محرم و صفر؛ قدرت هوشمند در مقابل شبیخون فرهنگی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، سیدمصطفی احمدزاده، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شامگاه گذشته، 11 مردادماه، در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های حسینیه مجازی پژوهشکده اسلام تمدنی با موضوع «محرم، فناوری نرم، قدرت هوشمند» اظهار کرد: یکی از بحث‌های کنونی جهان معاصر که رشد روزافزونی هم داشته، بحث فناوری است. با توجه به صنعتی شدن بشر در دوران معاصر بحث فناوری شدن اهمیت بسزایی پیدا کرده، به‌گونه‌‎ای که در گذشته ما بحث فناوری‌های سخت را مانند بحث‌های مربوط به صنایع شیمیایی، پزشکی و... داشتیم.

وی بیان کرد: در اینجا منظور ما از فناوری‌های سخت، فناوری‌هایی است که با مواد، محصولات، مواد اولیه و مواد فیزیکی مرتبط است. در برابر فناوری سخت در چند دهه اخیر فناوری‌های نرم را داریم که البته فناوری‌های نرم به چندین هزار سال می‌رسد، اما در دوران معاصر علمی‌تر، دقیق‌تر و روشمندتر با مبانی و نظریه‌های مختلف همراه شده که از این جهت فناوری‌های نرم بیشتر در متون علمی جای خود را باز کرده است.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: در اینجا منظور از فناوری‌های نرم، فناوری‌هایی است که بر خلاف فناوری‌های سخت است و همواره با بحث‌های معنوی و انسانی و ارزش محور مرتبط است. وقتی ما از فناوری نرم سخن به میان می‌آوریم، منظور علوم انسانی، اجتماعی، دانش، عواطف، احساسات، درک، سنت‌ها و... است. به واقع که فناوری نرم خود را در نظریه‌پردازی، مالکیت معنوی، تمدن‌سازی، فرهنگ آفرینی، سبک زندگی، اخلاق کاربردی و... نشان می‌دهد.

تبلیغ فرهنگ شیعی توسط جمهوری اسلامی

وی اظهار کرد: با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران فرهنگ شیعی را در جهان تبلیغ و برای فرهنگ شیعی در جهان الگوسازی می‌‌کند، طبیعتا دشمنان زیادی در مقابل خود دارد. در اینجا وقتی از دشمن سخن به میان می‌آوریم، واژه‌ای به نام جهاد، جنگ و مبارزه در ذهن شکل می‌گیرد و زمانی‌که سخن از این مباحث می‌شود، ما می‌توانیم براساس فناوری سخت و نرم از جنگ سخت و نرم صحبت کنیم.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: در جنگ سخت، ما از عدوات نظامی، خاکریز و... استفاده می‌کنیم، اما در جنگ نرم ما از ابزارهایی استفاده می‌کنیم که حالت ملموس ندارند مانند جنگ رسانه‌ای، شایعه‌پراکنی، جنگ روانی، دروغ، نفوذ، ایجاد شک و تردید و... که این‌ها در قالب جنگ نرم قرار می‌گیرند. به عبارتی باید گفت که سلاح جنگ نرم اندیشه، عقاید و ایمان است.

شبیخون فرهنگی

احمدزاده یادآور شد: با توجه به بحث جنگ نرم و سخت ما طبق بحث‌هایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشته‌ایم واژه‌های مختلفی از جمله شبیخون فرهنگی، هرج‌ومرج، ولنگاری، جنگ نرم و فناوری‌های فرهنگی را داشته‌ایم. بنابراین ما برای مبارزه با این تهاجمات فرهنگی گاه می‌توانیم از ابزارها و فناوری‌های سخت و گاهی نیز باید از فناوری‌ها و ابزارهای نرم استفاده کنیم.

وی اظهار کرد: در مقابل فناوری‌های نرم دشمن، فناوری‌های نرم هستند که تأثیرگذار خواهند بود و می‌توانند دفاع کنند. این در حالی است که گاهی ابزارهای سخت نمی‌توانند، پاسخگوی نیاز ما باشند که در اینجا ما باید از ابزارهای نرم استفاده کنیم و در این صورت است که بحث فناوری‌های نرم در مقابل شبیخون فرهنگی به میان می‌آید.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اما ما چه فناوری‌های نرمی داریم؟ و به فناوری‌های نرم در نگاه انقلاب و اسلام و از ابعاد دینی چه فناوری‌هایی هستند؟ بر خلاف تعریفی که برای فناوری‌های نرم در فضای مطالعات غربی و غیردینی وجود دارد، ما در حال توسعه دایره فناوری‌های نرم هستیم و یک سری فناوری‌های نرمی داریم که این فناوری‌های نرم بسیار اثربخش و کارآمد بوده و از ظرفیت بسیار بالایی برای تهاجمات و شبیخون فرهنگی برخوردار هستند.

احمدزاده بیان کرد: به‌عنوان مثال بحث دفاع مقدس، راهیان نور، پیاده‌روی اربعین، راهپیمایی 22 بهمن و روز قدس، انتخابات، قرآن، روایت، ادعیه، زیارت و مسائلی از این دست از جمله مباحث فناوری‌های نرم به‌شمار می‌روند. به همین جهت بحث محرم و صفر که امام(ره) فرمودند محرم و صفر است که اسلام را زنده نگاه داشته است، به نوعی یک فناوری نرم است.

وی اضافه کرد: اما سؤال اینجاست که فناوری‌های نرم دارای چه ابعادی هستند؟ با توجه به اینکه فناوری‌های نرم بر محور انسان است، از این‌رو فناوری‌های نرم ابعادی دارد که بر اساس نیازهای انسان از جمله نیازهای زیستی، امنیت، عاطفی، عزت نفس، شناختی، ذوقی و شکوفایی شکل می‌گیرد که اگر هر یک از این ابعاد را مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که از نیازهای اولیه تا نیازهای سطح بالای انسان را پوشش داده‌اند.

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: ما در حالی که در بحث فناوری‌های نرم مانند محرم و صفر محتوای عالی را داریم اما در قابل و فرم ضعیف هستیم و نمی‌توانیم از محتوای عالی در قالب و سخت افزاری بهره برداری کنیم. به واقع ما باید از بحث عاشورا فیلم‌های متعددی را تهیه کنیم تا بتوانیم قدرت هوشمند را ارتقا دهیم.

احمدزاده یادآور شد: در بحث مربوط به محرم و صفر براساس آیه قرآن کریم که به ما توصیه کرده است، قدرت نرم و سخت خود را توسعه دهید و قدرت هوشمند خود را ارتقا دهید، یکی از قدرت‌های هوشمندی که می‌توانیم از آن در مقابل شبیخون فرهنگی استفاده کنیم بحث محرم و صفر است. بنابراین ما باید مراقب باشیم که محرم و صفر که از محتوای عالی برخوردار است، این محتوای عالی به محتوای ضعیف تبدیل نشود.

وی اظهار کرد: در واقع ما باید محتوای محرم و صفر را از طریق اشعار خود منتقل کنیم یعنی ما باید در بحث عاشورا مقوله‌هایی چون معارف، ولایت، اطاعت‌پذیری، توحید، ادب، حیا و عفاف را به افراد منتقل کنیم که این کار از طریق هیئت‌ها صورت می‌گیرد. این در حالی است که هیئت‌های مذهبی نیز خود یک فناوری نرم بسیار عمیق، دقیق و اثربخش است که ما متأسفانه از این فناوری هوشمند غافل هستیم.