توجه به اخلاق اجتماعی؛ لازمه مدیریت کسب و کارها در بازار جهان اسلام
یک تحقیق جدید نشان می‌دهد از آنجا که دین اسلام بر ارزش‌های انسانی مانند تقوا، روزی حلال و مانند اینها تأکید دارد، مدیریت کسب و کارهای نوپا در جهان اسلام در صورت نادیده گرفتن فضایل اخلاقی آسیب می‌بیند.
به گزارش ایکنا؛ یک تحقیق تازه، اهمیت رعایت فضایل اخلاقی در موفقیت کسب و کارها در جهان اسلام را نشان می‌دهد.
این موضوع در مقاله‌ای با عنوان «بررسی اهمیت و نقش ارزش‌های انسانی در مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام» به زبان انگلیسی (Investigating the Importance and Role of Human Values in the Management of Start-up Businesses in the Islamic World Market) نوشته «زهرا کامیاب»، پژوهشگر ایرانی منعکس شده است.
این مقاله قرار است در مجله International Journal of Services and Operations Management منتشر شود.
در بخشی از چکیده این مقاله آمده است: «مدیریت کسب و کار، اساساً یک ایده مدیریتی است. سازمان‌ها زمانی که به فرآیندهای تجاری خود توجه زیادی داشته باشند عملکرد بهتری دارند. مدیریت کسب و کار در استارت‌آپ‌های جهان اسلام به دلیل حساسیت و قرار گرفتن در معرض عدم موفقیت و ورشکستگی احتمالی از اهمیت بیشتری برخوردار است. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی اهمیت و نقش ارزش‌های انسانی در مدیریت کسب و کارهای نوپا در جهان اسلام انجام شد».
ترویج اخلاقیات، لازمه پیشرفت کسب و کارها
کامیاب که مدرک دکتری خود را در رشته مدیریت راهبردی و سیاست (public administratin and policy) از دانشگاه «مالایا» در شهر «کوالالامپور» مالزی گرفته است، در گفت‌وگو با ایکنا درباره نتیجه تحقیقات خود گفت: «اگر کسب و کارهای نوپای فعال در بازار جهان اسلام به دنبال ارتقای عملکرد خود از طریق ارزش‌های انسانی هستند، باید انگیزه کارکنان را افزایش داده و برخی موارد اخلاقی را در سازمان‌های خود ترویج کنند».
وی افزود: «در غیاب مسائل اخلاقی مانند آداب اجتماعی، وجدان کاری، وفاداری، همکاری و ادب، رسیدن به مدیریت شایسته کسب و کارها چشم‌انداز روشنی ندارد».
زهرا کامیاب با بیان اینکه اگر این استارت‌آپ‌ها به‌درستی جای خالی ارزش‌های انسانی را با اخلاق و آموزه‌های اسلامی در کنار استانداردهای نوپا و علمی پر کنند، می‌توان به آینده روشنی برای استارت‌آپ‌های اسلامی امیدوار بود، تصریح کرد: «ارزش‌های انسانی و مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام موضوع مورد بحث این مقاله است. دین اسلام بر ارزش‌های انسانی مانند تقوا، روزی حلال و مانند اینها در کسب و کارها تأکید دارد. بنابراین کسب و کارهای نوپا در جهان اسلام باید مسائل مربوط به ارزش‌های انسانی را همواره در صدر توجه خود قرار دهند».
وی در پاسخ به این سؤال که اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق چه بوده است، گفت: «ایجاد کسب و کار بدون توجه به ارزش‌های انسانی و تنها برای سودآوری، از نظر شرعی دارای اشکال بوده و با سیستم تجارت در بازار جهان اسلام همخوانی ندارد. این تحقیق ضروری است زیرا صاحبان استارت‌آپ‌ها روزانه تصمیمات اخلاقی بی‌شماری می‌گیرند. برای شرکت‌های نوپا بسیار مهم است که بتوانند در فرآیندهای حل مسئله و نقشی که ارزش‌ها در آنها بازی می‌کنند، تأمل کنند، تا بتوانند منطق تصمیمات خود را به ویژه هنگامی که پر از ارزش هستند تبیین کنند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت و نقش ارزش‌های انسانی در مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام انجام شده است».
