تعجیل بزرگترین آسیب در تولید مستند انقلابی است

مرتضی شعبانی، مستندساز در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه مستندسازی دینی نیازمند افراد خبره است، گفت: برای اینکه فیلمسازی در حوزه موضوعات دینی و انقلابی رشد کیفی مطلوبی داشته باشد باید از نیروهای متخصص و کاربلد استفاده کرد وگرنه اگر بخواهیم به حداقل‌ها اکتفا کنیم تنها کمیت را رشد خواهیم داد. گواه بارز این ادعا محصولاتی است که هم اکنون در شبکه‌های مختلف سیما تولید می شود. تمامی این آثار به ظاهر موضوعات دینی یا انقلابی دارند ولی در آنها صرفاً ظواهر مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: گاهی مواقع برای یک مستند زمانی چند ساله صرف می‌شود چون ممکن است تحقیقات پیرامون یک موضوع ماه‌ها طول بکشد. همچنین فیلمبرداری یک مستند دقیق، زمانبر است اما وقتی می‌بینیم برخی کارها در ۱۵ روز تولید می‌شوند کاملاً مشخص است آن آثار صرفاً برای پر کردن آنتن تولید شده‌اند. البته این قبیل تولیدات در هر جامعه برای تامین نیاز مدیران وجود دارد اما عموم این آثار جریان‌سازی و تاثیرگذاری خاصی ندارند.

همکار شهید آوینی در روایت فتح ادامه داد: من فیلمسازی در حوزه مستند را حتی از سینمای داستانی سخت‌تر می‌دانم چون همانگونه که در توضیح قبلی اشاره کردم یک مستند خوب و قوی، زمانی بیش از یک سال را به خود اختصاص می‌دهد اما ساخت یک فیلم سینمایی نهایتاً بین ۲ الی ۴ ماه زمان می‌برد. سختی کار مستند تنها به طولانی شدن فیلمبرداری مختص نمی‌شود بلکه در پس تولید و پیش تولید نیز دشواری‌های کار مستند بسیار است.

کارگردان مستند «شهید الماس» با بیان اینکه فیلمساز انقلابی حتماً باید باورهای انقلابی نیز داشته باشد، گفت: اینکه توقع داشته باشیم مستند دینی و انقلابی بدون اینکه فیلمسازش به موضوع اعتقاد داشته باشد کاری در خور توجه شود اشتباه محض است چون باید به موضوع باور داشت تا برای آن زحمت کشید. گواه بارز این امر شهید آوینی است. وی بیشترین تلاش‌ها را برای ساخت آثارش انجام می‌داد. مراحل تحقیق طولانی و روند ساختش آثارش با دقت طی می‌شد برای همین هم پس از سال‌ها هنوز کارهایش ارزش و لذت دیدن را دارد.

الزام توجه به آموزش در مستند

کارگردان مستند «شهید عاملی» با بیان اینکه آموزش اقدامی موثر در بالا بردن کیفیت سینمای مستند است، گفت: صرف تولید نمی‌تواند دلیلی برای رونق مستند باشد. البته یکی از شروط موفقیت فیلمسازی مستند، ساده بودن روند تولید است اما آموزش و بالا بردن سطح آگاهی فیلمسازان، قدمی مهمتر برای افزایش بار علمی تولیدات مستند است. برای رسیدن به این خواسته باید نهادهایی که متولی این عرصه هستند وارد ماجرا شده و با حمایت‌های خود به بالا بردن کیفیت آموزش کمک کنند. پیشنهادم این است کارگاه‌های مستندسازی در همه نقاط کشور به ویژه مراکز انجمن سینمایی جوان گسترش یابد تا همه علاقه‌مندان بتوانند بهره لازم را ببرند. درضمن توصیه می‌کنم برای کارگاه‌ها حتما از وجود اساتید خبر بهره برده شود.

وی در پاسخ به این سوال که برای مدیران سینمایی تا چه اندازه مستندسازی دارای اهمیت است؟ بیان کرد: طبیعی است هر مدیر و مسئولی دوست دارد در دوره کاری‌اش بهترین اتفاقات نمایشی رخ دهد اما نکته اینجاست كه در امور نمایشی، مستند برای مدیران در اولویت دوم قرار دارد چون تلاش می‌کنند بیشتر سرمایه‌گذاری خود را روی سینمای داستانی معطوف کنند و اگر پول یا بودجه‌ای باقی ماند صرف مستند شود. با این توضیح چون بودجه سینما کم است معمولاً برای مستند هزینه لازم نمی‌شود و نتیجه این اقدام نیز مهجور ماندن این گونه نمایشی است.

فیلمبردار «روایت فتح» تاکید کرد: مستندسازی در کشورمان هم اکنون بیشتر به آثار تلویزیونی خلاصه شده است یعنی کارهایی که در مناسبت‌های ویژه از سوی تلویزیون به برخی مستندسازان پیشنهاد می شود. نکته حائز توجه اینجاست که این قبیل تولیدات عموماً در اختیار مستندسازان خاصی است چون آنها هستند که حاضرند خواسته مدیران را به هر طریق در کارشان لحاظ کند درصورتیکه فیلمسازان خبره که تعدادشان نیز اندک است زیر بار سفارشات و دستورات نمی‌روند.

حمایت از تولیداتی با محوریت مقاومت

شعبانی با بیان اینکه در شرایط فعلی نیاز است تا روی موضوعاتی با محوریت مقاومت تاکید ویژه صورت گیرد، اعلام کرد: حساسیت منطقه به خوبی روشن است به ویژه اتفاقاتی که پیرامون ما می‌افتد بیانگر این موضوع است پس باید روی مستندسازی انقلاب نگاه ویژه و دقیق لحاظ شود تا ضمن تولید کارهای با کیفیت، شرایط پخش خارجی آثار را هم فراهم کرد. این اتفاق اگر رخ دهد بسیاری از تبلیغات ضد ایرانی در منطقه از بین خواهد رفت چون دشمن با هجمه‌های رسانه‌ای، تلاش می‌کند مواضع بر حق جمهوری اسلامی را در منطقه زیر سوال برد.

این مستندساز در بخش دیگری از سخنان خود به مستند اجتماعی اشاره کرد و گفت: فیلمسازی در حوزه موضوعات اجتماعی معمولاً با نظرات متفاوتی مواجه است. برخی آثار آثار انتقادی این عرصه را سیاه‌نما می‌نامند و عده‌ای دیگر آن را آثاری انتقادی. به نظرم فیلمی یک اثر اجتماعی انتقادی است که بتواند در کنار نشان دادن ضعف‌ها امید را هم برای برطرف کردن آن مشکلات نشان دهد وگرنه اگر بخواهیم تنها با سیاه‌نمایی از مشکلات و آسیب‌ها حرف بزنیم جامعه را به ناامیدی خواهیم کشاند.

کارگردان مستند «نسیم حیات» در انتهای سخنانش تاکید کرد: کشور ما نیروی جوان بسیار دارد و در هر نقطه از این سرزمین علاقه‌مندان به فیلمسازی وجود دارند. من در سفرهای مختلف این موضوع را مشاهده کرده‌ام پس یک اراده جدی نیاز است تا همه عشق و علاقه جوانان مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید بودجه کافی برای امور فرهنگی در نظر گرفته شود چون کشوری موفق و پویا خواهد بود که در حوزه فرهنگ و هنر دارای نیروهای فراوان باشد.