از نقش نخبگان پزشکی در ترویج قرآن تا رعایت اصول فقهی در نظام سلامت
دومین روز همایش ملی قرآن، عترت و سلامت با ارائه مقالاتی در دو پنل «نقش نخبگان قرآنی جامعه پزشکی در ترویج جریان مقدس تلاوت» و پنل «فقه و اخلاق پزشکی از منظر قرآن و عترت» روز گذشته، 27 بهمن‌ماه برگزار شد و بر نقش نخبگان پزشکی در ترویج قرآن و رعایت اصول فقهی توسط پزشکان و نظام سلامت در بیمارستان‌ها تأکید شد.
به گزارش ایکنا از قم، همایش دو روزه قرآن عترت و سلامت با رویکرد بین‌المللی ویژه جامعه پزشکی با احتساب امتیاز بازآموزی و فرهنگی، روز 26 و 27 بهمن‌ماه در مجتمع عالی امام خمینی(ره) برگزار شد.
در روز دوم این همایش پنل «نقش نخبگان قرآنی جامعه پزشکی در ترویج جریان مقدس تلاوت» در نوبت صبح و پنل «فقه و اخلاق پزشکی از منظر قرآن و عترت» در نوبت عصر برگزار شد.
نزاع جامعه را از درون پوچ و از بیرون بی‌آبرو می‌کند
محمدحسین نیکنام، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم به ارائه مقاله‌ای با عنوان «اهمیت و جایگاه امت واحده اسلامی در قرآن کریم» پرداخت و با اشاره به آیه ۱۵۰ سوره آل عمران گفت: همیشه ریشه اختلافات جهل نیست و هوس‌ها هم اختلاف برانگیز هستند و اختلاف و تفرقه به دین افراد لطمه می‌زند در آخرت هم عذاب می‌شوند.
وی با بیان اینکه محور اتحاد، قانون و رهبری الهی است، افزود: بر مسلمانان واجب است تا در رفع اختلاف این دو را محور قرار دهند زیرا نزاع جامعه را از درون پوچ و از بیرون بی‌آبرو می‌کند. یکی از اصول اتحاد، پایداری و استقامت در اطاعت از رهبری است و با صبوری باید اموری که بر خلاف میل ماست تحمل کرد و نصرت الهی با صابران است.
نیکنام با اشاره به اینکه دستور به وحدت و دوری از تفرقه یک وظیفه الهی است و محور وحدت باید دین خدا باشد نه نژاد، زبان و ملیت، بیان کرد: از ثمرات وحدت اخوت و برادری است و این اتحاد از نعمات الهی است و تفرقه گودال آتش است؛ تفاوت باید موجب هم‌افزایی شود غرض از وحدت این نیست که مذهب‌مان را عوض کنیم و برماست مسلمان باشیم قبل از آنکه شیعه یا سنی باشیم.
پزشکان به معنویات اهتمام جدی داشته باشند
سیدمحمدرضا کلانترمعتمدی، پدر جراحی عروق ایران در دومین روز همایش ملی قرآن، عترت و سلامت که روز گذشته، ۲۷ بهمن‌ماه در سالن قدس مجتمع امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به اینکه در رأس همه خدماتی که پزشکان به بیماران ارائه می‌دهند، باید به معنویات اهتمام داشته باشند، گفت: به نماز اول وقت است و پزشکان باید به این توجه جدی داشته باشند و این ضرورت را برای مراجعان خود هم تبیین کنند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: یک پزشک جراح زمانی که وارد اتاق عمل می‌شود، میداند که همه وابستگان فرد بیمار جلوی درب اتاق عمل قرآن به دست ایستادند و ما برای اطمینان خاطر آنان باید بگوییم شفا دست خداست اما من تمام تلاش خودم را می‌کنم.
پدر جراحی عروق ایران یادآور شد: هنگام معاینه بیمار با گفتن «بسم‌الله» معاینه را آغاز کنیم و در شروع جراحی سوره «نصر» را قرائت کنیم؛ رفتار محبت‌آمیز با بیماران به‌خصوص وقتی بیمار به علت بیماری اعصاب بهم ریخته و یا از رنج بیماری شکایت می‌کند باید دعای ۱۵ صحیفه سجادیه را به یاد بیاوریم.
اعجاز علمی قرآن
در ادامه فاطمه شیرازی، پژوهشگر عرصه سلامت و حافظ کل قرآن کریم به ارائه مقاله «اعجاز علمی قرآن از منظر پزشکی» پرداخت و بیان کرد: کسانی که برای جلب رضایت خداوند تلاش می‌کنند به راه‌های سلامت دست پیدا می‌کنند و جایگاه قرآن در عرصه علمی همواره مشهود است؛ نظریه اعجاز علمی قرآن اهمیت ویژه‌ای دارد که با تطبیق قرآن و یافته‌های علوم تجربی به این اعجاز می‌رسیم.
