روزه؛ خودسازی فردی در راه تعالی جوامع انسانی
مدرس دانشگاه زنجان روزه را ریاضت برای غلبه بر نفس و فرح معنوی دانست و گفت: با روزه‌داری و تقویت خصایل نیکو راه تعالی جوامع بشری هموارتر می‌شود.
حجت‌الاسلام علی‌رضا مهران‌فر، مدرس دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی و دانشگاه زنجان، در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان، در مورد فلسفه روزه و عبودیت اظهار کرد: عبد کسی است که در همه ابعاد متعلق به مولا و صاحبش باشد و وقتی این قاعده را قبول کرد باید فرمانش را نیز بپذیرد و این موضوع در بین بنده و پروردگار نه تنها در مورد روزه بلکه در تمام احکامی که ممنوعیت در آن ایجاد و یا به آن تشویق شده، صادق است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین امیال و علایق انسان، چیزهایی است که در روزه تحریم می‌شود، تصریح کرد: عبد کسی است که از امیال و مطلوب‌ترین امور خود در راستای رضایت معبود دست بردارد و زمانی که انسان به درخواست‌ها و نیازهایی که محدود به آن است غلبه کند، برای او رهایی می‌آورد، رهایی از نفس و ذلت نفس و رهایی از ذلت در برابر دیگران را شامل می‌شود.
امیال نفسانی؛ منشأ درگیری‌های بشر
این کارشناس دینی منشأ درگیری‌های بشر را امیال نفسانی دانست و گفت: همه می‌خواهند موقعیت‌های اجتماعی برای آن‌ها باشد و از همه نعمات بهره‌مند باشند و این موضوع سبب بروز درگیری‌ها می‌شود، به عنوان مثال در جزئی‌ترین امور رفتارهای افراد در رانندگی نشان می‌دهد که تمایل دارند زودتر از دیگران از مسیری بگذرند و این نفسانیت جزئی باعث ایجاد مشکلات ترافیکی، دلخوری و حتی درگیری فیزیکی می‌شود.
وی یادآور شد: خداوند با احکام و دستورات دینی می‌خواهد انسان را تربیت کند و احکامی همچون روزه، امیال و خصوصیات ناپسند مثل خودخواهی، زیاده‌خواهی، دنیادوستی و دنیاپرستی، غصب و سایر موارد را در انسان کنترل می‌کند.
مهران‌فر با اشاره به اینکه بسیاری از احکام الهی حتی احکام به ظاهر فردی، هم جنبه فردی و هم جنبه اجتماعی دارد، ابراز کرد: به عنوان مثال نماز این‌گونه است و در روایات ذکر شده یکی از دلایلی که خداوند نماز را تشریع کرده، درمان تکبر در انسان است و از طرفی تکبر مسئله‌ای اجتماعی بوده و انسان‌ها در رابطه با یکدیگر این خصیصه را بروز می‌دهند و در داخل یک اجتماع کوچک مثل خانواده تا جوامع بشری نمود دارد.
وی ادامه داد: گاهی تکبر ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد و به شکل تکبر نژادی ظهور می‌یابد و عده‌ای خود را برتر از همه انسان‌ها می‌دانند؛ برای مردم جهان تعیین تکلیف می‌کنند، جنگ جهانی به راه می‌اندازند تا بر همه حکومت کنند؛ اما در عین حال نماز که امری شخصی تلقی می‌شود، در باطن با درمان تکبر، مسائل اجتماعی را هم بهبود می‌بخشد.
مدرس دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی افزود: بنابراین نماز ظهور اجتماعی هم دارد و در نمازهای جماعت، تبادل افکار و تقویت روحیه ایمان صورت می‌گیرد و بسیاری از رذایل اخلاقی را از بین می‌برد و انسان پیشانی خود را بر خاک می‌مالد تا به انسانیت خو کند و رام شود و درنده خویی را کنار بگذارد.
