قدرت تفکر سرمایه واقعی انسان است
مدیر مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: فکر یکی از اعمال شگفت‌انگیز ذهنی بشر است که می‌تواند با به‌کارگیری آن شناخت و یا توان تحلیل مسائل را به صورت تجربی و استدلالی پیدا کند.
به گزارش ایکنا از زنجان، نادر عباسی، مدیر مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، شامگاه روز گذشته (۹ خرداد) در جلسه مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی که به همت نهاد رهبری دانشگاه زنجان برگزار شد، اعمال اصلی ذهن را تصویرپذیری از دنیای خارج، یادآوری، تجزیه و ترکیب، تجرید و تعمیم، تفکر و استدلال برشمرد و افزود: آنچه که به طور عمده انسان را از حیوان متمایز می‌ساخته قدرت تفکر، تعلل، منطق و خرد وی است.
وی با اشاره به بیانات عالمان دینی و عارفان در خصوص اندیشه و تفکر، اضافه کرد: در قرآن‌کریم واژه ذکر و مشتقات آن ۴۷۹ بار آورده شده است؛ از این رو جایگاه فکر در آیات و روایات حتی براساس علم روانشناسی نوین تفاوت انسان با حیوان علاوه بر قدرت تفکر و تعقل در قابلیت آگاهی بر خود یا همان خودشناشی نیز است.
عباسی با اشاره به جایگاه فکر در متون ادب فارسی در خصوص تفاوت اندیشیدن، اظهارکرد: اندیشیدن یا تفکر زمانی مطرح می‌شود که انسان با مسئله‌ای مواجه است و خواستار حل آن باشد؛ در این هنگام، در ذهن، تلاشی برای حل مسئله اغاز می‌شود که این تلاش ذهنی را تفکر یا اندیشه کردن می‌نامند.
وی با اشاره به اینکه تفکر و استدلال عبارت‌اند از مربوط کردن چند امور معلوم و دانسته برای کشف یک مجهول ندانسته، اذعان کرد: تفکر نوعی سرمایه‌گذاری اندیشه است.
عباسی با اشاره به تفاوت فکر و تفکر، اظهار کرد: فکر ایده یا اعمال ذهنی است که در یک زمان معینی رخ می‌دهد اما تفکر نمی‌تواند کهنه باشد؛ چراکه اهمیت و اعتبار فکر وابسته به زمان و مکان است.
این مسئول با بیان اینکه انسان نیرویی به نام اراده و اختیار و یک قوه به نام حافظه دارد، اذعان کرد: حافظه مخزنی است که آنچه تاکنون به ادراک بشر رسیده در آن ذخیره شده و به گذشته وابسته است ولی اراده همیشه رو به جلو می‌رود.
عباسی اضافه کرد: انسان بین حافظه و اراده قرار دارد و اندیشه از حافظه مدد می‌گیرد و به اراده فرمان می‌دهد در واقع همت همان اراده است.
وی در خصوص رابطه و چرخه فکر و عمل، بیان کرد: افکار بر اعمال و رفتار انسان اثر می‌گذارد و تغيير اعمال و رفتار، شرایط را تغییر می‌دهد و شرایط جدید افکار را تغییر می‌دهد؛ همچنبن شرایط جدید ممکن است افکار را تقویت یا تضعیف کنند.
عباسی با اشاره به اینکه آیا نباید انسان در برخورد با مسائل بنیادین از خود سوال کند؟ در خصوص تقسیم‌بندی روش‌های تفکر و اندیشیدن، ابزار کرد: تقسیم‌بندی‌های متعددی برای نوع و نحوه تفکر وجود دارد اما اندیشه برتر تفکری است که از بهترین روش‌ها به حل مسئله برسد.
وی منطق را تنها دانشی داست که راه درست اندیشیدن را به انسان نشان می‌دهد و افزود: تفکر اگر درست صورت گیرد انسان را به حقیقت می‌رساند و بر علم او می‌افزاید اصولا تفکر ابزار خاصی را نیاز دارد که منطق یکی از آن ابزارها است.
وی روزمرگی، دیوارهای حائل، راحت‌طلبی، بی‌دقتی، ضرب‌المثل‌های بی‌مبنا فرهنگ‌سازی نادرست نکته‌های انحرافی را موافع فکری برشمرد.
مدیر مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان با اشاره به معنی لغوی سیستم، تشریح کرد: سیستم یا سامانه مجموعه‌ای از اجرا است که برای رسیدن به یک هدف مشترک با همدیگر تعامل دارند.
عباسی با تاکید بر لزوم برقراری پنج شرط اصلی سیستم از نظر راسل ایکاف، اظهار کرد: سیستم در دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم‌بندی می‌شوند و هر یک شامل بخش‌های فرعی و اصلی است.
