امامت برخی از ائمه در کودکی امتحانی مهم برای شیعیان است

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد مروجی طبسی، استاد حوزه و دانشگاه در برنامه این هفته تلویزیون اینترنتی «پاسخ» وابسته به مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه‌های علمیه که شامگاه پنجم بهمن‌ماه برگزار شد، به بررسی برخی از مهمترین مسائل پیرامون «زندگی و زمانه امام هادی(ع)» پرداخت و بیان کرد: اولین دوره‌ای که امام هادی(ع) در دوران حیات مبارکش پشت سر گذاشت مربوط به زمان امامت حضرت امام جواد(ع) بود.

وی افزود: در آن زمان مسئله امامت خردسالان در میان ائمه اطهار امتحانی بزرگ به شمار می‌رفت زیرا همه امامت همه امامان معصوم قبل از ایشان از سن بلوغ به بعد آغاز شده است. امام جواد در هفت سالگی به امامت رسید؛ دومین امامی که در خردسالی مسئله امامت را عهده دار شد، امام هادی(ع) بود، ایشان در ۲۱۲ هجری قمری متولد و در سال ۲۲۰ که امام جواد(ع) شهید شد، به امامت رسید. سومین امامی که در خردسالی به امامت رسید، حضرت امام زمان(عج) بودند. ایشان در سال ۲۶۰ هجری قمری و زمانی که تنها حدود پنج سال سن داشتند، به امامت رسیدند.

طبسی مسئله امامت امام هادی(ع) در کودکی را یکی از امتحانات مهم شیعیان از سوی خداوند دانست و گفت: امام هادی(ع) در هشت سالگی در مدینه بودند که پدر گرانقدرشان امام جواد(ع) به شهادت رسیدند؛ پذیرفتن امامت یک خردسال برای خلفای بنی‌عباس بسیار گران به شمار می‌رفت. اولین کاری که انجام دادند، زندانی کردن حضرت بود. ایشان توسط یک جنیدی که از دشمنان ائمه(ع) بود به خانه دعوت شده و سپس درب منزل را به روی ایشان قفل نمود و آن حضرت را تنها گذاشت. این کار به بهانه درس دادن به امام شیعیان و رشد دادن ایشان از سوی آن فرد جنیدی صورت گرفت.

وی ادامه داد: این در حالی بود که قبل از اینکه او لب باز کند امام هادی(ع) سخنان مختلفی را برای وی مطرح می‌نمودند؛ این باعث شد که این شخصیت که دشمنان سرسخت ائمه(ع) بود با ملاقات امام هادی(ع) و شناخت ایشان، آنچنان تحت تأثیر قرار گرفت که از محبان اهل بیت(ع)شد.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه سه تن از ائمه(ع) یعنی امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام زمان(عج) از افراد خردسال باشند، امتحانی مهم برای شیعیان است، تصریح کرد: این امتحان را برخی پذیرفتند و برخی دیگر در مقابل آن مقاومت نمودند اما آن‌ها که در این موضوع ثابت قدم بودند برایشان مشخص بود که امام و امامت کوچک و بزرگ ندارد.

چالش‌های مهم در مدت حیات امام هادی(ع)

وی با اشاره به مسئله آماده‌سازی شرایط برای دوران غیبت امام زمان(عج) به عنوان یکی از چالش‌های مهم در طول مدت حیات امام هادی(ع) افزود: امام بعد از طی مراحلی که در مدینه بودند، حکومت بنی‌عباس ایشان را نتوانستند تحمل کنند و متوکل عباسی را تحریک نمودند تا آن حضرت را از مدینه بیرون کند. دلیل این امر بسیار مهم بوده و متأسفانه به خوبی مورد توجه و پژوهش قرار نگرفته است.

طبسی ادامه داد: دوری از مردم باعث شد تا شیعیان نتوانند آن‌گونه که باید امام خود را ملاقات نمایند، این نیز یکی دیگر از امتحانات پیروان ائمه اطهار در دوران حیات امام هادی(ع) بود.

وی گفت: امام هادی(ع) در پاسخ به علی بن مهزیار که به ایشان عرض کرد: آیا می‌شود امام هشت ساله باشد، می‌فرمایند: «بله، امام می‌تواند پنج ساله هم باشد». این فرموده امام هادی(ع) اشاره به وجود نازنین امام زمان(عج) داشته و در راستای آماده‌سازی شرایط برای دوران امامت ایشان است.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: در روایتی که توسط مرحوم شیخ کلینی نقل شده است، آمده: از ابوالحسن(ع) شنیدم که می‌فرمود: امام بعد از من فرزندم حسن(ع) است»، سپس امام هادی(ع) فرمودند: اگر امامی پشت سر امام حسن عسکری بیاید چه کار می‌کنید؟، شخص پرسشگر گفت: چرا این سؤال را از من پرسیدید؟ جهت آمادگی برای آن شرایط باید چه کاری انجام دهیم؟، امام در پاسخ به او فرمودند: شما چهره او را نخواهید دید و حتی اسم او را هم نخواهید دانست. آن شخص پرسید: پس او را با چه نامی صدا بزنیم؟ امام هادی(ع) فرمودند: بگویید او حجت آل محمد(ص) است. امام هادی(ع) می خواستند این‌گونه شیعیان را بار بیاورند که اگر روزی چشمشان به امام نخورد، منکر وجود ایشان نشوند.

