«خصائص زینبیه» یک منبر مکتوب است

محمود سوری مولف کتاب «و این‌گونه است زینب(س)» در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به مناسبت تولد حضرت زینب(س)، این کتاب را یک بازآفرینی از کتاب «خصائص زینبیه» اثر آیت‌الله سید نورالدین جزایری از مجتهدین محقق قرن چهاردهم هجری خواند و گفت: کار بنده دوباره‌نویسی این کتاب به قلمی روان و امروزی برای مخاطب جوان، در عین وفاداری به اصل مباحث آن بوده است.

سوری  اضافه کرد: نویسنده محترم کتاب در مواجهه با زندگی پرفرازونشیبِ یکی از برترین بانوان تاریخ، تصمیم‌‌ می‌گیرد کتاب «خصائص زینبیه» را در قالب چهل خصیصه یا ویژگی حضرت زینب(س) به نگارش درآورد. به نظرم گزینش ویژگی‌های حضرت زینب(س) در این کتاب چنان دقیق و عمیق صورت گرفته، که خواننده را به شگفتی وامی‌دارد.

وی  تاکید کرد:  مخاطب با مطالعه‌ کتابِ خواندنی «خصائص زینبیه» به شناختی بهتر، درست‌تر و ملموس‌تر از حضرت زینب(س) دست می‌یابد؛ زیرا نویسنده با مهارتی مثال‌زدنی، دست او را می‌گیرد و به هزار و چهارصد و اندی سال قبل می‌برد و از جنبه‌های مختلف، الگویی را دربرابر دیدگان او قرار می‌دهد که زنده و ماناست.

سوری با تاکید بر اینکه از ارزش کتاب«خصائص زینبیه» هرچه بگویم، کم است؛ تصریح کرد: کتاب در نوع خود کتابی کامل و جامع است. هم تاریخ را بیان کرده، هم روضه‌خوانی دارد و هم رشادت و شجاعت و دیگرویژگی‌های عقیله بنی‌هاشم را به‌خوبی بیان می‌کند. البته غیر از نگارش به قلمی سنگین، یکی از کاستی‌های این کتاب، مستند نبودن آن بود که بنده با بهره‌گیری از 85 منبع شیعه و سنّی، مطالب مرحوم جزایری را در این کتاب، مستند کردم و در جای‌جای کتاب با استفاده از پاورقی، مخاطب خاص را به اطمینان از مطالب کتاب و بهره بردن از برکات آن سوق دادم.  

یک منبر مکتوب

این نویسنده ضمن بیان اینکه کتاب «خصائص زینبیه» نگاشته شخصی دلباخته دین و عاشق اهل‌بیت(ع) است، اضافه کرد: از بس که نکته‌سنجی‌های مرحوم جزایری در آن، زیبا و قابل‌ِتوجه است، من گاهی به آن، «منبر مکتوب» می‌گویم؛ اما اشکالی که دارد، همان قلم نامأنوسِ پر از عربی‌نویسی است که مخاطب عام را اذیت می‌کند. نوع نگارش کتاب به شکلی است که می‌بایست بازنویسی می‌شد و این مهم، به همت و پیشنهاد انتشارات کتاب جمکران و به قلم من انجام شد تا این اندک‌نقص کتاب هم برای مخاطب عام برطرف شود و این گروه کتاب را با خیالی آسوده مطالعه کنند و از مباحث آن بهره‌مند شوند.

سوری همچنین در بیان تجربه‌های جذاب در بازآفرینی کتاب «خصائص زینبیه» و تبدیل آن به کتاب «و اینگونه است زینب(س)» عنوان کرد: برای من نوع نگاه مرحوم جزایری به بانو، خیلی جذاب بود. چنان عاشقانه و خالصانه این کتاب را نگاشته، که هنوز هم نوشته‌اش بسیار خواندنی است و همه تلاش من نیز این بود که این ویژگی‌ها در بازآفرینی اثر هم دیده شود. خود من در مقام بازآفرین این کتاب این بخش از آن را بسیار می‌پسندم و گاه آن را برای خود مرور می‌کنم:

«بشارت: هر حاجتمند دنیوی و اخروی که به این بانوی مظلوم متوسل شود، ناامید بازنمی‌گردد و به‌واقع، زینب کبری(س)  با آن جود و بخشش که طبیعت خانواده ایشان است، چگونه متوسلان به خود را دست خالی برگرداند، با آنکه بانو در این دنیا از علاقه‌مندی‌های خود دور ماند تا کسانی که در این دنیا از علاقه‌مندی‌های خود دور افتاده‌اند، به احترام ایشان به ‌آن‌ها دست یابند؟ اکنون می‌گوییم:

- زینب(س) به درد غربت دچار شد تا غریبان دنیا و برزخ و آخرت را از غربتشان نجات دهد.

- زینب(س) درد تشنگی کشید تا تشنگان این عالَم را سیراب کند و تشنگان روز حشر را از نهر گوارای کوثر بیاشاماند.

