امام رضا(ع)؛ جریان‌ساز حرکت‌های عقلانی

حجت‌الاسلام کریم حسنی، مدرس حوزه علمیه استان زنجان در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن تبریک به‌مناسبت ولادت امام رضا(ع)، اظهار کرد: این امام همام ولی نعمت ما هستند و باید از ظرفیت رسانه‌ها در ترویج راه و روش ایشان و اندیشه‌های شیعه استفاده کرد.

وی با بیان اینکه مباحثه و مناظره یکی از فعالیت‌های بارز امام رضا(ع) بود، یادآور شد: مناظره و مجادله، بحث با یکدیگر است و یک روش استدلالی با تفکر و تبادل اطلاعات محسوب می‌شود و در قرآن کریم نیز تأکید شده که مردم با عقل، منطق و استدلال با یکدیگر سخن بگویند و حتی پیامبر(ص) نیز با مسیحیان مجادله داشتند که در نهایت به مباهله ختم شد.

این کارشناس دینی بیان کرد: امام رضا(ع) 7 مناظره با علمای ادیان دارد که شامل مناظره با جاثلیق (عالم بزرگ مسیحی)، مناظره با رأس الجالوت (پیشواى بزرگ یهودیان)، هربز اکبر، عمران صابى، سلیمان مروزى، على بن محمد بن جهم و ارباب مذاهب مختلف در بصره می‌شود که هر کدام دارای مفاهیم عمیقی است.

حسنی با اشاره به اینکه در زمان امام رضا(ع) رسانه و وسایل ارتباطی به شکل امروزی نبود، ابراز کرد: به همین خاطر محافلی تشکیل و در آن مباحثی مطرح می‌شد. مأمون قصد داشت با تشکیل جلسات مناظره، امام رضا(ع) را به چالش بکشد و چهره خود را در اذهان عمومی محبوب جلوه دهد؛ از طرف دیگر مأمون با برگزاری مناظرات تصمیم داشت مردم سرگرم و از اهداف شوم حکومت منحرف شوند.

وی ادامه داد: در آن زمان فضایی به وجود آمده بود که آثار بیگانگان و به خصوص فلسفه غرب ترجمه می‌شد و افکار غربی وارد حامعه اسلامی شده بود و باید کسی به این شبهات پاسخ می‌داد. ولی‌عهدی علی‌بن موسی‌الرضا(ع) و اظهار ایشان از مدینه به خراسان، زمینه خوبی را ایجاد کرد که با برگزاری مناظرات با این افکار انحرافی مقابله شود.

مدرس حوزه علمیه زنجان تصریح کرد: با توجه به اینکه امام رضا(ع) علم الهی، لدنی و اکتسابی داشت، در همه مناظرات پیروز می‌شد و با سبک علمی که نشئت گرفته از عقلانیت اسلامی بود، با زبان خود اشخاص و استفاده از کتاب الهی و دین و اندیشه فرد مقابل، در مناظره او را قانع می‌کرد و فضایی برای درخشش این امام بزرگوار بود.

وی با اشاره به اینکه مناظرات امام رضا(ع) در تاریخ ماندگار شد، بیان کرد: این مناظرات تاریخی درس بزرگی را به ما یادآوری می‌کند که در اتفاقات روزمره برخورد منطقی برای حل مشکلات داشته باشیم و در مقابل شبهات رسانه‌ها دلیل عقلی و استدلال منطقی داشته باشیم که لازمه آن بالا بردن سطح دانش و اطلاعات و برخورداری از پشتوانه علمی قوی است.

این کارشناس دینی با بیان اینکه اسلام دین عقلانیت است و ما از این عقلانیت غافل هستیم، اظهار کرد: در اسلام علم و عالم بسیار ستوده شده و این دین تأکید دارد که انسان باید با عقل خود مشکلات را حل کند و بحث منطقی و عقلانی داشته باشد.

مناظرات امام رضا(ع)؛ بمب رسانه‌ای شیعه

حسنی اقدام امام رضا(ع) در مناظرات را بمب رسانه‌ای خواند و گفت: مأمون تشکیلات گسترده‌ای از روشنفکران و دانشمندان و مردم را گرد هم می‌آورد تا امام هشتم شیعیان را مغلوب کند اما این امام بزرگوار بر همه روشنفکران غلبه می‌کرد و این افراد اغلب در همان جا مسلمان می‌شدند و یا تبدیل به یک رسانه قوی تشیع می‌شدند و در منطقه خود معرفت ائمه را برای مردم بازگو می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه در جامعه دو گروه عوام و روشنفکران وجود دارند، بیان کرد: عوام به طور معمول تابع خواص هستند. امام رضا(ع) ابتدا خواص و روشنفکران را با خود همراه می‌کرد و سپس مردم خودشان تحت تأثیر یک جریان روشنفکری قرار می‌گرفتند.

مدرس حوزه علمیه برادران زنجان، امام رضا(ع) را نقطه آغاز حرکت سادات و امازادگان دانست و گفت: پس از عزیمت این امام همام از مدینه به خراسان شاهد حضور امامزادگان در ایران بودیم که عمدتاً به دلیل شکنجه‌ها و آزار بنی‌عباس به مناطق شمالی ایران هجرت می‌کردند و مردم از رفتار و علم آن‌ها استقبال می‌کردند.