چرا امام علی(ع) در نهج‌البلاغه به بیان عیوب دوستان تأکید دارد؟
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) زنجان گفت: امام علی(ع) در نامه 31 خطاب به امام حسن(ع) می‌فرماید «فرزندم نصیحت خالصانه خود را برای برادرت مهیا ساز و خالص کن خواه این نصیحت زیبا و خوشایند باشد یا زشت و ناراحت‌کننده» تا دوستان پیش از آنکه گرفتار شوند به اصلاح عیوب بپردازند.
زهرا علمی‌فرد، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) زنجان در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان، در شرح نامه 31 نهج‌البلاغه، اظهار کرد: در این فراز امام علی(ع) توصیه‌های اخلاقی ارزشمندی به فرزندش امام حسن(ع) دارد و می‌فرماید «هرگز دشمن دوست خود را به دوستی نگیر با این کار به دشمنی با دوست خود برخاسته‌ای»؛ در واقع اگر انسان با دشمن اعتقادی و مبنایی دوست خود دوستی کند، عملی منافقانه انجام داده و باعث عداوت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه دوستی با دشمن اعتقادی و ظالمانه بیانگر رفتاری ضد و نقیض و غیرصادقانه است، بیان کرد: این در حالی است که این توصیه امام علی(ع) در مورد کسانی که موقتا یا در اثر سوءتفاهم اختلافی بینشان پیش آمده صدق نمی‌کند. همچنین اگر این دوستی در راستای اصلاح ذات‌البین و آشتی میان آنها باشد نیز کار پسندیده‌ای است و در این مورد نیز امیرالمؤمنین علی(ع) از دوستی اجتناب نمی‌کند.
این کارشناس دینی تصریح کرد: دولت‌هایی که با طرفین دعوا طرح دوستی می‌ریزند اما بنایی برای ایجاد صلح ندارند، به‌دنبال تأمین منافع شخصی از هر دو طرف هستند، در حالی که در مسلک اهل بیت(ع) دوستی مبنایی و اعتقادی است و با هدف تأمین منافع فردی شکل نمی‌گیرد.
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) زنجان یادآور شد: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده، شخصی نزد ایشان آمد و گفت: فلان شخص شما را دوست دارد اما در بیزاری از دشمنان شما ضعیف است. امام فرمود: هیهات کسی که ادعای محبت ما را دارد و از دشمنان ما بیزاری نمی‌جوید، دروغ می‌گوید. در واقع تولی و تبری در کنار یکدیگرند و کسی که «سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ» می‌گوید باید در کنارش «حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ» را نیز در عمل نشان دهد.
وی ادامه داد: در قرآن کریم نیز در آیه 22 سوره مجادله آمده است «لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ ۚ أُولَٰئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ ۖ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ أُولَٰئِكَ حِزْبُ اللَّهِ ۚ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ هرگز مردمی را که ایمان به خدا و روز قیامت آورده‌اند چنین نخواهی یافت که دوستی با دشمنان خدا و رسول او کنند هر چند آن دشمنان پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشان آنها باشند. این مردم پایدارند که خدا بر دل‌هاشان نور ایمان نگاشته و به روح قدسی خود آنها را مؤید و منصور گردانیده و آنها را به بهشتی داخل کند که نهرها زیر درختانش جاری است و جاودان در آنجا متنعمند، خدا از آنها خشنود و آنها هم از خدا خشنودند، اینان به حقیقت حزب خدا هستند، الا ای اهل ایمان بدانید که حزب خدا رستگاران عالمند.»
علمی‌فرد بیان کرد: امام علی(ع) در ادامه این نامه خطاب به امام حسن(ع) می‌فرماید «فرزندم نصیحت خالصانه خود را برای برادرت مهیا ساز و خالص کن خواه این نصیحت زیبا و خوشایند باشد یا زشت و ناراحت‌کننده»؛ گاهی انسان با در نظر گرفتن ملاحظاتی و برای اینکه دوستش رنجیده خاطر نشود، از گفتن عیوب و تذکر خودداری می‌کند تا جایی که فرد به جای اصلاح رفتار، گرفتار می‌شود. در حالی که انسان باید در جایی که طرف مقابل و دوستش به خطر می‌افتد نصیحت صادقانه و به دور از ریا و حساب و کتاب را به او عرضه بدارد.
وی اظهار کرد: در روایتی از امام صادق(ع) می‌خوانیم «محبوب‌ترین دوستان من کسانی هستند که عیوب من را به من هدیه می‌کنند»؛ انسان نه تنها باید از بیان عیوب خود از زبان دیگران ناراحت نشود بلکه باید آنها را به این امر تشویق کند ولی متأسفانه ما از انتقاد دیگران ناراحت شده و در این حالت حتی روابط خود را با آنها قطع می‌کنیم. در حالی که در لحظه اول ممکن است بیان عیوب ناراحت‌کننده باشد اما فرد با خرد به‌دنبال چاره‌جویی و برطرف کردن مشکل برمی‌آید.
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی نورالزهرا(س) زنجان گفت: امیرالمؤمنین علی(ع) خشم را به داروی تلخی تشبیه می‌کند که نوشیدنش سخت و طاغت‌فرساست و اما داروی شفابخشی است که انسان به ناچار آن را جرعه جرعه بنوشد؛ چراکه انسان در هنگام عصبانیت رفتارهایی از او سر می‌زند که بعدا موجب شرمساری او می‌شود. در روایتی آمده است کسی که می‌تواند بر خلاف خشم خود عمل کند خداوند در قیامت قلبش را از خشنودی خود پر می‌کند.
وی افزود: امام علی(ع) در توصیه دیگر فرموده‌اند «با کسی که به تو خشونت می‌ورزد با نرمی رفتار کن و امید می‌رود به‌زودی در برابر تو نرم شود»؛ خشونت رفتاری است که می‌تواند تصاعدی پیش رود یعنی اگر یک نفر خشمگین شود اما طرف مقابل نرمی کند، جو آرام می‌شود اما اگر طرفین هر دو خشونت به خرج دهند آتش این خشم شعله‌ور می‌شود و اگر انسان بر نفس خویش مسلط باشد و با اراده تصمیم خود را کنترل کند عداوت جای خود را به دوستی می‌دهد.
علمی‌فرد یادآور شد: قرآن کریم نیز در این مورد می‌فرماید «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛ آنهایی که از مال خود در حال وسعت و تنگدستی انفاق کنند و خشم خود فرونشانند و از بدی مردم درگذرند، و خدا دوستدار نکوکاران است.»
انتهای پیام
