دوگانه «دلسوزی» یا «جدال» با سگ‌های ولگرد؟ / معرفی الگوی برتر

زندگی شهری دستخوش اتفاقات بسیاری است؛ اما در میان همه این اتفاقات امنیت، شاید بزرگترین خواسته و بیشترین درخواست باشد. سگ‌هایی که گاه تکی و گاه گله‌ای در محیط‌های مسکونی با آن‌ها مواجه می‌شویم و تعدادشان روز به روز بیشتر می‌شود، امنیت و سلامت را از ما دور می‌سازد.

این در حالی است که در کشور ما دو گانه‌ای مطرح شده است که یا باید از طریق نهادهایی همچون شهرداری، شاهد کشتار سگ‌های ولگرد باشیم و یا اینکه مردم باید با تحمل خطرات زندگی در کنار این موجودات، مانع از کشتار آنها باشند. با این وجود اقداماتی مانند «ایجاد مراکز عقیم‌سازی و نگهداری از سگ‌های ولگرد» و «هدفمندسازی شبکه مردمی غذارسانی به سگ‌های ولگرد» می‌تواند راهکار حل این معضل باشد. گزینه‌ای که با کنترل جمعیت آنها، حق حیات را از این مخلوقات خدا نمی‌گیرد و چهره مناطق مسکونی را از خطر سگ‌های ولگرد پاک می‌کند.

این راهکار فقط متوجه مسئولان نیست بلکه اقدامی مشترک مردم و مسئولان را می‌طلبد تا به نتیجه مطلوب برسد. ایکنای خراسان جنوبی در سوژه‌ای با عنوان «سگ‌های ولگرد؛ زندگی بگیریم یا پناه دهیم؟»، سلسله مصاحبه‌هایی را در این زمینه تقدیم مخاطبان می‌کند:

کودکی شش ساله با خونریزی ۱۳ زخم ناشی از گازگرفتگی سگ با حال عمومی بد به بیمارستان رسیده؛ وی در هنگام بازی مورد حمله چندین سگ قرار می‌گیرد. در تخت کناری او بانویی ۵۰ ساله از ناحیه گردن دچار گازگرفتگی سگ شده بود که اگر عمق آسیب در حد یک یا دو میلی متر بیشتر بود می‌توانست سبب آسیب به عروق اصلی وی شود. 

پزشک معالج وی گفت: باید گفت مهم‌ترین راه انتقال هاری به انسان گاز گرفتن حیوان هار است، بنابراین با لمس، نوازش، لیس‌‌زدن پوست سالم انسان توسط حیوان، بوسیدن حیوان و موارد مشابه، امکان انتقال هاری وجود نخواهد داشت؛ حتی اگر حیوانی شما را گاز گرفت، تنها در صورتی احتمال ابتلا به هاری وجود دارد که حیوان حامل ویروس هاری باشد و ویروس به سیستم عصبی و بزاق حیوان وارد شده باشد. بنابراین هر گاز گرفتگی به معنی انتقال بیماری هاری نیست، با این حال اقدامات درمانی و پیشگیرانه پس از گاز گرفته شدن ضروری است.

وی بیان کرد: در شش ماهه اول سال جاری، ۲۷۲ مورد حیوان‌گزیدگی مشاهده شده و مبلغ هزینه شده حدود ۷۰۰ میلیون تومان است و اگر افرادی که دچار گزیدگی حیوانی شده‌اند واکسن نزنند به هاری مبتلا می‌شوند.

این پزشک بیان کرد: همچنین گزیدگی حیوانی می‌تواند بسیار تاثیرات مضری را اعم از بی‌خوابی، استرس، تغذیه نامناسب و ترس که سبب مختصر زندگی این افراد شود به وجود آورد.

وارد شهر که می‌شوی دو دختر در حال پیاده‌روی هستند که چندین سگ دنبالشان می‌کنند و امنیتی که فکر می‌کردند در شهر حاکم است را با چهره حزن آلود و ترسیده خود از یاد می‌برند.

حال دوگانگی احترام به حقوق انسان و حیوانات پیش می‌آید، گویا در حال حاضر آنچه در دنیا اتفاق می‌افتد راهکاری غیر از جمع آوری و عقیم سازی سگ‌ها در شهر به شیوه اصولی و پزشکی بلاصاحب نیست. اکنون این سؤال پیش می‌آید که کدام عملکرد منطقی و عینی بوده و می‌تواند ما را به شیوه درست رهنمون سازد؟ دستگاه‌ها در این موضوع چه جایگاهی دارند؟ و اصولی ترین راهکار چیست؟

ساماندهی سگ‌های ولگرد؛ از قانون تا عمل 

حجت‌الاسلام یدالله وحدانی‌نیا، معاون اجتماعی و پیشگیری از جرم دادگستری خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: دستورالعمل ساماندهی سگ‌های ولگرد سال ۷۸ از ناحیه معاونت امور شهرداری‌های وزارت کشور به کل کشور ابلاغ شده است، اما کارگروهی در استان ما تشکیل نشد.