وی در بخش دیگری با بیان اینکه گیاهان و سیستم‌های زیستی یک مثال برای سیستم‌های طبیعی است، گفت: هر سیستم در محیطی قرار دارد که شامل همه متغییرهایی است و می‌تواند در وضع سیستم موثر باشند یا از سیستم تاثیر بپذیرند.
این مسئول ادامه کرد: اگر هر جز سیستم را به‌طور جداگانه به گونه‌ای بسازیم که به کاراترین حد ممکن عمل کند، سیستم به‌عنوان یک کل، به موثرترین حد ممکن عمل نخواهد کرد اجزاء سیستم را باید بگونه‌ای طراحی کرد که هماهنگ با هم بطور موثر و کارا عمل کنند.
وی با اشاره به سلسه مراتب در سیستم درباره اصل تضاد، گفت: عملکرد یک سیستم بیشتر به چگونگی تعامل بین اجزا آن بستگی دارد نه صرفا عملکرد کلی؛ از این رو مسئله تفکر سیستمی برای ما حائز اهمیت خواهد بود.
مدیرکل مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان تفکر سیستمی را تفکری کل‌نگر و نوعی نگاه کلان به جهان هستی و پدیده‌های آن نسبت داد و گفت: در تفکر سیستمی، صرفا به اجزاء و جزئیات یک سیستم نگاه نمی‌شود بلکه‌چگونگی تعامل بین اجزاء و نیز برهم کنش اجزاء و محیط بررسی می شود.
وی ادامه داد: با جزنگری، منفی‌گری و سرزنش کردن شرایط محیطی تشدید می‌شود و انسان خیال می‌کند چیزی در بیرون از سیستم سبب بروز مشکلات است، در حالی که همه اسباب و علل مسائل در درون سیستم نهفته است.
وی ماهیت تفکر سیستمی را فرآیند شناخت مبتنی بر تحلیل (تجزیه و ترکیب) درجهت دستیابی به درک کامل و جامع یک موضوع در محیط پیرامون خویش دانست و تشریح کرد: تجزیه یا تحلیل یک سیستم ویژگی‌های مهم آن را از بین می‌برد؛ بنابراین سیستم، یک کل است که با تحلیل قابل درک نیست و ترکیب نقص فوق را جبران کرده است؛ برای تفکر سیستمی، یک موضوع کلیدی است در واقع، تحلیل و ترکیب، مکمل هم هستند.
عباسی با بیان تفاوت‌های اساسی تجزیه و ترکیب، گفت: در تفکر سیستمی توصیه می‌شود که ترکیب قبل از تحلیل انجام شود؛ در واقع روش تحلیلی و روش سیستمی ممکل هم هستند.
وی با بیان اینکه سیستمی بودن، سیستماتیک بودن نیست، بیان کرد: سیستمک نگاهی جامع و کلی‌نگر دارد یعنی دیدن آنچه قبلا دیده نمی‌شد اما واژه سیستماتیک بر نظم تابع از یک سیستم از پیش تعیین شده با چهارچوب و قوانین مشخص است.
این محقق با بیان اینکه دور اندیشی یکی از مولفه‌های تفکر سیستمی است، گفت: مشکلات امروزی از راه‌حل‌های دیروز ناشی می‌شوند؛ چراکه راه‌حل‌های مقطعی یابسته با افق دید‌شخصی مسئله را بدتر می‌کند.
عباسی با بیان اینکه مشکل در سیستم آب کشاورزی و عدم آبیاری صحیح در ایران حاصل نبود سیستم تفکری است و اظهار کرد: هر تصمیمی زنجیره ای از اتفاقات را رقم میزند ما بدون در نظر گرفتن زنجیره اتفاقات نمی‌توانیم اثرات ناشی از یک تصمیم را تحلیل کنیم.
این مسئول یکی از مهم‌ترین دلایل چرایی وجود تفکر سیستمی را رشد سریع علوم نام برد و اضافه کرد: موانع تفکر سیستمی متعددند و ریشه این موانع و عوامل را باید در نگرش و رفتار انسان‌ها جستجو کرد اما جزیی‌‌نگری، تمرکز بر روی وقایع، فرافکنی، دام تفکر دوگانه، تفکر قالبی، توجه به علایم به جای علل، تفکر تحلیلی و توجه به کمیت از مهم‌ترین موانع تفکر سیستمی در کشور است.
عباسی با بیان اینکه در اغلب موارد در مدیریت سازمانی مشکل را نمی‌شناسیم و اقدام به حل مسئله می‌کنیم، گفت: تفکر سیستمی کلی‌نگری خلاقانه برای مدیران است؛ از این رو اغلب مدیران طبق تفکر تحلیلی عمل می‌کنند؛ یک مسئله را به‌چند بخش قابل حل و قابل مدیریت تجزیه کرده سپس برای هر یک بهترین حل را پیدا کرده و نتایج را با هم مونتاژ می‌کنند.
انتهای پیام
