نشست «ظهر دلنشین میرزا احمد نجفی زنجانی» برگزار شد

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، مراسم بزرگداشت میرزا احمد نجفی زنجانی مشهور به معصومی، امروز چهارشنبه، هفتم آبان‌ماه با حضور استادان بزرگ خوشنویسی ایران عباس اخوین، کاظم صادقا، عبدالله ملکی پور، ایرج نعیمایی، محمدحسین عطارچیان، سعیدشمس انصاری، ضیاء الدین غلامی در سالن اجتماعات سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد.

بنابر این گزارش، این نشست در راستای نکوداشت استاد میرزا احمد نجفی زنجانی که آثار خطی و کتیبه‌نگاری‌های قرآنی بی‌شماری از وی بر جای مانده در قالب مراسم صمیمی خاطره‌گویی برگزار شد.

نقش استاد زنجانی در حفظ و انتقال خط ثلث

استاد نعیمایی در ابتدای این جلسه اظهار کرد: تاریخ معاصر ما در بخش خط، مدیون معدود افرادی است که اگر اینها نبودند، ممکن بود بسیاری از آثار ما از بین برود. پس از دوره قاجار افراد انگشت‌شماری بودند که زحمات فراوانی برای حوزه خط کشیدند و این افراد بودند که توانستند تعلیم و تعلم و خوشنویسی را برای نسل آینده حفظ و به آنان منتقل کنند.

وی افزود: در بحث حفظ خط ما دو یا سه نفر بیشتر نداشتیم که به خط اشتغال داشته باشند؛ بیشتر از همه استاد زنجانی و استاد طاهر معروف بودند. استاد طاهر به علت کثرت کار شهرت داشتند، اما استاد زنجانی به دلیل پرورش شاگردان بسیار و انتقال این امانت به آیندگان معروف بودند؛ ضمن اینکه استاد زنجانی از بزرگان خط ثلث در عراق و همچنین ترکیه تعلیم دیده بودند و از این حیث نیز متمایز بودند. پس از ایشان به نظرم کسی که توانست این راه را ادامه دهند و حق بزرگی بر گردن تاریخ خط دارند استاد صمدیان هستند.

حضور اثربخش در انجمن خوشنویسی

در ادامه استاد محمدحسین عطارچیان با اشاره به سابقه آشنایی خود با زنجانی گفت: من در دو مرحله با ایشان آشنا شدم؛ یکی قبل از ورود به انجمن خوشنویسان و دیگری پس از ورود به انجمن. مرحوم اخوی بنده، غلامعلی عطارچیان از شاگردان استاد زرین‌خط بودند و به خوبی استاد را می‌شناختند و با ایشان حشر و نشر داشتند. بنده در زمینه نستعلیق، نسخ و ثلث با نام استاد از طریق اخوی آشنا شدم.

وی افزود: هنگامی که وارد انجمن شدم ایشان کلاس آزاد خوشنویسی در کنار اساتیدی مانند آسیدحسن و آسید حسین میرخانی داشتند که هم خط نسخ و هم ثلث تعلیم می‌دادند. از سال 45 و 46 که وارد انجمن با مرحوم زنجانی افتخار آشنایی حضوری پیدا کردم. آیت‌الله نجومی از اساتید عالی حوزه، از سجایای اخلاقی استاد زنجانی همواره به نیکی یاد می‌کردند.
استاد عطارچیان با اشاره به جلسات انجمن خوشنویسی اظهار کرد: از جمله اساتیدی که در انجمن خوشنویسی حضور داشتند، استاد زنجانی بودند که از فرمایشاتشان استفاده می‌کردیم؛ به یاد دارم سعه صدر خوبی در جلسات داشتند. شاید ساعت‌های طولانی درباره یک موضوع بحث می‌کردیم تا آینده خوشنویسی را ترسیم کنیم.

در ادامه استاد کاظم صادقا با اشاره به برکات حضور ایرانیان در حوزه‌های علمیه عراق اظهار کرد: اکثر بزرگان ما به حوزه علمیه نجف می‌رفتند و از این جهت تعداد بسیاری از ایرانیان در عراق ساکن می‌شدند. به خاطر همین فاصله‌های قومی در آنجا کاملا از بین می‌رفت. افراد با قومیت‌های مختلف با یکدیگر ازدواج می‌کردند. از آنجایی که استاد بسیار خوش‌اخلاق بودند و روابط خوبی با عرب‌ها داشتند، آنان نیز استاد را دوست داشتند. استاد نجفی زنجانی به همین منظور خوشنویس حوزه علمیه ایران و نجف شدند و مشاهده می‌کنیم که بیشتر آثار کتیبه‌ای در آن دوران برای ایشان است.

وی افزود: مرحوم هاشم بغدادی از اساتید بزرگ خط، استاد زنجانی بود و رابطه بسیار نزدیک و صمیمی با ایشان داشتند. یادم هست وقتی استاد هاشم فوت کردند، استاد تا 10 روز گریه می‌کردند. صمیمیت در زمینه خوش‌نویسی، فاصله اینها را از بین برده بود. استاد زنجانی حافظه بسیار خوبی داشتند و این مسئله یکی از عوامل محبوبیت‌شان بود.

