۱۳ شب با تعزیه ارمغانخانه
گروه فرهنگی ــ تکیه ارمغانخانه یکی از تکایای تاریخی استان زنجان است که سالانه زائران بسیاری در ایام عزاداری امام‌حسین(ع) حضور پیدا می‌کنند، همچنین این تکیه بخاطر پیشینه تاریخی‌اش، میزبان گردشگران داخلی و خارجی نیز می‌شود.
به گزارش ایکنا از زنجان، مراسم عزاداری و تغزیه‌خوانی در تکیه حسینی ارمغانخانه یکی از معروف‌ترین تعزیه‌خوانی‌های ایران است که از حدود ۴۰۰ سال پیش به زبان ترکی برگزار می‌شود و در سال ۱۳۸۹ در شمار میراث معنوی ایران به ثبت ملی رسیده است.
شهر ارمغانخانه، مرکز بخش قره پشتلوی زنجان در ۳۵ کیلومتری زنجان واقع شده و از نظر مختصات جغرافیایی در غرب شهر زنجان استقرار یافته است.
این شهر در بهمن ۱۳۸۷ با تصویب هیئت وزیران به‌عنوان شهر شناخته شده و تاریخچه آن را می‌توان در دو بخش قبل از اسلام که مربوط به حضور ارمنیان می‌شود و بعد از اسلام مورد بررسی قرار داد.
ارمغانخانه در اصطلاح محلی (ارما خانا) تلفظ می‌شود و از کلمه ایرماکانا گرفته شده است که ایرماک به معنای رودخانه بوده و از ترکی باستان گرفته شده است. ایرماکانا یعنی کرانه رود و به ترکی می‌شود (چایلاغ) و این شهر در کرانه رودخانه‌ای به همین نام قرار دارد.
بررسی‌های تاریخی که از این ویرانه‌ها به عمل آمده حاکی از قدمت چندین هزار ساله شهر است. بسیاری از مورخان به این عقیده‌اند که شهر تاریخی ارمغانخانه توسط یک زلزله مهیب ویران شده و بازماندگان آن، شهری در نزدیکی ویرانه‌های شهر باستانی بنا کرده‌اند.
وجه تسمیه دیگر این شهر از آن لحاظ است که به علت آبادانی و بزرگی ارمغانخانه از قدیم مرکز سکونت، حکومت و تفرجگاه سلاطین و خوانین بوده است که مدعوین را تحفه‌ای از سوی آن‌ها داده می‌شده و کسی دست خالی ازآنجا برنمی‌گشته است.
پس از اسلام مکتب تشیع در دوران صفویه ترویج یافته و به تدریج مراسم تعزیه‌خوانی در این شهر رایج شده و تاکنون ادامه دارد. در زمان صفویه گروه‌هایی از طایفه افشار جنوب زنجان به دلایل نامعلومی در این شهر سکنی گزیده‌اند. در دوران قاجاریه و پهلوی این شهر و اکثر مناطق قره پشتلو تحت نفوذ روس‌ها و حزب توده قرار داشته است.
جمیز موریه انگلیسی در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار جزو هیئتی به ریاست سرهارفورد جونز از طرف پادشاه انگلستان به دربار ایران آمد. کتاب وی که در سال ۱۸۱۲ میلادی در لندن به چاپ رسیده و در آن علاوه بر توصیف شهر زنجان و ایلات ساکن در ناحیه و ولایت خمسه از کتیبه‌ای در ارمغانخانه یاد کرده که بسیار حائز اهمیت و جالب توجه است. متأسفانه گویا اطلاعی از این کتبیه امروزه در دست نیست.
اهالی شهر ارمغانخانه، مسلمان و دارای مذهب شیعه ۱۲ امامی و گویش اهالی این روستا زبان ترکی هستند.
قدمت ۴۰۰ ساله تکیه ارمغانخانه
مراسم عزاداری و تغزیه‌خوانی در تکیه حسینی ارمغانخانه یکی از معروف‌ترین تعزیه‌خوانی‌های ایران است که از حدود ۴۰۰ سال پیش به زبان ترکی برگزار می‌شود و در سال ۱۳۸۹ در شمار میراث معنوی ایران به ثبت ملی رسیده است. این مراسم از اول تا چهاردهم محرم و از اربعین تا بیست و هشتم صفر برگزار می‌شود.
تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه از قدیمی‌ترین تکیه‌های شمال‌غرب کشور به‌شمار می‌آید. به نقل از بسیاری از بزرگان در حدود ۴۰۰ سال پیش شخصی به نام عیوض نسخه‌های تعزیه را از درگزین همدان آورده که بعداً توسط توکل خان مرحوم مورد ویرایش قرار گرفته است.
توکل خان از بانیان و دست‌اندرکاران تعزیه در ارمغانخانه و از نوادگان ایل ترک افشار بوده و تعزیه را از پدران خود به ارث برده و از مجلس‌نویسان طرفه و نوحه‌سرایان بنام بوده است که به کار تعزیه پرداخته‌اند و چندین پشت او تعزیه‌خوان، تعزیه‌گردان و از بانیان تعزیه در ارمغانخانه بوده‌اند.
دیدن شبیه در ماه محرم برای اهالی قره پشتلو علی‌الخصوص ارمغانخانه نوعی عادت و نیایش محسوب می‌شود. فرزند توکل خان، بعد از شور و مشورت، دست به ساختن تکیه‌ای در ارمغانخانه می‌زند. در این تکیه علاوه بر توکل خان، خاندان عیوض و بعد از آن پسرش اسکندر پس از او ملانجف و بعد از ایشان فرزندش ملاحسین بعد از وی مرحوم میرزا باقر و در آخر کربلایی جواد اسکندری در تکیه ایفای نقش تعزیه کرده‌اند.
زنجان جز استان‌هایی است که همه ساله همزمان با ایام محرم عزاداران زیادی از سراسر نقاط کشور برای شرکت در عزاداری در آن حضور می‌یابند که تکیه ارمغانخانه بهترین گزینه برای علاقه‌مندان به تعزیه است.
در همین رابطه سیروس رستمی، رئیس هیئت امنای تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه زنجان به خبرنگار ایکنا گفت: همزمان با فرا رسیدن ماه محرم مراسم اجرای نمایش سنتی تعزیه با حضور مردم از سراسر کشور با اجرای نمادین کاروان امام حسین(ع) از ورودی شهر ارمغانخانه تا تکیه حسینی برگزار می‌شود.
وی با بیان این‌که مراسم تعزیه‌خوانی امسال از دهم شهریور نخستین روز ماه محرم تا 13 ماه محرم همه روزه از ساعت 14 تا 17 در محل تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه زنجان برگزار می‌شود، افزود: همه ساله شاهد حضور عزاداران حسینی از سراسر کشور برای تماشای تعزیه سنتی در ارمغانخانه هستیم. نمایش تعزیه در تکیه ارمغانخانه در روز عاشورا از ساعت 9 صبح تا 3 بعد از ظهر اجرا می‌شود.
رستمی با اشاره به پیش‌بینی حضور بیش از 150 هزار عزادار حسینی در مدت زمان 13 روز ماه محرم در محل اجرای مراسم، گفت: سال گذشته از روز نخست تا 13 ماه محرم بیش از 150 هزار نفر برای استفاده از مراسم عزاداری و تعزیه‌خوانی در محل تکیه حضور داشتند.
انتهای پیام
