وساطت در ازدواج؛ سنتی که قربانی مدرنیته شد

به گزارش ایکنا از سیستان‌وبلوچستان، چه کسی است که اهمیت ازدواج در تغذیه روحی انسان و سلامت اجتماع را نداند؟ یا این حدیث رسول خدا(ص) را نشنیده باشد که «ما بُنَي بِنَاءً فِي الإِسْلَامِ أحَبَّ اِلَي اللهِ عَزّوَجَلَّ مِنَ اَلتَّزْوِيجِ؛ هيچ چيزي نزد خداوند محبوب‌تر از ازدواج نيست.» اهمیت این سنت رسول‌الله(ص) در رسیدن به آرامش و کمال به اندازه‌ای است که آن را تکمیل‌کننده نیمی از ایمان انسان می‌دانند.

با این‌حال، مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دست به دست یکدیگر داده تا امروز، سن ازدواج بالاتر از همیشه و میانگین سنی جمعیت کشور نیز سال به سال رو به افزایش باشد، به‌طوری که پیر سالی در کمین جامعه ایرانی، در آینده نه چندان دور است.

تبعات تأخیر در ازدواج، فراتر از مباحث اجتماعی است و مهمترین تهدید آن، آرامش بر باد رفته جوانان است؛ جوانانی که از فشارهای روانی رنج می‌برند و به انواع مسکن‌های تخدیرکننده موقتی روی می‌آورند؛ دخترانی که اگر بخواهند پاک بمانند، سلامت روان خود را از دست می‌دهند و اگر بخواهند بی‌عفتی کنند، سرمایه وجودی و راحتی وجدان خود را از دست داده‌اند و به هر حال، در هر دو صورت، خبری از آرامش نیست.

مسئولان هر از گاهی برای جلب توجه افکار عمومی و شاید تسکین وجدان، طرح‌های تشویقی و گاهی تنبیهی تصویب می‌کنند از قبیل ممانعت از استخدام جوانان مجرد، افزایش حقوق متأهلین، اعطای وام و تسهیلات برای جوانان متقاضی ازدواج که در مقایسه با مخارج روزافزون، چندان به حساب نمی‌آید.

اگر سخن از سرمایه‌های کشور از قبیل نفت و خاک و گاز می‌گوییم، نباید از بزرگترین سرمایه این کشور که جوانان آن هستند، غافل شد. جوانانی که اگر از نعمت سلامت روان محروم باشند، نمی‌توانند استعداد و نبوغ خود را در راه آبادانی این مرز و بوم به‌کار گیرند.

بر اساس یک قانون نانوشته و عرف پذیرفته شده در جامعه، هر جوانی با فرارسیدن سن ازدواج، باید زمینه پیوند خویش را با همسر آینده فراهم کند و در صورت عدم حصول این سنت حسنه، فشارهای روحی و روانی ناشی از این مسئله آرام آرام آغاز خوهد شد. این فشارها، علاوه بر دلایل فیزیولوژیک، ناشی از شرایط و فرهنگ خاص جامعه بوده و بیش از پسران، متوجه دختران است.

به اعتقاد جامعه‌شناسان کشورمان و بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده، سن ورود به فشارهای روحی و روانی ناشی از تأخیر در ازدواج و طولانی شدن دوران تجرد در جوامع غربی 32 سال است که این رقم در کشور ایران با عنایت به ساختار اجتماعی و فرهنگی حاکم بر آن، 28 سال برآورد می‌شود.

از مشکلات اقتصادی که پیش پای جوانان است مانند بیکاری، تورم و مشکلات معیشتی که بارها گفته شده و وعده‌ها برای آن داده شده هم که بگذریم، بخش فرهنگی آن، متأسفانه متوجه تک تک ماست و هر یک باید مسئولیت تبعات آن را بپذیریم.

یک سنت حسنه که در کلام ائمه معصوم(ع) بر آن تأکید شده و می‌تواند در شرایط کنونی، مشکل ازدواج را حل کند، وساطت در ازدواج است؛ سنتی که در شرایط فردگرایی، بی‌تفاوتی جامعه نسبت به همدیگر و عدم احساس مسئولیت ناشی از مدرنیته و زندگی صنعتی، به فراموشی سپرده شده است.

این در حالی است که خداوند متعال در آیه 32 سوره مبارکه نور می‌فرماید «وَأَنكِحُوا الْأيَامَىٰ مِنكُم وَالصَّالِحِينَ مِن عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُم إِن يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيم؛ و البته باید مردان بی‌زن و زنان بی‌شوهر و کنیزان و بندگان شایسته خود را به نکاح یکدیگر درآورید، اگر آن مردان و زنان فقیرند، خدا به لطف و فضل خود آنان را بی‌نیاز و مستغنی خواهد فرمود و خدا رحمتش وسیع و نامتناهی و آگاه است.»

اجر وساطت در ازدواج را در این حدیث زیبای رسول اکرم(ص) می‌توان دریافت که فرمودند «مَن زَوَّجَ بِنت تَوَّجَهُ الله یَومَ القِیَامَة بِتَاجِ الْمُلک؛ اگر کسی واسطه ازدواج دختری شود، خداوند در روز قیامت تاج ملک (پادشاهی) بر سرش می‌گذارد» این حدیث در جایی دیگر، به‌صورت «نفساً» نیز روایت شده که اشاره به هر دختر یا پسر است.

امام کاظم(ع) نیز یکی از گروه‌هایی که در روز قیامت، در سایه رحمتی جز سایه رحمت الهی نیستند و خداوند آنان را در سایه عرش خویش قرار می‌دهد، را کسانی معرفی می‌کنند که برای ازدواج مسلمانی وساطت کند. همچنین از امام زین‌العابدین(ع) نیز روایت شده است که فرمودند «هر کس برادر خود را با زنی تزویج کند که با او انس بگیرد و آرامش یابد، خداوند او را در قبرش مأنوس می‌سازد، مانند کسی که محبوب‌ترین فرد خاندانش باشد.»

رهبر معظم انقلاب در دیدار دانشجویی ماه رمضان سال 93 با اشاره به اهمیت مسئله‌ ازدواج جوانان، درباره‌ عواقب بی‌تفاوتی در جامعه نسبت به این مسئله و تبعات سخت آن برای کشور هشدار دادند. ایشان خود جوان‌ها، خانواده‌ها و مسئولان مربوط را به اقدامات عملی برای حل این مشکل دعوت کرده و یکی از راهکارها را احیای سنت واسطه‌گری در ازدواج دانستند: «در گذشته معمول بود که براى ازدواج، افراد خیّر و مؤمنى پیدا می‌شدند، واسطه‌‌گرى می‌کردند، دخترهاى مناسب را، پسرهاى مناسب را، معرفى می‌کردند، ازدواج‌ها را راه مى‌‌انداختند؛ این کارها باید انجام بگیرد؛ باید واقعاً در جامعه یک حرکتى در این زمینه به‌‌وجود بیاید.»

وساطت در ازدواج به آن معناست که مؤمنان نسبت به وضعیت برادران و خواهران دینی خود بی‌تفاوت نیستند و هر اقدامی در جهت اصلاح و صلاح آنان باشد، انجام می‌دهند. این اقدامات تنها محدود به معرفی کردن دو طرف به یکدیگر نیست، بلکه شامل اعطای کمک مالی، در اختیار گذاشتن منزل خود برای زوج‌های جوان، کمک به فراهم کردن جهیزیه و ... نیز می‌شود. امید است که باری دیگر شاهد احیای این سنت حسنه باشیم.