وجه تشابه امام حسین(ع) و مسیح(ع) در از جان گذشتگی در راه حقیقت است + فیلم

کریستوفر پاول کلوهسی (Christopher P. Clohessy)، استاد مطالعات شیعی، در دانشگاه پاپی Urbanianum  در رم ایتالیا تحصیل کرده و دکترای خود را از دانشگاه پاپی مطالعات عربی و اسلامی (PISAI) در رم گرفته است. وی اکنون در این دانشگاه مشغول تدریس کلام و تاریخ تشیع است.
او نویسنده کتاب‌های فرشتگان در شتاب: رؤیاهای کربلا (Angels Hastening: The Karbala Dreams)، (انتشارات جرجیاس، 2021)؛ نیمه قلبم: روایات زینب(س)، دختر علی(ع) (Half of my Heart: THE NARRATIVES OF ZAYNAB, DAUGHTER OF ʿALÎ)  (2018)، و فاطمه دختر محمد(ص)، (Fatima, Daughter of Muhammad)  (2017) است.

هم‌زمان با ایام سوگواری سالروز شهادت ابا عبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش، کلوهسی در گفت‌وگو با ایکنا درباره شباهت‌های قیام حسینی با سیره حضرت عیسی(ع) بیان کرد: من متولد آفریقای جنوبی هستم و در این کشور بزرگ شدم. در ابتدا در زمینه مسیحیت تحصیل کردم و کشیش کاتولیک رومی هستم. سال‌ها پیش، زمانی که به عنوان کشیش در یکی از کلیساهای شهر کیپ تاون کار می‌کردم، به اسقف اعظم کلیسا پیشنهاد کردم که درباره اسلام مطالعات علمی انجام دهیم. این پیشنهاد تا حدی به خاطر تعداد زیاد مسلمانانی بود که در آن قسمت‌های کیپ تاون زندگی می‌کردند؛ همچنین به این دلیل بود که خانواده‌های زیادی در آن محله بودند که در آن پسر یا دختر خانواده به دلایلی به اسلام گرویده بودند. آنها از بودن در خانواده و در نتیجه جامعه محلی خود دست نکشیده بودند. فکر می‌کردم داشتن دانش کافی برای درک همراه با احترام از انتخاب‌های زندگی آنها بدون اینکه لزوماً با آن‌ها موافق باشم، مهم است و اینکه بتوانم در مورد دین و خدا با آنها به‌گونه‌ای محترمانه و دقیق صحبت کنم.

شباهت‌های باورهای شیعی و کاتولیک

وی ادامه داد: از این رو تصمیم گرفتم در زمینه مطالعات اسلامی تخصص پیدا کنم. برای همین به قاهره رفتم و زبان عربی تحصیل کردم. سپس به رم ایتالیا رفتم و در دانشگاه پاپی مطالعات عربی و اسلامی در این شهر در رشته مطالعات اسلامی به تحصیل پرداختم و رساله دکتری خود را درباره زندگی حضرت فاطمه نوشتم. من اکنون استاد این دانشگاه هستم و به طور تخصصی کلام و تاریخ تشیع تدریس می‌کنم و استاد تمام وقت هستم.

وی درباره چگونگی علاقه‌مندی خود به مطالعات اسلامی و به‌ویژه مطالعات شیعی گفت: باورهای شیعی ارتباط و شباهت زیادی با عقاید مسیحیت کاتولیک دارد. مثلاً در میان اهل بیت، شخصیت‌هایی مثل فاطمه را داریم یا فداکاری‌های امام حسین، مواضع  شجاعانه و قهرمانانه خواهرش زینب. ما شخصیت‌های مشابهی به‌ویژه در مسیحیت کاتولیک داریم. چیزی که در مطالعات اسلامی و عربی توجهم را جلب کرد کلام تشیع و شخصیت‌های شیعی بود که با شخصیت‌های مقدس در مذهب کاتولیک که من با آن بزرگ شدم شباهت داشتند.