کتابت پنج قرآن توسط استاد زنجانی

این استاد خوشنویسی با اشاره به تاریخچه کتابت قرآن توسط استاد نجفی زنجانی، گفت: ایشان پنج قرآن را کتابت کرده‌اند که معروف‌ترینشان اثری است که انتشارات امیرکبیر منتشر کرده است. کار دیگر ایشان تفسیر گازر و همچنین قرآن مرحوم عمادزاده است که در اواخر سال 1352 و 1353 چاپ شد. در این قرآن هر آیه را در یک سطر کتابت کرده‌اند. اثر دیگر قرآن طلایی بود که در سال 1356 چاپ شده که البته چون به پیروزی شکوهمند انقلاب مواجه شدیم فرصت مطرح شدن خود را نیافت. ایشان نوشته‌های متفرقه‌ای هم از آیه‌ها و سوره‌های قرآن دارند که بسیار جالب هستند.

وی افزود: از شاهکارهای دیگر خطاطی ایشان کتبیه آرامگاه بوعلی سینا در همدان، کتیبه مسجد آئینه قم، ضریح حضرت رقیه، کتیبه حضرت امام رضا(ع)، درب طلای حضرت امیرالمؤمنین(ع)، کتیبه مسجد ماهان، مسجد سجاد در مشهد و مقدار زیادی کتب و ادعیه است که معرفی همه آنها میسور نیست. ایشان به‌حق انسان بسیار پرکاری بودند.

صادقا در معرفی سایر کتبی که استاد نجفی زنجانی نگاشته‌اند گفت: انوارالمجالس، گنج جواهر دانش، رسائل مرحوم آیت‌الله بروجردی، کتاب رجال ممقانی، مفاتیح‌الجنان، و چندین کتاب درسی به خط ایشان در ایران و نجف چاپ شده است.

حلقه اتصال خط ثلث از گذشته به آینده

استاد ایرج نعیمایی با اشاره به سابقه علمی درخشان استاد نجفی زنجانی در حوزه علمیه نجف گفت: از مرحوم نجومی که از نزدیکان و علمای فاضل بود یکبار در مورد فضل ایشان سوال کردم که پاسخ دادند: متاسفانه جامعه ایران هنوز ایشان را درست درک نکرده است. استاد نجفی زنجانی دارای اساتید تراز اول بودند. مرحوم نجومی در مورد فضل استاد زنجانی این طور ادامه داد که استاد در جلسات دروس خارج بسیاری از اساتید حوزه علمیه قم حضور یافتند و رابطه خوبی با اساتیدشان داشتند.
وی با اشاره به مهارت استاد نجفی زنجانی در تمامی خط‌های نسخ، ثلث، رقاع، کوفی، نستعلیق، شکسته و طغرا گفت: کار استاد در خط ثلث آکادمیک بود و ایشان با مهارت‌هایی که داشتند توانستند این هنر را به آیندگان انتقال دهند. در واقع ایشان به‌نوعی حلقه اتصال گذشته به آینده بود.

استاد عطارچیان نیز در ادامه با بیان اینکه ترویج خط نسخ عثمان طه باعث در سایه قرار گرفتن کتابت قرآن استاد نجفی زنجانی شد، گفت: از یک جهت قرآن ایشان در بحبوحه انقلاب چاپ شد و اگر زودتر چاپ می‌شد، حتماً با اقبال عمومی بیشتری مواجه می‌شد. اما متأسفانه خط نسخ عثمان‌طه بعد از انقلاب گسترش یافت و زحمات استاد زنجانی در کتابت قرآن با این کار نابود شد.

وی افزود: باید در این نوع جلسات به خط نسخ توجه بیشتری کنیم که خوانایی بهتری برای ایرانیان دارد. غلط‌خوانی بسیاری از دانش‌آموزان به خاطر شیوه نگارش عثمان طه است؛ بنده تا جایی که به خاطر دارم از دیرباز تاکنون کسی که با خط نسخ ایرانی قرآن می‌خواند، غلط نمی‌خواند.

استاد نعیمایی در پایان جلسه با اشاره به ضرورت همراهی کاتبان و قاریان گفت: شاگردان استاد که حضور دارند، جمع کثیری هستند که مایه امیدواری است که کتابت قرآن و ادعیه را بتوانیم با این خط انجام دهیم. با این کار باعث شود که همه افراد بتوانند قرآن و ادعیه را به شکل صحیح‌ بخوانند.

وی در پایان تاکید کرد: استاد نجفی زنجانی بیشترین زحمت را در تربیت شاگرد داشته‌اند. «لم یشکر مخلوق لم یشکر خالق»؛ باید توجه کنیم که زحمات بسیار ارزشمندی که این استاد کشیده‌اند را قدر بدانیم. اساسا بعد از دوره قاجار، اگر زحمات استادان خط نبود، خط نسخ ما این نبود. در زمان معاصر استادان انگشت‌شمار کنونی هستند که امانت تاریخ صدها ساله فرهنگ و هنر ما بر دوش آن‌هاست که این مسئله بسیار ارزش دارد و باید شاکر باشیم. آرزوی من این است که خط نسخ گسترش یابد.

برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید!

یادآور می‌شود، گزارش مشروح این جلسه روز یکشنبه، یازدهم آبان‌ماه بر روی خروجی قرار می‌گیرد.