انیمیشن در عرصه دین و فرهنگ؛ فرصت یا تهدید؟
گروه هنر: یک پژوهشگر عرصه انیمیشن گفت: ولنگاری در عرصه انیمیشن به بهانه جذب مخاطب و بی‌توجهی به تولیداتی که مفاهیم دینی و ارزشی را زیر سؤال می‌برد، اصلاً جایز نیست.
وی با بیان اینکه تنها سانسور کردن چاره کار نیست بلکه در مواردی باعث می‌شود که جذابیت کار از بین برود، تصریح کرد: باید توجه داشت ولنگاری به بهانه جذب مخاطب و بی‌توجهی به تولیداتی که مفاهیم دینی و ارزشی را زیر سؤال می‌برد، اصلاً جایز نیست.
این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه در انتخاب و پخش تولیدات انیمیشن باید دقت لازم را داشت، عنوان کرد: به طور کلی ساختار انیمیشن آمریکایی بر اصولی استوار است که با فرهنگ ایرانی در تضاد بوده است و به طور معمول شاهد نگاه تحقیرآمیز در تولیدات آنها هستیم که نمونه آن را در شخصیت علاء‌الدین می‌توان دید که علی‌رغم اکران در کشورهای مسلمان، شخصیت توهین‌آمیز به قدری در قالب داستان جذاب، مستتر شده بود که کمتر کسی می‌توانست متوجه آن شود.
مقدم گفت: در انیمیشن مکتب دیزنی که متشکل از چندین شرکت فعال در تولید انیمیشن هستند، مسائل فرهنگی و قومیتی و حتی مباحث جنسی به صورت هنرمندانه در تولیدات مستتر شده‌اند و همین امر دقت نظر در انتخاب برنامه‌های مناسب را بیش از پیش ضروری می‌کند.
این پژوهشگر با اشاره به فعالیت شرکت‌های خصوصی در امر دوبله تولیدات انیمیشن گفت: طی سال‌های اخیر و با ورود برخی از شرکت‌های خصوصی در زمینه دوبله، شاهد استفاده از لهجه‌‌های قومی و محلی برای ایجاد جذابیت در برنامه‌ها هستیم هر چند این امر حتی در انیمیشن‌های آمریکایی رخ می‌دهد که از برخی از لهجه‌ها برای شخصیت‌های منفی استفاده کنند اما باید توجه داشت با این مسئله به لحاظ اخلاقی و همچنین دینی اصلاً پسندیده نیست.
وی افزود: به عنوان نمونه خداوند متعال در آیه ۱۱ سوره حجرات در رابطه با ضرورت پرهیز از مسخره کردن دیگران فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ». در این آیه خداوند فرموده است: «اى کسانى‌که ایمان آوردهاید نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را استهزاء کنند، شاید آنها که مورد استهزاء واقع مىشوند بهتر از مسخره کنندگان باشند و همچنین زنان یکدیگر را مسخره نکنند، زیرا ممکن است زنان مسخره شده از آنها که مسخره مىکنند بهتر باشند و مبادا از یکدیگر عیب‌جویى کنید و زنهار از اینکه یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد کنید که پس از ایمان آوردن، نامى که نشان از فسق و فجور دارد بسیار زشت است و هر کس که از این رفتار توبه نکند ستمگر و ظالم است».
مقدم اظهار کرد: این رویکرد در انیمیشن باعث می‌شود تا مخاطب به‌ویژه کودکان با ذهنیت خاصی در مورد قومیت‌ها قضاوت کرده و قطعا به لحاظ حرفه‌ای نیز این امر اصلا پسندیده نخواهد بود که برای جذب مخاطب، اقدام به تمسخر و تخریب دیگران کنیم.
این پژوهشگر تصریح کرد: با توجه به اینکه در عرصه جنگ نرم هستیم، توجه به تولیدات فاخر انیمیشن با زمینه دینی و فرهنگی می‌تواند فرصت خوبی برای ایجاد زمینه آشنایی کودکان و نوجوانان با مفاهیم والای دینی و ارزشی باشد.