وی درباره شباهت‌ها و نقاط مشترک در الهیات کاتولیک و تشیع گفت: شباهت‌ها زیاد است؛ مثلا چهره‌هایی مانند حضرت زینب شباهت‌های زیادی به شخصیت حضرت مریم از دیدگاه الهیات کاتولیک دارد. شخصیت حضرت مریم در قرآن و مسیحیت شباهت زیادی دارند.

یا شخصیت حضرت فاطمه که بتول خوانده می‌شود و مادر پسرانی بود که شهید شدند؛ او شفیع پیروان خود و ام‌المصائب است؛ ما دقیقاً چنین باورهایی درباره حضرت مریم داریم. مثلاً برای او نوعی عصمت قائلیم و اینکه پسرش مسیح به دست افراد ظالم کشته شد.

شباهت‌های زیادی در مورد امام حسین هم وجود دارد. امام حسین نشان داد که از الگوی یزیدی پیروی نخواهد کرد بلکه از الگوی جد خود رسول الله پیروی می‌کند. این همان کاری است که عیسی(ع) در مسیحیت انجام داد. او جان خود را فدا کرد تا مردم را به راه خداوند بازگرداند؛ بنابر این شباهت‌های زیادی هست.

فداکاری حسین(ع) برای نجات بشریت 

کلوهسی درباره کتاب خود با عنوان (فرشتگان در شتاب: رؤیاهای کربلا) گفت: این کتاب درباره رؤیاها و خواب‌هایی است که حتی پیش از ولادت امام حسین از سوی افراد مختلف درباره این واقعه دیده شد. حتی زمانی که فاطمه(س) او را بزرگ می‌کرد، پیامبر و برخی از مردم رؤیاهایی از فرشتگان می‌دیدند که کربلا را پیش‌گویی می‌کردند و تولد او را به پیامبر تبریک و شهادت او در آینده را به پیامبر تسلیت می‌گفتند. مثلاً رویای ام سلمه که صدای جن را شنیده بود که در شب عاشورا شهادت او را تسلیت می‌گفتند. همچنین رؤیاهایی که عاملان شهادت او درباره عذاب‌هایی که در انتظار آنهاست دیده بودند. در متون عبری و مسیحی هم شاهدیم که خداوند از طریق رؤیا پیام‌های خود را می‌رساند.

این رؤیاها حتی در کتاب‌های اهل سنت هم ثبت شده است. این یک امر بسیار مهم است که تنها در باورهای شیعی دیده نمی‌شود بلکه اهل سنت هم این رؤیاهای پیشگویانه را روایت کرده‌اند.

کلوهسی ادامه داد: از نظر من حسین(ع) الگوی عدالت است؛ کسی است که جان خود را برای مصلحت جامعه فدا می‌کند تا دین خدا را نجات دهد. فکر می‌کنم او نه تنها برای مسلمانان و شیعیان بلکه برای مسیحیان و همه بشریت الگو باشد. او فراتر از هر دینی است چون برای نجات بشریت جنگید و فداکاری کرد. حضرت زینب هم چنین است. او می‌تواند نه فقط برای زنان مسلمان و شیعه بلکه برای همه بشریت الگوی ایستادگی و مقاومت در راه حق و تحمل رنج در این راه باشد.

وی درباره کتاب خود درباره حضرت فاطمه(س) گفت: در ابتدا من کتاب خود را برای مخاطبان غیرمسلمان نوشتم که آشنایی چندانی با اسلام ندارند. می‌خواستم داستان زندگی او را از دیدگاه یک غیرمسلمان بی‌طرف روایت کنم. این نخستین کتاب من بود. از نظر من فاطمه(س) تفاوت زیادی با مریم(س) در مسیحیت ندارد زیرا او هم برای هدایت جامعه به سوی حقیقت رنج کشید.

کلوهسی درباره کتاب دیگر خود که درباره حضرت زینب(س) نوشته است، گفت: من به منابع اولیه شیعه و سنی مراجعه کردم و این نخستین زندگینامه علمی از این شخصیت است. نقش او در میدان جنگ و سخنرانی دلاورانه او در دربار یزید از ویژگی‌های برجسته زینب(س) است.