وی اظهار کرد: علوم پزشکی با سلامت جسمی و روحی بشر در ارتباط است و قدرت خالق را در عالی‌ترین درجات به منصه ظهور می‌رساند، برای نمونه در سوختگی عمیق که نرون‌های بیمار از بین می‌رود و درد را متوجه نمی‌شود و حس درد وجود ندارد، خداوند در قرآن می‌فرماید: که به‌زودی آنان را به آتشی دچار می‌کنیم که دچار سوختگی می‌شود و نورون‌ها می‌سوزد و دوباره پوست جدید ایجاد می‌شود و این جایگاه کافران در دوزخ است.
شیرازی با اشاره به اینکه از آیات قرآن کریم می‌توان معاد جسمانی را استنباط کرد، افزود: همراهی جسم و روح انسان در قیامت است و همگان پذیرفته‌اند افراد بشر در قیامت با پیکر جسم و بدن مادی در صحنه عدل الهی حاضر می‌شوند، تمام بدن در معرض خطرات کم‌تحرکی و بی‌تحرکی قرار دارد و سیستم‌ها را دچار اختلال کند.
قرآن؛ نسخه شفابخش بشریت
زهرا کرباسی، حافظ کل قرآن کریم با اشاره به اینکه در قرآن آمده است: «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً» اظهار کرد: کتاب نسخه شفابخش از جنبه باطنی و ظاهری است و از طریق شنیدن آیات و هم عمل به دستورات و باید و نبایدها این شفابخشی را به جان خودمان هدیه دهیم و به نسخه خداوند برای بشریت که در آیات تجویز کرده عمل کنیم.
وی با اشاره به اینکه شفابخش بودن قرآن را باید به جهان اسلام معرفی کنیم، ادامه داد: در کنار حفظ قرآن بر مفاهیم نیز توجه داشته باشیم و آن را در زندگی پیاده کنیم زیرا آیات قرآن همیشه مشاور و راهنمای ما در زندگی هستند.
کرباسی با اشاره به اینکه در مشکلات دنیوی و مادی قرآن ما را کمک کرده و دچار استیصال نمی‌شویم، اظهار کرد: قرآن در آیه ۲۹ سوره انفال می‌فرمایند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ؛ ای اهل ایمان، اگر خدا ترس و پرهیزکار شوید خدا به شما فرقان بخشد و گناهان شما را بپوشاند و شما را بیامرزد، که خدا دارای فضل و رحمت بزرگ است».
زیارت؛ عنصر کلیدی تجلی معارف الهی در انسان
سیدمحسن موسوی بلده، عضو فرهنگستان علوم پزشکی و داور بین‌المللی قرآن نیز در ادامه این همایش اظهار کرد: اگر به مطالعه باشد دشمنان از ما بهتر قرآن را مطالعه می‌کنند و در این امر متخصص هستند و برای دشمنی مطالعه می‌کنند؛ اما ما مؤمنان قرآن را تلاوت می‌کنیم و باید حق تلاوت را باید به جا بیاوریم که حق تلاوت این است که قرآن را بخوانیم، تلاوت کنیم، معانی را بفهمیم و به آن عمل کنیم.
وی با اشاره به اینکه خداوند برای نورانی شدن معارف قرآن و عترت، زیارت را قرار داده است و عنصر زیارت برای شیعه باید یک عنصر کلیدی باشد تا این معارف در وجود انسان متجلی شود، گفت: قرآن راه رسیدن به خداست، در جایی خداوند به نبی مکرم اسلام(ص) فرمودند: پیامبر به مردم بگو چیزی نمی‌خواهم جز مودت اهل‌بیت(ع) و در جای دیگر خداوند به پیامبر(ص) فرمودند به مردم بگو هیچ اجری از شما نمی‌خواهم جز اینکه هر یک اراده کرده راهی را در پیش گیرید تا به خدا برسید، گاه مردم گمان می‌کنند بین این دو امر تضاد وجود دارد اما هم اهل‌بیت(ع) و هم قرآن راه رسیدن به خدا هستند.
داور بین‌المللی قرآن اضافه کرد: برای رسیدن به خدا باید به قرآن و خاندان نبوی رجوع کرد، هر راهی جز اهل‌بیت و این مصحف شریف روید به خدا نمی‌رسید. باید هر دو در کنار هم قرار گیرند تا راه سعادت نمایان شود، لذا تلاوت و قرائت بُعد ظاهری توسل است.