اخلاقیات و ایجاد انگیزه، دو بال موفقیت
وی در ادامه با اشاره به اینکه تحقیق در دو بخش کیفی و کمی انجام شده است، گفت: «بر اساس نتایج بخش کیفی، به کمک مصاحبه‌های صورت گرفته، در نهایت برای 5 متغیر مدل مفهومی، 20 مؤلفه اصلی استخراج و توسط آنها پرسشنامه کمی طراحی شد. مؤلفه‌های ارزش انسانی شامل خودپیشرفتی، تغییرپذیری، خودتعالی و حفاظت هستند. بنابراین ارزش انسانی باید به صورتی باشد که پیشرفت و تعالی بشر در آن به کمک پویایی و انعطاف‌پذیری و تغییرات ایجاد شده فراهم شود و همچنین از نظر اخلاقی، ایمانی و شناختی نیز در درجه بالایی قرار داشته باشد. مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی نیز شامل وجدان کاری، آداب اجتماعی، نوع‌دوستی، وفاداری، همکاری و مشارکت داوطلبانه و ادب و نزاکت هستند. مؤلفه‌های توانایی کارکنان هم شامل توانایی استفاده از فن‌آوری اطلاعات، توانایی پاسخگویی و سرعت عمل کارکنان و مؤلفه‌های انگیزش کارکنان شامل انگیزش پیشرفت، انگیزش شغلی و انگیزش درونی است».
کامیاب ادامه داد: «در نهایت، مؤلفه‌های مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام شامل مأموریت، ساختار، فرآیندها و درآمدها است. لذا مدیریت کسب و کارهای نوپا در جهان اسلام باید به گونه‌ای باشد که اهداف، چشم‌اندازها و ارزش‌های ارائه شده، با نقش و شکل اداره و تأکید بر تمرکز و مشتری‌مداری و هماهنگی، در راستای کسب و کارهای با درآمدهای منطقی و حلال باشد».
کامیاب به نتایج بخش کمی اشاره و بیان کرد: «براساس نتایج بخش کمی، ارزش‌های انسانی به طور مستقیم بر مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام تاثیر ندارد؛ اما به واسطه رفتار شهروندی سازمانی، توانایی کارکنان و انگیزش کارکنان بر مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام تاثیرگذار است. بنابراین می‌توان گفت که برای آن که ارزش‌های انسانی موجب بهبود عملکرد مدیریت کسب و کارهای نوپا در بازار جهان اسلام شود، باید کارکنان سازمان و شرایطی که انگیزش و توانایی آنها را بهبود بخشد و همچنین برخی مسائل اخلاقی در رفتار سازمانی رعایت شود».
این پژوهشگر و فعال فرهنگی تصریح کرد: «در صورتی که مسائل اخلاقی مانند وجدان کاری، آداب اجتماعی، وفاداری، همکاری و ادب در سازمان رعایت نشود، نمی‌توان امیدوار بود که به مدیریت کسب و کار مطلوب در جهان اسلام دست یافت. همچنین کارکنان باید توانایی‌های لازم را در زمینه فن‌آوری اطلاعات و سرعت عمل داشته باشند تا بتوانند به بهبود مدیریت کسب و کار کمک کنند. در نهایت، سازمان باید شرایط لازم برای ایجاد انگیزش کارکنان که انگیزش پیشرفت، شغلی و درونی است را فراهم آورد. زیرا با نبود انگیزش در کارکنان، سازمان نمی‌تواند به فعالیت و پیشرفت خود ادامه دهد».
وی در پایان گفت: «با توجه به اینکه اکنون پس از عصر اطلاعات در عصر مفهومی قرار داریم، مفاهیم نرم به‌ویژه مفاهیم اسلامی می‌تواند بسیاری از مشکلات و موانع پیش‌روی کسب و کارها را حل کند».
