بدون واقعه عاشورا اسلام اموی بر دنیا مسلط بود

در ایام محرم و عزای سید و سالار شهیدان قرار داریم؛ پرداختن به پاسخ برخی شبهات و سؤالات پیرامون این حادثه و تبیین دقیق و عقلانی حوادث مرتبط می‌تواند درک درست‌تری را به مخاطبان دهد و آنها را به دریافت عمیق‌تری از واقعه سهمگین کربلا برساند.

خبرنگار ایکنا برای تبیین بیشتر این موضوع، گفت‌وگویی با آیت‌الله محمدجعفر طبسی، استاد درس خارج حوزه علمیه، انجام داده است که در ادامه می‌خوانید. 

ایکنا ـ از دید یک ناظر غیرمسلمان این سوال وجود دارد که چرا شیعیان هر ساله عاشورا را اینقدر پرشور و هیاهو برگزار می‌کنند؟

بدون تردید زنده نگه داشتن عاشورا در حقیقت چیزی جز احیای دین و قرآن و پیامبر(ص) و اسلام نیست، زیرا تمام هم و غم دشمنان اهل بیت(ع) این بود که نامی از اسلام باقی نگذارند. تنها کسی که در مقابل این خط باطل ایستاد خون سرخ حضرت سیدالشهدا بود. پس قیام عاشورا برای احیای دستورات الهی و قرآن است.

همچنین ما حرکت و قیام عاشورا را از باب تعظیم شعائر و با استناد به آیه شریفه؛ و من یعظم شعائر الله فانها من تقوی القلوب، زنده نگه داشته و تعظیم و احیا می‌کنیم و معتقدیم که زنده نگه‌داشتن نام سیدالشهداء یکی از مصادیق بارز در عمل به این آیه شریفه است. اگر عاشورا را هر ساله احیا نکنیم، بعد از چند سال به فراموشی سپرده خواهد شد. از این رو ائمه(ع) و علمای شیعه همواره بر زنده نگه داشتن یاد و نام کربلا و قیام عاشورا تأکید کرده‌اند.

ایکنا ـ تعابیر و تفسیرهای متعددی درباره پیام عاشورا مطرح شده است، نظر شما در این‌باره چیست؟

هرکس به تاریخ عاشورا مراجعه کند، متوجه خواهد شد که قیام امام حسین(ع) پیام‌های ثابت اخلاقی، تاریخی، عرفانی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و احیاگری دارد و مقید به زمان و مکان نیست و در هر دوره‌ای نقش‌آفرین است و بنده به پیام سیاسی عاشورا اشاره‌ای خواهم کرد و آن این است که حضرت در مقابل ظلم ظالم و ستمگر و طغیانگر با تمام وجود ایستادند.

ولید بن عتبه، که استاندار مدینه بود، با کمال وقاحت و بی‌شرمی از امام حسین(ع) خواست که با یزید بیعت کند، در حالی که امام هنوز حرکت جهادی خود را شروع نکرده بود. ایشان پاسخ داد که تو استاندار کسی هستی که مرتکب محرمات الهی و شرابخواری می‌شود و فسق و فجور می‌کند و این را بدان که مانند من هرگز با مانند او بیعت نمی‌کند. ظرافت سخن در اینجاست که همچون من هرگز با چنین افرادی بیعت نخواهد کرد و این ایستادگی در برابر افراد ستمگر است. امروز همه باید با تأسی به امام حسین(ع) در برابر افراد ظالم و بی‌هویت بایستیم و به آنها نه بگوییم.

ایکنا ـ اگر پیشنهاد بیعت به امام داده نشده بود، باز هم ایشان دست به قیام ‌می‌زدند؟

عاشورا یک‌ شبه رخ نداد، بلکه واقعه‌ای بود که پیامبر اکرم و امام علی(ع) به آن اشاره کرده بودند و حتی جزئیات واقعه از زبان پیامبر(ص) و امام علی(ع) بیان شده بود. در اینجا مسئله انجام وظیفه در برابر انسان‌های طغیانگر و بی‌هویت است، پس مسئله اصلی بیعت نیست. البته بیعت را آنها مطرح کردند و خوب می‌دانستند که امام(ع) اهل بیعت کردن با چنین افرادی نیست. بنابراین اگر بیعت هم در کار نبود، وظیفه امام ایستادگی در برابر ظلم و شرایطی بود که منجر به نابودی همه‌جانبه اسلام می‌شد.

ایکنا ـ شما مهمترین ثمرات و اهداف قیام عاشورا را چه می‌دانید؟

یکی از ثمرات مهم قیام سیدالشهدا این است که امام حسین(ع) در سال 61 هجری بین دو اسلام اموی و نبوی؛ اسلام پیامبر و یزید جدایی انداخت؛ یزید بی‌دین بود و به ارزش‌های اخلاقی و دینی پایبند نبود. لشکریانش در کوفه به نام دین با امام جنگیدند، لشکریانش در روز عاشورا اول نماز صبح را به جماعت خواندند و سپس جنگ با پسر دختر پیامبر(ص) را آغاز کردند و این یعنی عوام‌فریبی، دروغ و تزویر و به نام اسلام به جنگ سیدالشهدا رفتند و این همان اسلام بنی‌امیه است و تنها قیام امام حسین(ع) توانست جلوی این کار را بگیرد. اگر قیام امام حسین(ع) در سال 61 هجری رخ نمی‌داد، قطعا امروز اسلام اموی بر همه دنیا مسلط بود و اسلام یزید رواج داشت. بنابراین جدایی این دو اسلام از مهمترین ثمرات قیام حسینی(ع) بود.