موسوی‌بلده یادآور شد: خدا ما را راهنمایی کرده که قرآن و عترت باید هر دو باید با هم جمع شوند و آنان جداناشدنی هستند، لذا جامعه پزشکی نیز باید در نظر داشته باشند تلاوت و قرائت خود را با اهل بیت(ع) گره بزنند.
مردم باید عمل به فقه را در جامعه پزشکی ببینند
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین فلاح‌زاده، رئیس مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی حوزه علمیه قم در پنل تخصصی «فقه و اخلاق پزشکی از منظر قرآن و عترت» به ارائه مقاله‌ای با عنوان «فقه پزشکی» پرداخت و بیان کرد: هر شغلی نیازمند دانش اصولی آن است و دینی که نسبت به اجساد مردم حرمت قائل است، چنین دینی نمی‌پسندد که شخصی عهده‌دار مسئولیتی باشد که دانش آن را ندارد بنابراین هرکس که براساس اصول علمی کار کند، پیشرفت‌های دنیوی و اخروی شامل حال او می‌شود.
وی ادامه داد: دانش پزشکی کشورمان پیشرفت‌های بسیاری شده است و امروزه به‌عنوان مرجعیت علمی در جهان هستیم اما نکته اینجاست که آیا در جامعه پزشکی موازین شرعی هم رعایت می‌شود؟ زیرا هدف اصلی آن است که قرآن و عترت سلامت جامعه را تعیین کند بنابراین اگر دانش پزشکی با توجه به آموزه‌های قرآنی باشد، به آن حیات طیبه که زندگی مطلوب از منظر قرآن است، می‌رسیم.
رئیس مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی حوزه علمیه قم با بیان اینکه دانش باید برای خداوند و در راه خدا و با مراعات دستور خدا باشد، ادامه داد: با پیشرفت دانش بشری مسائل فقهی هم پیشرفت داشت و حکومت در نظر مجتهد واقعی فلسفه عملی تمامی فقه است و در سایه نظام جمهوری اسلامی، فقه در جامعه پیاده می‌شود.
فلاح‌زاده بیان کرد: فقه واقعی است نه فرضیه و برای اداره زندگی انسان است و اگر حکومت نباشد فقه به طور کامل اجرا و پیاده‌سازی نمی‌شود بنابراین وظیفه شرعی حاکمیت در اجرای فقه در سطوح مختلف جامعه بسیار حائز اهمیت است؛ همچنین مردم باید مراعات مسائل فقهی را در عمل واقعی جامعه پزشکان و در سطح بیمارستان‌ها مشاهده کنند.
مصادیق آفات اخلاق عملی در نظام سلامت
محمدعلی محققی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در ادامه این پنل به ارائه مقاله‌ای با عنوان «آسیب‌شناسی اخلاق عملی در جامعه پزشکی از منظر قرآن و حدیث» پرداخت و بیان کرد: اگر مسئولیتهای سلامت براساس دانش، علم، اندیشه، خردورزی، تلاش و کوشش و در راستای ایمان به خداوند و رضایت خداوند باشد، محصول آن عمل صالح در سلامت مشاهده می‌شود.
وی ادامه داد: ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی و بهداشتی، درمانی و توابنخشی سلامت مبتنی بر اصول و ارزش‌های اسلامی انسانی و نهادینه سازی آن در جامعه از معیارهای اخلاق عملی در سلامت جامعه است.
این استاد دانشگاه افزود: سرنوشت‌سازترین عامل اخلاق عملی در جامعه سلامت، «حاکمیت اخلاق و معنویت» در تمام سطوح و شئون است که دغدغه اصلی رهبران آموزشی و تربیتی، برنامه‌ریزان و مدیران ارشد و سایر کنشگران نظام سلامت نیست.
محققی با اشاره به اینکه جهل به معنای نادانی علمی و عملی در مسئولیتهای اجرایی بسیار خطرناک است، بیان کرد: حرص، کبر و حسد تحت عنوان شر قرار می‌گیرند که در تصاد با خیر است و آسیب جدی در نظام سلامت است.
وی اظهار کرد: هدفمند نبودن، مسئولیت‌شناس و پاسخگو نبودن، بی‌اطلاعی و بی‌اعتنایی به نیازهای سلامت، دوراندیش و جامع‌نگر نبودن، بی‌کفایتی و ناکارآمدی، بی‌اعتنایی به عهد و پیمان و اثربخش نبودن از آفات اخلاقی عملی در نظام سلامت به شمار می‌رود.