وی با بیان اینکه دستورالعمل مبنی بر این موضوع وجود دارد که باید نسبت به عمل با آن اقدام شود، افزود: نباید با توسل به خشونت به دنبال حذف کامل سگ‌ها بود. باید با تصمیم‌گیری درست و نظارت شبکه بهداشت و حامیان حیوانات و شهرداری و اداره دامپزشکی عقیم‌سازی سگ‌های بدون صاحب انجام شود.

وحدانی‌نیا بیان کرد: در صورتی که اشخاص حقیقی یا حقوقی سگ‌های بلاصاحب را در این شهر رها کنند، شهرداری می‌تواند با عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی نسبت به آن افراد اعلام جرم کند.

وی با اشاره به لزوم‌اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی گفت: علاوه بر تشکیل کار گروهی متشکل از بخشداری، دامپزشکی، شهرداری و حامیان حیوانات، لازم است با انعقاد قرارداد همکاری دهیاران در روستاها با درمانگاه‌های دامپزشکی با نظارت بخشداری، نیروی انتظامی نیز با کسانی که اقدام به کشتن سگ‌ها و یا حیوان آزاری می‌کنند مطابق قانون رفتار کند.

در استان خراسان جنوبی، پناهگاه‌های سگ‌های بلاصاحب فعال هستند. ۴۰۰  قلاده سگ به طور میانگین در هر کدام از این مراکز نگهداری می‌شوند. هفته‌ای دو بار دامپزشک به سگ‌ها سر می‌زند و روزانه ۴۰ کیلو غذا با کمک‌های مردمی و ضایعات کشتارگاه‌های مرغ و دام استان بین سگ‌ها توزیع می‌شود.

ضرورت آگاه رسانی به مردم 

شهرداری بیرجند در رابطه با جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب از سطح شهر، دو اکیپ قرار داده است. شالچین، مدیرعامل پناهگاه حیوانات بلاصاحب در بیرجند به ایکنا گفت: یکی از دلایلی که باعث زیادشدن سگ‌ها در محلات می‌شود مردم هستند. غذارسانی‌های غیراصولی در سطح شهر و روستا لطف در حق این حیوانات نیست. بنابراین با هر دیدگاهی که دارند این همکاری را با پناهگاه‌های جمع‌آوری این حیوانات داشته باشند و غذا رسانی‌های خود را خودسرانه در اطراف شهر و روستا انجام ندهند.

وی افزود: غذارسانی به سگ‌ها سبب افزایش جمعیت آنان نمی‌شود؛ بلکه هنگامی که حیوان گرسنه است به سمت شهر می‌آید اگر ما بتوانیم آنها را در یک محدوده‌هایی خارج و دور از شهر مهار کنیم دیگر آنها به به سمت شهر نمی‌آیند.

مدیرعامل پناهگاه حیوانات بلاصاحب در بیرجند بیان کرد: اگر سگ‌ها به روش درست عقیم‌سازی و کنترل شوند جمعیت آنان نیز زیاد می‌شود، اما غذارسانی به این حیوانات باید در محدوده‌‌های دور از شهر صورت بگیرد چراکه عدم انجام این کار سبب تشدید جمعیت سگ‌ها در محدوده شهری است اما با توجه به اینکه پناهگاه‌های این سگ‌ها ظرفیت‌هایی محدود دارد نمی‌توان تمام سگ‌ها را در آنجا نگهداری کرد.

وی بیان کرد: همچنین در خصوص حیوان‌آزاری دیده می‌شود، چند برخورد با اسلحه با این حیوانات صورت گرفته و یا افراد با ماشین به این حیوانات صدمه زده‌اند.

به هر حال با وجود ازدیاد سگ‌ها به جای حیوان‌آزاری و یا اذیت آن‌ها می‌توان با مراکز نگهداری تماس گرفت تا بتوانند محیطی امن را برای این حیوانات فراهم کنند. در میان دوگانه عدم آزار و اذیت حیوانات توسط شهروندانی که آگاهی از شیوه زندگی سگ‌ها ندارند، راهکار سومی هم وجود دارد. راهکاری که می‌توان با اجرایی‌کردن آن هم به نگهداری اصولی سگ‌ها رسید و هم مانع آزار و اذیت شهروندان شد و آن راه‌حل این است که ارگان‌هایی چون دامپزشکی و اوقاف با همراهی یکدیگر هم تعداد مراکز نگهداری را افزایش داده و هم آن‌ها را با کیفیت‌تر در ارائه خدمات سازند.

اگر امروز این راه‌حل پیاده‌سازی شده و یا فکر جدی برای آن شود در بلندمدت اثر مفیدی بر کنترل جمعیت سگ‌ها خواهد گذاشت و از طرفی اکوسیستم خلقت خداوندی دست خوش تغییرات نخواهد شد. به نوعی با نظم دادن به این مسئله، وظیفه مردم تحویل دادن سگ‌ها به مراکز نگهداری، وظیفه شهرداری ایجاد مراکز جمع‌آوری حیوانات و وظیفه سازمان‌هایی چون اوقاف کمک رسانی و جلب مشارکت مردم برای وقف در زمینه حیوانات که یک نوع نیاز جامعه نیز است، تعریف می‌شود.