وی با تأکید بر تلاش‌های حکومت بنی‌عباس برای جلوگیری از تولد امام زمان(عج) اظهار کرد: آنان همانند فرعون تلاش کردند امام زمان(عج) به دنیا نیاید و در همین راستا امام هادی(ع) بیست سال در اوج سختی‌ها امام حسن عسکری(ع) را به دور از نظر مردم نگه داشتند. خود بنی هاشم هم امام حسن عسکری را زمانی دیدند و شناختند که سن آن حضرت ۲۲ سال بود. این هم یکی دیگر از امتحانات بسیار سخت برای شیعیان در دوران حیات امام هادی(ع) به شمار می‌رفت.

این پژوهشگر اهل بیت(ع) گفت: زمان امام هادی(ع) را می‌توان دوران هجوم بدعت‌ها و بدعت‌گذاران دانست با اینکه امام در شرایط بسیار خاصی در سامرا و در یک پادگان نظامی زندگی می‌کردند اما هیچ‌وقت از وظایف خود در زمینه رهبری شیعیان فاصله نگرفتند.

وی ادامه داد: از آنجا که سلاطین بنی‌عباس به طور صد درصدی با امام هادی(ع) مخالف بودند و می‌خواستند چالش‌هایی برای ایشان ایجاد نمایند، تلاش کردند آن حضرت را با آوردن به سامرا از مردم جدا نمایند، همچنین در این راستا دستگاه حکومتی بنی‌عباس تلاش کرد تا دشمنان ائمه(ع) را قدرت ببخشد لذا در این دوران بود که جریان‌هایی همچون غالین، واقفه و صوفیان قدرت یافتند.

گروهی که از محبت امام هادی(ع) سوء‌استفاده کردند

طبسی برخی از فعالیت‌های غالین را برشمرد و گفت: این گروه به بهانه محبت به اهل بیت(ع) با غلوّ کردن خودشان را به عنوان باب و در مراحل بعد خودشان را تحت عنوان پیغمبر و امام را خدا معرفی نمودند. این موضوع برای امام بسیار سخت بود که فرضاً برخی از یاران امام بیایند و از محبت ایشان سوء‌استفاده نمایند. امام هادی(ع) در این زمینه سکوت نکرده و روایات بسیاری با موضوع مقابله با غالین از زبان مبارک ایشان نقل شده است.

وی گفت: یکی از غالین، علی بن حسکه قمی بوده که مدعی بابیت، پیامبری و خدایی حضرت امام هادی است. امام هادی(ع)در مورد او دستور می‌دهند: «اگر این شخص را در کوچه و خیابان دیدید، با سنگ بزنید و سرش را بشکنید». همچنین امام(ع) در مورد فارس قزوینی که از دیگر غالین بود، شخصی را مأمور به قتل او کردند. پس به این ترتیب حضرت امام هادی(ع) با وجود محدودیت‌های زیادی که از سوی حکومت وقت برایشان ایجاد شده بود، به شدت به مقابله با مسئله غلو پرداختند.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در دوران حیات امام هادی(ع) صوفیان نیز وجود داشتند. آن حضرت از زمان حضور در مدینه و در ادامه در سامرا با صوفی‌ها تقابل پیدا کردند. امام هادی(ع) به عده‌ای که دور ابوهاشم جعفری در مسجد مدینه حلقه زده بودند و ذکر «لا اله الا الله» را به سبک صوفی‌ها می‌گفتند، فرمود: «گول این‌ها را نخورید! این‌ها خلفای شیاطین هستند». مرحوم محقق اردبیلی در کتاب حدائق الشیعه این مسئله را از امام هادی(ع) نقل کرده است.

واقفیه؛ جریان انحرافی زمان حیات امام هادی(ع)

وی ضمن تشریح یکی دیگر از جریانات انحرافی در زمان حیات امام هادی(ع) افزود: جریان واقفه یا واقفیه یکی دیگر از جریانات انحرافی در آن دوران بود؛ این جریان جهت حفظ اموال بسیار زیادی که در دست داشتند، گفتند موسی بن جعفر(ع) از دنیا نرفته و بعد از او دیگر امام جدیدی نیامده است. امام هادی(ع) در مقبال آن‌ها موضع گرفته و در بخشی از فرمایشات خود نسبت به یکی از این افراد فرموده‌اند:«این خواب‌زدگی تا کی؟»

طبسی اظهار کرد: حضرت امام هادی(ع) بخشی از زندگی خود را در دوران حکومت متوکل عباسی که از اعدا عدو اهل بیت(ع) بوده است، گذرانده‌اند. منتصر، مستعین و معتز نیز دیگر خلفای عباسی در دوران حیات آن حضرت بودند که ایشان را مورد اذیت‌های مختلف قرار دادند.

وی ادامه داد: خود سامرا برای اهل بیت(ع) زندان بود بنابراین امام به کسانی که به آنجا برای دیدار ایشان می‌آمدند می‌فرمود:«تا شب نشده از اینجا برو و اگر بمانی به مشکل برمی‌خوری». یکی از نمایندگان آن حضرت وقتی نزد امام می‌آمد به عنوان روغن فروش یا دهّان نزد ایشان حاضر می‌شد تا نظامیان متوجه هویت او نشوند.

استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: بیشتر امامان ما بخشی از عمر مبارکشان را در زندان سپری کرده‌اند؛ شروع آن از امام زین العابدین و سپس امام محمد باقر، امام موسی بن جعفر، امام رضا(ع) در سرخس، امام جواد(ع) و در نهایت امام هادی بود که ایشان مدت مدیدی را به زندان رفتند.

طبسی در پایان تصریح کرد: امام حسن عسکری(ع) نیز هفتمین امام ما بودند که زندانی شدند. در این میان دوران زندانی شدن امام موسی بن جعفر، حضرت امام هادی و امام حسن عسکری(ع) طولانی‌ترین مدت را داشته است.