محققی با بیان اینکه غفلت از همه ساحات بشری، از جمله ساحات معنوی و اخلاقی از دیگر آفات اخلاق عملی در نظام سلامت است، ادامه داد: رازدار نبودن، افشای اسرار، سوء‌استفاده از موقعیت شغلی، مخدوش کردن اعتماد مردم به نظام سلامت، سهل‌انگاری و اهمال در انجام وظایف از دیگر آفات اخلاق عملی در نظام سلامت به شمار می‌رود.
مسئولیت پزشکی از منظر قرآن و عترت
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی قاسمی، مدیر گروه فقه پزشکی مرکز فقه پژوهشی ائمه اطهار(ع) به ارائه مقاله‌ای با عنوان «مسئولیت پزشکی از منظر قرآن و عترت» پرداخت و بیان کرد: بهترین و بیشترین منبع اثبات مسئولیت پزشکی آیات قرآن کریم است، درواقع آیات الهی نسبت به این موضوع ساکت نبوده و به‌طور جدی در این مسئله نکات مهمی را ذکر کرده‌اند.
قاسمی بیان کرد: تمام آیات قرآن کریم اصل مسئولیت پزشکی را ثابت و یک امر خردمندانه میداند. همچنین در فقه پزشکی، احتیاط در مسائل پزشکی که با جان مردم سر و کار دارند، حائز اهمیت است.
وی با اشاره به اینکه مسئولیت و ضمان مطلق و اصل مسئولیت پزشکان و همه انسان‌هایی که امور مهمی را عهده‌دار هستند، از آیات و روایات استنباط می‌شود، اظهار کرد: پرسش از مسئولیت به‌صورت همگان، مسئولیت در همه کارها، اعمال و رفتارها، ممنوعیت ورود در هر کاری بدون علم و مسئولیت همه اعضای بدن، از مصادیق مسئولیتهای جامعه پزشکی از منظر آیات قرآن کریم است.
قاسمی افزود: روایات مختلفی درباره ضمان مسئولیت پزشک‌نما مطرح شده است که علاوه بر اینکه نهی قرآنی دارد، در اهمیت این موضوع، امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «یکی از کسانی که امام و حاکم باید او را دستگیر کند، طبیبان نادان هستند» همچنین پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «کسی که بدون داشتن پیشینه پزشکی طباطبت کند، ضامن است».
سلامت غایی انسان قلب سلیم است
علی مهرابی‌بهار، مدیرعامل شبکه ملی خیرین حوزه سرطان به ارائه مقاله‌ای با عنوان «قرآن، عترت پزشک تراز و مراکز درمانی» پرداخت و با اشاره به اینکه سلامت انسان سلامت همه ابعاد اوست، بیان کرد: روح انسان همانند جسم او به بیماری‌های مختلفی مبتلا می‌شود که نیازمند درمان است.
وی با اشاره به اینکه سلامت غایی انسان قلب سلیم است، افزود: سلامت تکنولوژی همان سلامت تندرستی جسم انسان، نسبت شناسی سلامت انسان با جامعه، سلامت استراتژیک و سلامت نانوتکنولوژی از لایه‌های نظام سلامت جسم و روح انسان به شمار می‌رود.
پزشکان فعال در عرصه قرآنی به جامعه معرفی شوند
پس از برگزاری پنل‌های تخصصی مراسم اختتامیه با حضور آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور آغاز شد که ناصر سیم فروش، مشاور عالی وزیر بهداشت و رئیس گروه قرآن عترت و سلامت فرهنگستان علوم پزشکی ایران در ابتدا اظهار کرد: در رشته‌های علوم پزشکی شخصیت‌ها، اساتید، دانشجویان و قاریان ممتاز قرآنی هستند که در میان مردم ناشناخته‌اند که وظیفه ما معرفی این افراد و نشر معارف اسلامی در میان آحاد جامعه است.
وی با بیان اینکه برگزاری همایش برای نخستین بار با رویکرد بین‌المللی برگزار شد، گفت: در رشته‌های علوم پزشکی شخصیت‌ها، اساتید و دانشجویان و قاریان ممتاز قرآنی هستند که در میان مردم ناشناخته‌اند که وظیفه ما این افراد و نشر معارف اسلامی در میان آحاد جامعه است.