ایکنا ـ گفته شده است که براساس منقولات تاریخی، امام حسین(ع) تا سر حد امکان از جنگ پرهیز کردند، حتی به امام نسبت داده می‌شود که فرمودند اگر مرا رها کنید، به سرزمین دیگری می‌روم. آیا این سخنان درست است؟ 

سؤال بسیار مهمی است. بدون تردید اسلام همیشه با جنگ و خونریزی مخالف بوده، زیرا اسلام دین صلح و صفاست و وقتی به زندگی پیامبر(ص) مراجعه کنیم، این ادعا را مشاهده می‌کنیم. در روز عاشورا امام را تهدید به جنگ کردند و با این حال امام آغازگر جنگ نبود؛ در روز عاشورا یکی از لشکریان سپاه امام به ایشان گفت که چرا نمی‌جنگید. امام فرمودند: «ما کنت لابتداهم بقتال»؛ من  آغازگر جنگ نیستم، ولی وقتی نبرد تنها راه برای امام بود، امام نمی‌توانست در برابر شرارت بنی‌امیه سکوت کند. 

گفتید امام(ع) فرمودند که من راه دیگری را انتخاب می‌کنم، این موضوع در تاریخ طبری و کامل ابن اثیر، جلد 4 صفحه 54 آمده و در این دو منبع بدون سند نقل شده است که امام در شب عاشورا فردی را به دنبال عمر سعد فرستادند و با او صبحت کردند و سه پیشنهاد دادند؛ اول، لشکرها را رها کرده و با هم نزد یزید برویم. دوم، از جایی که آمده‌ام برگردم و سوم دستم را در دست یزید بگذارم و هر چه یزید صلاح بداند آن را انجام بدهم، یعنی جنگ نکنم و با واژه «قیل» دروغی شاخدار را به سیدالشهداء نسبت داده‌اند. امام حسین(ع) قبل از شروع قیام از مدینه به سمت مکه، موضع خود را با قاطعیت درباره خلافت یزید و عدم بیعت اعلام فرمودند. سپس چه شد که به عمر سعد فرمود که دستم را در دست یزید بگذارم؛ این حرف دروغ است.

اگر این سخن صحیح باشد که امام(ع) بفرماید اجازه دهند از مسیری که آمده‌اند برگردند، در واقع امام می‌خواستند با همه اتمام حجت کنند وگرنه ایشان قبلا به یارانشان فرموده بودند که قتلگاه من و شما سرزمینی به نام کربلاست و 50 سال قبل این موضوع را از پیامبر(ص) و بعد از آن از امام علی(ع) شینده و مصمم بودند که تکلیف الهی خود را انجام دهند و هیچ چیزی مانع حرکت امام نبود. امام حسین(ع) می‌دانست که چه وقت قیام کند و آن را از چه سرزمینی آغاز کند؛ مکه و مدینه آغاز قیام سیدالشهدا نبود و این قیام باید از کربلا آغاز می‌شد و هنوز با وجود این قیام، اسلام و شیعه زنده است.

ایکنا ـ آیا تاکنون در خصوص عاشورا و مسائل مرتبط با امام حسین(ع) با استفاده از آرای اهل سنت تحقیق دقیقی در حوزه انجام شده است؟

خیلی اندک؛ عاشورا برای شیعه و اهل سنت نیست، بلکه متعلق به بشریت است، زیرا در زیارت اربعین می‌خوانیم که؛ بذل مهجته فیک لیستنقذ العباد... امام صادق(ع) فرمودند امام حسین(ع) جان خود را از دست داد تا امت از گمراهی و ضلالت بیرون بیایند. بنابراین همه امت در برابر آن وظیفه دارند.

البته درباره انجام کار پژوهشی در حوزه باید بگویم که من سخنگوی آن نیستم. در دهه اخیر کتب ارزشمندی در مورد قیام سیدالشهدا چاپ و نشر شده ولی آیا کافی است؟ خیر. هنوز دنیا با جوهره قیام عاشورا آن‌طور که باید و شاید آشنا نیست و حوزه باید بیشتر تلاش کند. عزاداری برای امام حسین(ع) و سینه‌زدن و اشک ریختن عالی است، ولی بخشی از قضایاست و باید قضیه کربلا را آنطور که اهل بیت(ع) بیان کرده‌اند برای جهانیان تشریح کنیم تا بدانند که در سال 61 هجری چه خونی بر روی زمین ریخته شد. 

ایکنا ـ سال‌هاست که شبهاتی در ایام محرم مطرح می‌شود که شیعیان خودشان امام حسین(ع) را شهید کردند و عزاداری هم می‌کنند. آیا این سخن درست است؟

اینها را شبکه‌های وهابی منحرف مطرح می‌کنند و دروغ است. مگر شمر، عمرسعد، سنان بن انس و... شیعه بودند؟ اینها دروغ‌های شاخ‌داری است که این شبکه‌ها مطرح می‌کنند تا عاشورا را کمرنگ کنند. سردمداران واقعه عاشورا، لشکریان بنی‌امیه بودند و اینها دشمنی خاصی با اهل بیت(ع) داشتند و هیچ‌کدام شیعه نبودند. در هیچ جای تاریخ نیامده است که حرمله و سنان بن انس و شمر و... شیعه بودند و فقط از روی کینه این سخنان به زبان آورده می‌شود.

گفتگو از علی فرج زاده