وی افزود: او کسی بود که قهرمانی‌های برادرش را در دربار یزید و بعدها در مدینه و دمشق روایت کرد. او یک شخصیت فوق‌العاده قوی است و بنابر این جا داشت که زندگینامه مستقلی درباره وی نوشته شود.

ابوالفضل عباس؛ الگوی فداکاری برای انسان امروز

وی همچنین افزود که در حال نگارش کتاب دیگری درباره حضرت ابوالفضل(ع) است اما این کار را دشوار دانست زیرا منابع اولیه تاریخی و حدیثی درباره شخصیت حضرت ابوالفضل پیش از شهادت امام حسین(ع) اشارات اندکی به ایشان دارند. وی گفت: قصد دارم یک زندگینامه علمی از حضرت عباس برای انگلیسی‌زبانان بنویسم.

وی ادامه داد: به نظر من عباس الگوی از خودگذشتگی است. او خود را برای برآورده کردن نیاز کودکان در کربلا فدا می‌کند و این برای یک جنگجو و جوان یک ویژگی برجسته است و می‌تواند الگویی برای فداکاری برای انسان معاصر باشد.

کربلا، حقیقتی الهی در قلب آزادگان جهان

این استاد مطالعات شیعی درباره نقش واقعه کربلا در پیشرفت و رشد اسلام گفت: این موضوع بسیار جالبی  است. زیرا محمود ایوب ( اسلام‌شناس لبنانی‌تبار و از بنیانگذاران کرسی شیعه‌شناسی در آمریکای شمالی) از اصطلاح (redemption) برای اشاره به واقعه کربلا استفاده می‌کرد که یک اصطلاح پیچیده است به معنای اینکه حسین(ع) اسلام را احیا کرد. به عبارت دیگر او اسلام را از مسیر و الگوی فاسد یزیدی به سوی الگوی نبوی که الهی بود تغییر مسیر داد. او به بهای خون خود این مسیر را تغییر داد.

redemption یعنی خریدن و پس گرفتن چیزی به بهایی بسیار زیاد. بنابر این من واقعاً فکر می‌کنم حسین(ع) به یک معنا اسلام را از افتادن در یک مسیر خطرناک و فاسد نجات داد.

تنها شیعیان نیستند که یزید را شخصیتی فاسد می‌دانند بلکه علمای اهل سنت هم او را فردی فاسد می‌دانند. واقعیت این است که خداوند حسین را فراخواند تا دین درست را که دین جد او بود احیا کند و او این کار را به بهای خون خود انجام داد. این مسئله اصلی در کربلاست.

به نظر من خداوند کربلا را در قلب هر انسانی حک کرده است زیرا کربلا الگویی برای از خودگذشتگی محض و ایستادگی برای حقیقت بدون توجه به رنج ناشی از این مبارزه است.

کربلا جایی است که قلب‌های ما باید بشکند زیرا جایی است که قلب حسین(ع) شکسته شد. او می‌دید پیام جد او منحرف شده است. هر جا که ببینیم با مردم بدرفتاری می‌شود یا وحی خدا به خاطر امیال انسانی نادیده گرفته می‌شود باید نگران شویم.  قلب ما باید در این موارد بشکند و آماده مبارزه باشیم. بنابر این ما مشترکات زیادی با کربلا و امام حسین(ع) داریم.

رونق مطالعات شیعی در غرب

کلوهسی درباره وضعیت مطالعات شیعی در غرب و کاستی‌های موجود در این زمینه گفت: مطالعات شیعی امروزه پیشرفت زیادی داشته است. در ایران بسیاری از منابع شیعی به زبان‌های مهم دنیا ترجمه شده است که بسیار خوب بوده و کتاب‌های خوبی هم نوشته شده است.

فکر می‌کنم در حال حاضر توجه خوبی در دانشگاه‌ها به مطالعات شیعی می‌شود. وقتی در ابتدا مطالعات شیعی را آغاز کردم برخی از همکارانم می‌گفتند این کار بیهوده‌ای است اما بعدها دیدند که شیعه چقدر مهم است و من بسیار خوشحالم که در این زمینه تحقیق و تدریس می‌کنم.

گفت‌وگو از محسن حدادی