توجه نظام سلامت به توسعه علم با نگاه قرآنی
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در مراسم اختتامیه دهمین همایش ملی قرآن عترت و سلامت با رویکرد بین‌المللی اظهار کرد: این همایش یک نشست پر برکت بوده و از جامعه پزشکی و اساتید این حوزه صمیمانه تقدیر و تشکر می‌کنم، در روزگاری که محور سلطه و سلطه جویان عالم راه را بر مقدسات دنیا بسته‌اند برگزاری چنین همایشی جای تشکر دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور تصریح کرد: ایران از این امتیاز برخوردار است که با مردمی بااستعداد و باهوش پذیرای اسلام شد و توانست تمام علم خود را در دین تجلی داده و در آینه اسلام نشان دهد چراکه قران حامل تمام حقایق بوده و به ازلیت و ابدیت وصل است.
وی افزود: رسالت دانشگاهیان در کنار حوزه‌های علمیه توجه به فلسفی نظری کلامی علوم است و نباید در این راه افراط تفریط کرد، بشر توانایی خدادادی در پیشرفت و تصرف عالم را دارد و باید علم را در کنار معرفت فکری و ذهنی فرا گیرد، در قرآن کریم نیز به فراگیری معرفت علوم تأکید شده است.
اعرافی گام‌های برداشته شده در حوزه سلامت با نگاه دینی را قابل تحسین دانست و بیان کرد: سلامت در منطق اسلام و به‌ویژه سلامت معنوی از یک الگوی ویژه برخوردار است که راهنمایی درست است و این قراردادها در این حوزه براساس حقایق برپا شده و پایه‌ای عقلی دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور تصریح کرد: تمام ریزه‌کاری‌های اسلام و احکام به یک قانون واقعی در روح و روان هستی اشاره دارد و این پشتوانه احکام ما چند دسته است که یک بخش آن اخروی، یک بخش به درون و جهان روح انسان برمی‌گردد و بخشی نیز به مسائل دنیوی اجتماعی اشاره دارد.
وی افزود: این سه بخش به‌صورت زنجیره به هم متوسل بوده و دنیا و آخرت ما را با هم مدیریت می‌کند و سلامت نیز در این زنجیره بوده و با وجود راهبری اسلامی و احکام جامع در این حوزه نیاز به تحقیق دانشمندانی مانند شما دارد تا تمام ابعاد سلامت روح و جسم انسان شناخته شود.
اعرافی گفت: یکی از موضوعاتی که باید مورد مطالعه قرار گیرد روح انسان و ترس‌ها و شادی‌های انسان است که برای غلبه بر ترس‌های درون و مستی‌های بی‌پایه و اساس می‌توانیم از اسلام کمک بگیریم زیرا اسلام مخزن غنی بوده و برای همه جنبه‌های حیات انسان دستورالعمل دارد.
تجلیل از خادمان قرآنی عرصه سلامت
در مراسم اختتامیه از ناصر سیم‌فروش مشاور عالی وزیر بهداشت و رئیس گروه قرآن عترت و سلامت فرهنگستان علوم پزشکی ایران، کلانتر معتمد، استاد علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی، محمدعلی محققی، معاون علمی فرهنگستان پزشکی؛ فریدون عزیزی، دانشمند برتر جهان اسلام، محسن موسوی بلده، محمدتقی خسروانی حافظ نهج‌البلاغه، فروتن، رحیم قربانی، دبیر گروه قرآن عترت و سلامت وزارت بهداشت، مسعود نیکو دشتی، قاری بین‌المللی و دندان‌پزشک، فاطمه شیرازی، حافظ کل قرآن کریم و پرستار، زهرا کرباسی، حافظ کل قرآن کریم و داروساز، مهدی رجبی، حافظ کل قرآن و فوق تخصص درد و متخصص بیهوشی، وریانی، ارولوژیست و عضو گروه قرآن عترت و سلامت وزارت بهداشت و حجت‌الاسلام والمسلمین عباسعلی واشیان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی قم شخصیت‌ها و اساتید برتر عرصه سلامت و فعالین قرآنی بودند که از آنان تجلیل به‌عمل آمد.
همچنین در ادامه از حجت‌الاسلام والمسلمین خالقی‌پور، قائم مقام جامعه المصطفی العالمیه، حجت‌الاسلام والمسلمین قنبری، معاون امور بین‌الملل جامعه المصطفی العالمیه، حجت‌السالام والمسلمین رضائی اصفهانی، معاون امور قرآنی جامعه المصطفی العالمیه و علیزاده، رابط دانشگاه علوم پزشکی قم و حوزه‌های علمیه با اهدا لوح و تندیس همایش تجلیل به‌عمل آمد.
تجلیل از سید رضوی از کشور کانادا، حسن یاسین از کشور کانادا، علی محسن بهیمانی از کشور هند و مریم کریمی از کشور کانادا سخنرانان غیرایرانی و بخش بین‌الملل، پایان بخش دهمین همایش ملی «قرآن عترت و سلامت» با رویکرد ملی بود.