-زینب(س) داغ دو فرزند دید تا در این دنیا، چون کسانی که فرزند ندارند، به ایشان متوسل شوند، فرزند بیاورند و در روز محشر هم، جوانان گنهکار را شفاعت کند.

- زینب(س) درد گرسنگی کشید تا گرسنگان این عالَم را نان بخشد و گرسنگان روز حشر را مهمان خوان بهشتی خود کند.

-زینب(س) سختیِ غارت شدن اموال را به جان خرید تا در این دنیا غارت‌زدگان دنیایی و در آخرت غارت‌زدگانِ اعمال را که شیطان ایشان را فریب داده و اعمال نیکشان را به یغما برده است، شفاعت کند.

-زینب(س) گرفتاری به دست دشمن نابکار را تحمل کرد تا در این عالَم ستمدیدگان را نجات دهد و در آخرت کسانی را که گرفتار ظلم‌های خود هستند، رهایی بخشد.

-زینب(س) به آتش دنیایی سوخت تا سوختگان این عالَم و آن عالَم را نجات دهد.

-زینب(س) طعم تلخ اسیری را چشید تا اسیران دنیا و آخرت را رها کند.

درمجموع همه حرکات و سکنات عقیله بنی‌هاشم سلام‌الله علیها  ثوابی دنیوی و اخروی دارد و هرکس حاجتی داشته باشد، حالتی از حالت‌های آن بانو را که مناسب خود می‌یابد، درنظر می‌گیرد و حاجت‌روا می‌شود.»

نویسنده کتاب «و اینگونه است زینب(س)» ضمن بیان اینکه حضرت زینبی که من در ذهن می‌شناختم، بعد از نگارش این کتاب، به شخصیتی بسیار والاتر و ارجمندتر برایم تبدیل شد، تاکید کرد: درواقع هنر مرحوم جزایری این است که سال‌ها پیش از انقلاب اسلامی، به جنبه‌هایی از حماسه عاشورای حسینی می‌پردازد که در آن دوره کمتر پرداختی این‌چنین از آن می‌بینیم. داستان کربلا در آن سال‌ها در غم و مصیبت و گریه خلاصه می‌شد؛ درحالی‌که امروزه به برکت قیام الهی امام خمینی، ما با عاشورایی دیگر طرفیم که حرکت‌آفرین است و شور و شعور را هم‌زمان در خود دارد و زینبش، فقط پرستاری مظلوم و ستم‌کشیده نیست، بلکه بانویی است استوار که چنان در کوفه و شام خطبه می‌خواند، که طومار حکومت یزید را در هم می‌پیچد و او را رسوای زمانه خود می‌کند.

سوری با تاکید بر اینکه در کتاب «واین‌گونه است زینب(ی)»، حضرت زینب(س) فقط بانویی زجردیده و مادر مصیبت‌ها نیست؛ اضافه کرد: او بسیاری خصیصه و ویژگی آسمانی دارد که حضرتش را در شمار برترین بانوان تاریخ، همچون مریم و آسیه و خدیجه قرار می‌دهد؛ که درود خدا بر همه ایشان باد.

وی افزود: اینکه یک بانو تا چه حد می‌تواند در زندگی اوج بگیرد و خدایی شود، در جای‌جای این کتاب نمود دارد و مرحوم جزایری در برشمردن خصایص آن بانوی بزرگوار، وجوهی از شخصیت ایشان را برمی‌شمارد که بدیع می‌نماید و قلم بااخلاص کسی چون او را می‌طلبد که این مطالب را چنین بر صفحه سفید کاغذ بنگارد و آن را ماندگار کند.   

وی در پایان در واکنش به ارزشگذاری‌هایی که درباره تألیف، ترجمه، تلخیص و بازآفرینی صورت می‌گیرد، عنوان کرد: هر کدام از این‌ها درباره هر موضوع یا شخصیت، هم می‌تواند قوی و درخور صورت گیرد و هم ضعیف و تکراری و بی‌اثر. دلیلی نداریم که بگوییم تألیف از بقیه مواردی که عرض شد، بهتر است. چه‌بسا ترجمه یا بازآفرینی‌ای که از بسیاری از کتاب‌های تألیفی در یک موضوع قوی‌تر یا به‌عکس ضعیف‌تر است. البته باید منصفانه گفت که کار تألیف، چنانچه با معیارهای پژوهش و دقیق صورت پذیرد، از ترجمه و تلخیص و بازآفرینی دشوارتر و ارزشمندتر است؛ چون آن سه مورد، اساس کار خود را بر تألیف شخصی دیگر و فکر و اندیشه و زحمت او می‌گذارند، ولی تألیف باید روی پای خود بایستد و گاه در آن مسئله، طرحی نو دراندازد.  

کتاب «… و این‌گونه است زینب(س)» نسخه بازآفرینی شده کتاب «خصائص زینبیه» اثر آیت‌الله سید نورالدین جزایری از مجتهدین محقق قرن چهاردهم هجری، به قلم محمود سوری است که توسط انتشارات کتاب جمکران در ۲۵۶ صفحه منتشر شده است.