وحدت؛ معیار قرآنی دعوت به دین

سعید پناهنده، حافظ و پژوهشگر قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه مفهوم وحدت یک معیار قرآنی برای دعوت به دین است، اظهار کرد: در آیات شریفه فراوانی به‌صورت مستقیم و در بسیاری دیگر از آیات به‌صورت غیرمستقیم، انسان‌ها به وحدت کلمه توصیه و دعوت می‌شوند، از وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا (توبه/۴۰) تا وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا (آل‌عمران/۱۰۳) مصادیق دعوت به وحدت در آیات هستند.

وی ادامه داد: تمامی کتب دینی از کتب وحیانی گرفته تا گنجینه‌های ارزشمند نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و مفاتیح‌الجنان همگی در یک مسیر واحد یعنی هدایت بشر قرار دارند و انسان‌ها را به یک خالق، کتاب، یک قبله و یک سنت دعوت می‌کنند و یک پیامبر در رأس همه قرار دارد. اسلام یک دین پیشرفته و کامل است که مجموعه‌ای کامل و جامع از بسته‌های هدایتی را در اختیار ما قرار داده است.

پناهنده با اشاره به دعای تعقیبات نماز صبح که در مفاتیح‌الجنان ذکر شده است، گفت: در این دعا آمده است: أَصْبَحْتُ اللَّهُمَّ مُعْتَصِماً بِذِمَامِک الْمَنِیعِ الَّذِی لاَیطَاوَلُ وَ لاَیحَاوَلُ‌، یعنی خدایا صبح کردم در حالى‌که به رشته بلند و محکم توحید چنگ زدم که هیچ رشته‌ای از آن بلندتر و محکم‌تر نیست‌، درواقع این فراز در امتداد آیه ۱۰۳ سوره مبارکه آل‌عمران قرار دارد. در تکمیل این مضمون در دعای روز شنبه نیز می‌خوانیم: بِسْمِ اللَّهِ کَلِمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ وَ مَقَالَةِ الْمُتَحَرِّزِینَ یعنی به نام خدا که کلمه پناه‏‌جویان و گفتار پرهیزگاران است، که تمام این مضامین اشاره دارند که الله کلمه واحد چنگ‌زنندگان به حبل متین الهی است.

این حافظ قرآن کریم تصریح کرد: حج به‌عنوان یکی از فروع دین، یک نمایش و قدرت‌نمایی عظیم ملت‌های اسلامی است که همگان در کنار یکدیگر به وحدت دعوت می‌شوند و همه در یک مسیر واحد قرار می‌گیرند و با لبیک به دعوت حضرت ابراهیم نبی، همه پیروان انبیای الهی از آدم تا خاتم هستند؛ همچنان که به تصریح آیه شریفه لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ (بقره/۱۳۶)، خداوند میان پیامبرانش از آدم تا خاتم، فرق نمی‌گذارد.

پناهنده با اشاره به اینکه آموزش‌های غیرمستقیم وحدت در برخی آیات قرآن به ما ارائه شده است، تصریح کرد: در آیات ابتدایی قرآن کریم، خداوند مخاطبان اصلی این کتاب وحیانی را مشخص می‌کند و می‌‌فرماید: هُدًى لِلْمُتَّقِينَ، الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ، وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ. لذا مخاطبان قرآن کریم نه‌تنها مسلمانان بلکه پیروان تمامی ادیان الهی پیشین هستند که همگی به یک دین دعوت می‌شوند تا در مسیر واحدی برای هدایت قرار گیرند.

این پژوهشگر قرآن تأکید کرد: قرآن به‌شرطی قاری و حافظ و حامل قرآن را هدایت می‌کند که این شخص به صحف و کتب الهی پیش از قرآن نیز ایمان داشته باشد و پذیرفته باشد که تورات و انجیل کلام وحیانی و همگی نور و هدایت هستند؛ اعتقاد به خدا و تمام انبیا و کتب الهی و اصول و فروع دین، نشان‌دهنده یک مسیر و قالب فکری واحد و مانند حلقه‌های به‌هم پیوسته‌ای هستند تا شناخت و یادگیری از دین را در ذهن انسان شکل دهند و فرد را به رشد و تعالی برسانند.

پناهنده با اشاره به آیه ۱۹ سوره مبارکه آل‌عمران إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ، توضیح داد: تمامی ادیان در مسیر واحد تکامل قرار دارند تا اینکه پیامبر(ص) دین کامل را برای بشریت به ارمغان می‌آورند که دین پسندیده در نزد خداوند است. به‌تصریح آیه ۵۹ سوره مبارکه نساء، انسان‌ها باید در مسیر هدایت فرستادگان الهی و آخرین پیامبر و پس از ایشان، ائمه معصومین(ع) قرار گیرند.