر شاعران مرثیه سرا»، «قطعه شعری منسوب به مولوی» و «درآمدی بر ساختارشناسی شعر امام خمینی» است.
در بخشی از مطلبی با عنوان «مراغه کانون مهم ادبیات شیعی» می خوانیم: پس از رسمیت یافتن تشیع در ایران، رفته رفته ادبیات شیعی هم رو به گسترش نهاد و در شهرهای آذربایجان، ادبیات مرثیه و نوحه پا گرفت .در این گسترش کتاب «روضة الشهدا» تألیف حسین بن علی بیهقی (کاشفی سبزواری) منبع خوب و کاملی برای استفاده عام بود دوره پیدایش این ادبیات قرن دوازدهم هجری و دوره شکوفایی آن قرن سیزدهم و دوره اوج و اقتدار آن قرن چهاردهم هجری و ادامه آن در قرن اخیر است. از قرن دوازدهم تاکنون شهرهایی از جمله مراغه، تبریز، اردبیل، دربند بادکوبه، ایروان، زنجان و اکنون تهران با ارائه شعر آیینی و مرثیه سرایان برجسته کانون‌های ادبیات ایران نیز مرثیه بوده‌اند.
در میان این کانون‌ها به لحاظ قدمت، مراغه اهمیت ویژه‌ای دارد و به لحاظ پویایی و گستردگی و تاثیرگذاری فرهنگی در دوره‌های بعد تبریز و اردبیل. در این بررسی آنچه مورد توجه ماست مراغه و ادبیات شیعی آن است که بیشتر به آن می پردازیم. شهر مراغه از شهرهای قدیمی ایران است که اهمیت آن در پیش از اسلام به سبب وجود بزرگترین معبد مهر پرستی در آن بود. در دوره اسلامی نیز با آمدن خواجه نصیرالدین طوسی، ادیب متکلم و فقیه بزرگ شیعی به این شهر و احداث، مجتمع چند منظوره رصدخانه مراغه، شهرت این شهر بالا گرفت و به کانون تجمع علما و فقهای شیعی تبدیل شد.
خواجه نصیر در پوشش رصدخانه، علما و فقهای شیعه را دور هم گرد آورد و شاگردانی را تربیت کرد که ادامه دهنده راه وی بودند و در گسترده شدن تشیع زحمات بسیار کشیدند بنابر این اگر در سال 907 هجری قمری در مسجد جامع تبریز، مذهب رسمی ایران شیعه شد بسترسازی آن از قرن هفتم و هشتم توسط خواجه نصیر و شاگردانش صورت گرفته است. اوحدی مراغه‌ای نمونه‌ای از ده‌ها عالم فرهیخته‌ای است که با گرایشات شیعی در بستر فرهنگی ایجاد شده توسط خواجه نصیر در مراغه بروز و ظهور یافت.
یادآور می‌شود، این فصلنامه که آثار شعرای اهل بیت و مؤلفینی که در نسبت با ائمه طاهرین(ع) اثر می‌آفرینند را منتشر می‌کند، به صاحب امتیازی، مدیر مسئولی و سردبیری حامد نوبخت یگانه منتشر می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 09147847315 تماس برقرار کنید.
