عاقبت عربستان سعودی در رقابت‌های تسلیحاتی

به گزارش ایکنا، علی‌اکبر ضیایی، کارشناس مسائل جهان اسلام در یادداشتی درباره سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا نوشت: یکی از اهداف مهم سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای اسرائیل، آمریکا و کشورهای حوزه خلیج فارس در ایجاد سپر دفاعی در برابر جبهه مقامت به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران است، اما آن چه در واقعیت اتفاق می‌افتد نفوذ کارتل‌های تسلیحاتی آمریکا و قدرت‌های بزرگی همچون انگلستان، فرانسه و اسپانیا در بازار تسلیحاتی خاورمیانه است.

عربستان با هدف مقابله با جبهه مقاومت به انواع سلاح‌های دفاعی و هجومی مسلح می‌شود، با این هدف که بتواند نقش ژاندارم منطقه را برای منافع شیوخ خلیج فارس تأمین کند و این پیام را بدهد که عربستان قدرتمند نظامی می‌تواند در برابر چالش‌های قدرت هم در صحنه داخلی و هم بین‌المللی نقش ایفا کند.

شکست عربستان در جنگ علیه یمن

در چند سال اخیر، عربستان سعودی درگیر جنگ‌های داخلی یمن شده و به دنبال تحقق اهداف خود در سوریه، لبنان و عراق از یک سو و در کشورهای اسلامی از سوی دیگر است. اگر زمانی مصر و الازهر و جریان‌های اسلام سیاسی از نظر دینی و فرهنگی نفوذ سیاسی خود را در جهان اسلام به ویژه اهل‌سنت دنبال می‌کردند و با شکست اخوان‌المسلمین در صحنه سیاسی و نه عقیدتی و فکری شکست خوردند، عربستان سعودی با حمایت مادی و معنوی از جریان‌های جهادی سلفی به دنبال جایگزینی رهبری سیاسی جهان اسلام بود تا بتواند این خلأ سیاسی را جبران کند، اما این نقش با شکست دولت مرسی به عنوان نماینده فکری اخوان‌المسلمین و سپس شکست قاطع گروه‌های جهادی سلفی و در رأس آنها داعش به شدت کاهش یافت و برنده اصلی این مبارزات علیه افراط‌گرایی دینی جمهوری اسلامی ایران بود و این شکست عربستان سعودی باید به گونه‌ای دیگر جبران می‌شد.

حملات نظامی متحدان عرب به رهبری عربستان سعودی علیه یمن و جبهه مقاومت با تمام قوای نظامی عربستان همراه بود، اما واقعیت چیز دیگری را رقم زد و شکست عربستان در یمن به وضوح دیده شد و علت این شکست نیز عدم توانایی عربستان در جنگ‌های نیابتی در مرزهای عربستان و یمن و نیز در مقابل حوثی‌ها و جبهه مقاومت بود و ضعف عربستان در مقابله با نیروهای نامنظم یمن به خوبی نمایان شد و در اینجا عربستان به دنبال راه حل دیگری برای نشان‌دادن اقتدار سیاسی و نظامی خود در صحنه بین‌الملل بود.

بحران‌های پیش‌روی عربستان 

دولت آمریکا در دوره ترامپ و اکنون بایدن به این ضعف استراتژیک نظامی عربستان پی برد و برای جبران کسری بودجه آمریکا اقدام به فروش تسلیحات پیشرفته به عربستان کرد و یکی از اهداف آمریکا در سفر به عربستان نیز فروش تسلیحات نظامی است.

الف) جنبش‌های اسلامی و درخواست‌های به حق مردمی

عربستان سعودی با چند مشکل اصلی مواجه است، اول آنکه این کشور بیش از اندازه وسیع است و این موضوع سبب آسیب‌پذیری در کنترل مناطق بحرانی می‌شود، بحران‌هایی که عربستان در چهل سال اخیر در نتیجه خیزش جنبش‌های اسلامی و درخواست‌های به حق مردمی روبرو بوده است.

ب) ناکارآمدی سیستم نظامی عربستان

دوم آنکه تسلیحات نظامی عربستان سعودی برای جنگ‌های متعارف طراحی شده و کارایی چندانی در جنگ‌های نیابتی در شرایط کنونی ندارد. جنگ یمن بزرگ‌ترین نشانه برای ضعف و ناکارآمدی سیستم نظامی عربستان در جنگ‌های نیابتی بوده است.

ج) عربستان؛ گورستانی از سلاح‌های پیشرفته

سوم آن که خرید تسلیحات با چنین حجم بزرگی بنیه مالی عربستان را به شدت ضعیف و ناکارآمد خواهد کرد و این کشور را به گورستانی از سلاح‌های پیشرفته تبدیل می‌کند که شاید هیچ گاه فرصت استفاده از آنها را برای فائق‌آمدن بر چالش‌های داخلی و بین‌المللی پیدا نکند.

د) شکاف میان طبقه حاکم سعودی و مردم 

چهارم آن که نظام شاه ایران در اواخر حیات سیاسی خود اقدام به واردات سلاح‌های پیشرفته از آمریکا کرد؛ در حالی که این نظام نتوانسته بود نیازهای مردم و درخواست‌های مردم خود را برآورده کند و این امر به ظهور انقلاب اسلامی ایران منجر شد، بنابراین عربستانی که در داخل کشور خود مشکلات جدی با شیعیان اثنی‌عشری، مذاهب مختلف اهل‌سنت، فرقه‌های دینی همچون اسماعیلیه در جنوب و قبایل یمنی در مرزهای خود با یمن دارد نمی‌تواند با تجهیزشدن به سلاح‌های پیشرفته بر مشکلات داخلی خود پیروز شود و شکاف میان طبقه حاکم سعودی و مردم بیشتر از قبل خواهد شد.

سلاح‌دادن به کشوری که از نظر محبوبیت مردمی و بین‌المللی در نازل‌ترین سطح قرار دارد این خطر را خواهد داشت که جریان‌های رقیب سیاسی در عربستان از جمله گروه‌های سلفی و جهادی بتوانند از آنها برای خطرآفرینی در جهان کنونی استفاده و صلح و امنیت جهانی را در صورت درهم ریختن نظام سیاسی عربستان تهدید کنند.

ه) ناکارآمدی نظام سعودی در برابر شورش‌های مردمی

پنجم آن که نیروهای زمینی سعودی برای اجرای عملیات گسترده زمینی و مبارزه با شورش‌های مردمی گسترده آموزش لازم را ندیده‌اند و این همان خطری است که به نظر نمی‌رسد کمک‌های نظامی آمریکا بتواند به سادگی آن را مرتفع سازد.