حکمت ماه رمضان، انسان را به معرفت امام می‌رساند

حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی رضایی، پژوهشگر حوزه مهدویت در گفت‌وگو با ایکنا از قم، در دوازدهمین شماره از سلسله گفتگو‌های «معرفت‌افزایی مهدوی» ضمن عرض تبریک به‌مناسبت فرارسیدن ایام ماه مبارک رمضان بیان کرد: ضعف در شناخت خصوصیات ماه مبارک رمضان تا به امروز متأسفانه باعث ناشناخته ماندن برخی از ویژگی‌ها و مزایای روزه‌دار بودن در ایام ماه رمضان شده است، درواقع این ماه، تمرین پیوسته چشم‌پوشی از لذات مادی و دنیوی است تا انسان بتواند از غبار دنیاگرایی خارج شود و به‌ دنبال آن موانع درک معنویت را از پیش خود کنار بگذارد. در منظومه روایی، روزه فقط تحمل تشنگی و گرسنگی نیست و در سطح کلان، روزه تمرین بر خودداری کردن، تقوا و گذر از مادیات خواهد بود.

وی با اشاره به حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) مبنی بر «أَلصِّیامُ اِجْتِنابُ الْمَحارِمِ؛ روزه، پرهیز از حرام‌هاست» افزود: زمانی که انسان در سطح وسیع تمرین چشم‌پوشی و پرهیز از حرام‌ها قرار بگیرد، به سطحی از نورانیت می‌رسد که حالات خنثی زندگی‌اش هم مانند خواب و استراحت ارزشمند شده و خداوند برای آن ثواب و پاداش در نظر می‌گیرد؛ لذا زمانی که انسان در این تمرین قرار بگیرد آثاری در وجود او ایجاد می‌شود.

رضایی با اشاره به اینکه حکمت، مهم‌ترین آثار تمرین چشم‌پوشی از محارم است، اظهار کرد: حکمت دارای مراتب مختلفی است و بنابر تعریف حکمت در برخی از روایات، اولین مرتبه حکمت برای انسان، ترک کردن لذاتی است که موجب خودداری نفس می‌شود و این تمرین اولین گام در مسیر روزه‌داری است، در همین راستا، امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «أوّلُ الحِکمَةِ تَرْکُ اللَّذّاتِ؛ نخستین گام حکمت، وا نهادن لذت‌هاست» یعنی انسان با روزه گرفتن از لذات غیرمشروع چشم‌پوشی می‌کند و زمانی که در این تمرین پیشرفت می‌کند به درجه اعلا می‌رسد که بتواند از کل امور فناپذیر چشم‌پوشی کند؛ «و آخر‌ها مقت القانیات».

وی با اشاره به فرازی از زیارت جامعه کبیره مبنی بر «وَ مُسْتَوْدَعاً لِحِکْمَتِهِ؛ خداوند شما معصومین را ودیعتگاه حکمت قرار داد»، افزود: خداوند حقیقت حکمت خویش را در وجود امام قرار داده و در همین راستا، در آیه ۲۶۹ سوره بقره فرمود: «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا؛ حکمت را به هرکس بخواهد می‌دهد و آنکه به او حکمت داده شود، بی‌تردید او را خیر فراوانی داده‌اند.» همچنین، از تفسیر قمی و منابع روایی ما نقل شده است که «و من یوتی الحکمه فقد اوتی خیرا کثیرا طاعه الله و معرفه الامام»، که نشان می‌دهد، حکمت معرفت امام است.

رضایی تصریح کرد: انسان در ماه مبارک رمضان با چشم‌پوشی از لذات دنیوی که لازمه حکمت بود، می‌تواند به معرفت امام برسد، زیرا حقیقت حکمت خداوند در وجود امام قرار دارد، بنابراین روزه باکیفیت، زمینه شناختن امام را ایجاد می‌کند و طبیعتاً به هر میزان که شناخت انسان از امامش در پایان ماه رمضان افزایش یافته باشد، آثار حقیقت روزه در وجود او نهادینه شده است. به‌همین منظور در قنوت نماز عید فطر از خداوند می‌خواهیم که هر آنچه خداوند به اهل بیت(ع) عطا کرده است، به ما هم عطا کند.

وی یادآور شد: حکمت محصول ماه مبارک رمضان در وجود انسان است و زمانی گسترش پیدا می‌کند که انسان بتواند به معرفت امام برسد. درواقع انسان در مسیر روزه‌داری در ابتدا به ترک لذات دنیوی و در نهایت به مرتبه‌ای می‌رسد که می‌تواند از امور گذرا چشم‌‎پوشی کند و در این مسیر، خداوند گام به گام حکمت را در وجود انسان نهادینه می‌کند و انسان به هر میزان که از حکمت برخوردار باشد به شناخت و معرفت امام و تفکیک امام حقیقی از مدعیان دروغین می‌رسد و آنچه که مانع از گرایش انسان به غیر امام می‌شود، حکمت است.