روزه؛ عامل بهبود رفتارهای اجتماعی
وی خاطرنشان کرد: در مورد روزه نیز برخی تصور می‌کنند امری فردی است، اما مطلقاً چنین نیست و با امساک از برخی رفتارها و تقویت ابعاد وجودی و معنوی در انسان، می‌توان تاثیر آن را در اجتماع دید، البته خیلی از رفتارها نیز در ارتباط و برخورد با دیگران معنا پیدا می‌کند، به عنوان مثال تکبر یا در مقابل آن گذشت را نمی‌توان امری فردی دانست.
این کارشناس دینی با اشاره به اینکه هر عبادتی، دارای ویژگی‌هایی است، تصریح کرد: نماز با شکل و آدابی که دارد در ظاهر می‌توان دید که این فرد در حال اقامه نماز است اما روزه را نمی‌توان در ظاهر دید یعنی فرد روزه‌دار با کسی که روزه ندارد در ظاهر قابل تشخیص نیست و این موضوع اخلاص عبد در برابر معبود را بیشتر می‌کند.
وی افزود: تفاوت روزه با سایر عبادات این است که در حالت عادی بروز و ظهور ندارد و این موضوع سبب می‌شود که کمتر دچار مخاطره شود، بهتر بتوان آن را حفظ کرد، رابطه مخلوق با خالق را بیشتر اصلاح می‌کند و در آن اخلاص رعایت می‌شود؛ چون کسی از این مسئله خبر ندارد مگر اینکه فرد خود روزه بودن را آشکارا بگوید.
مهران‌فر تقویت اراده را از دیگر مزایای روزه‌داری خواند و گفت: در هنگام روزه قویترین امیال انسان تحریم شده و وقتی با آن‌ها مبارزه می‌کند، طبیعی است که اراده انسان در این امر تقویت می‌شود که در این راه بسیاری از چالش‌های اجتماعی هم حل می‌شود.
غلبه بر نفس؛ مایه فرح معنوی
وی به ویژگی‌های مشترک بین ملل مسلمان در روزه‌داری و حتی غیرمسلمان‌ها در تحمل سختی‌هایی برای سالم‌سازی جسم و روح اشاره و بیان کرد: روزه از این جهت که همیشگی نبوده و در یک ماه از سال برجسته‌تر می‌شود، شور و هیجان خاصی بین مردم در ملل مختلف ایجاد می‌کند که با تقویت فرهنگ‌ها و ویژگی‌های مشترک می‌توان پیوند بین ملت‌ها را عمیق‌تر کرد و باید دانست تغییر رفتارها برای تعالی انسانی که در ماه مبارک رمضان بیشتر می‌شود، تنها محدود به مسلمان‌ها نبوده و در همه جوامع بشری نمود دارد.
وی یادآور شد: انسان علاوه بر تمایل به مسائل نفسانی، ذاتاً از ریاضت و غلبه بر نفس هم لذت می‌برد؛ روزه هم یک ریاضت است و تنها به مسلمانان اختصاص ندارد، همچنان که مشاهده می‌کنیم برخی افراد برای دستیابی به سلامت جسمی از رژیم خاصی پیروی می‌کنند و سختی‌هایی را متحمل می‌شوند. حتی پیروی از قانون هم یک نوع ریاضت است همه دوست دارند آزاد باشند اما برای برخورداری از یک جامعه ایده‌آل باید قانون‌مدار باشند.
مدرس دانشگاه زنجان تقویت روح متعالی انسانی و احساس رشد را یک حس مشترک در بین همه انسان‌ها دانست و گفت: یک کوهنورد نیازی به تحمل سختی و رنج برای بالا رفتن از کوه ندارد اما به هرسختی و باریاضت خود را به قله می‌رساند و احساس غلبه می‌کند و هر انسانی وقتی به امیال خود در راه تعالی و رشد غلبه کند، به احساس لذت و شعف دست می‌یابد.
مهران‌فر اظهار کرد: در روایات آمده که برای روزه‌دار دو خوشحالی هست یکی در وقت افطار و دیگری در روز قیامت؛ که در اینجا خوشحالی در وقت افطار غلبه بر نفس است که برای انسان شادی و لذت می‌آفریند. در همه جای دنیا فرد بی‌اراده مذموم و شخصی که اراده قوی و توانایی برخورد با خواسته‌ها و مدیریت امیال در راه تعالی را دارد، مطلوب است.
انتهای پیام
