مساجد همواره از جایگاه خاصی در بین مردم برخوردار بودهاند به گونهای که همواره شاهد آغاز اتفاقات تاریخی مهمی از این پایگاه اجتماعی و عبادی بودهایم که از مهمترین آنها میتوان به نقش تعیین کننده مساجد در شکلگیری انقلاب، مدیریت هشت سال دفاع مقدس و خیزش جوانان انقلاب و مدیران کارآمد از دل آن در طی سالیان اخیر اشاره کرد.
در استان زنجان بیش از ۲۰ مسجد تاریخی وجود دارد که نمونه آن مسجد جامع، مسجد چهلستون، اسحق میرزا، میرزایی نجفی، مسجد یئری بالا، مسجد یئری پایین، عباسقلیخان، حسینیه، مسجد خانم و حاج سیدمحسن است.
این تعدد مساجد تاریخی نشاندهنده جایگاه خاص مذهب در استان زنجان است. قدیمیترین مساجد زنجان مسجد جامع قروه ابهر و مسجد جامع سجاس است که قدمتی هزار ساله داشته و تاریخ آن به دوره سلجوقیان باز میگردد.
زنجان با جاذبههای تاریخی و طبیعی بسیاری که دارد به عنوان یکی از مقاصد گردشگری در ایران شناخته میشود. مسجد جامع قروه یکی از مساجد تاریخی برجای مانده از دوران سلجوقیان در شهرستان ابهر است که در روستای قروه و 18 کیلومتری شرق شهرستان ابهر قرار دارد.
مسجد با پلانی مربع و به صورت چهار ایوانی ساخته شده که دارای بخشهای گنبدخانه و 2 شبستان در شرق و غرب بنا است. طبق کتیبههای موجود، سال ساخت بنا را 413 ه.ق میدانند که به دلیل تخریبهای صورت گرفته در سال 575 ه.ق بازسازی میشود.
مسجد جامع قروه را با نام مسجد جمعه نیز میشناسند و در بلندترین نقطه روستا ساختهاند به طوریکه شما میتوانید مسجد را از هر نقطه روستا به راحتی ببینید. کتیبههایی با نقوش گیاهی، تزئینات آجری هندسی و گچبریهای زیبا از تزئینات بهکار رفته در مسجد جامع قروه است که نشان از ذوق و سلیقه هنرمندان زنجانی دارد.
معماران و هنرمندان زنجانی از مصالح خشت و چینه در ساخت مسجد استفاده کردهاند که تا به امروز نیز پابرجا مانده است با توجه به قدمت بالای این مسجد مرمت شلستان آن در دستور کار مسئولان امر قرار گرفت که در همین رابطه امیر ارجمند، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در گفتوگو با ایکنا از زنجان، میگوید: آسیبی از قدیمالایام در دیوار شمال شرقی مسجد جامع قروه وجود داشت که با پاکسازی املاک مجاور فرصتی مناسب برای مرمت این دیوار به وجود آمد.
وی نقش مرمت در حفظ بناهای تاریخی و میراث ملموس و حتی ناملموس را مهم خواند و ادامه میدهد: در سالجاری این دیوار با ملات متناسب، تقویت و مقاومسازی شد.
این مسئول در خصوص معماری مسجد جامع قروه ادامه میدهد: این مسجد به سبک چهار ایوانی ساخته شده و گنبد زیبای آن بر چهار فیلپوش استوار است.
ارجمند تاکید میکند: مسجد جامع قروه به واسطه تزییناتی، چون گچ بریهای زیبا و دو کتیبه که بر آن تاریخ ساحت سال ۴۱۳ هجری قمری و تاریخ مرمت به سال ۵۷۵ ذکر شده، واجد ارزش تاریخی ویژهای است.