از آغاز جاودانگی «مصطفی مازح» تا پایان زندگی نویسنده «آیات شیطانی»

14 مردادماه سالروز شهادت طلبه شهید، مصطفی مازح از اهالی لبنان است. دو ماه از حکم تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در سال 1368 درباره ارتداد سلمان رشدی نگذشته بود که مصطفی مازح از لبنان، راهی لندن شد تا این حکم را اجرا کند و در این راه هم به شهادت رسید.

سالروز شهادت این طلبه جوان، بهانه‌ای شد تا در این نوشتار به کتاب «آیات شیطانی» بپردازیم. کتابی که توهین آشکار به اسلام، قرآن و پیامبر اکرم(ص) است. پس از انتشار این کتاب از سوی انتشارات «وایکینگ» فروش آن در هند و سپس پاکستان ممنوع شد. پس از ممنوعیت فروش این کتاب از سوی دو کشور مسلمان، کشورهای اسلامی دیگر نیز اقدام به تحریم فروش آن کردند.

24 دی‌ماه 1367 بود که مسلمانان شهر «برادفورد» انگلستان طى تظاهراتى نسخه‏‌هایی از كتاب «آيات شيطانى» را سوزاندند و پس از آن، مسلمانان پاكستان به خیابان‌ها ریخته و اعتراضات خود نسبت به انتشار این کتاب را اعلام کردند. 

25 بهمن‌ماه نیز امام خمینی(ره) با صدور پیامی، ناشر و نویسنده این کتاب را محکوم کرد. مشروح این پیام به این شرح بود؛ «به اطلاع مسلمانان غيور سراسر جهان می‌رسانم، مؤلف كتاب «آيات شيطانى» كه عليه اسلام و پيامبر و قرآن تنظيم، چاپ و منتشر شده است، همچنين ناشران مطلع از محتواى آن، محكوم به اعدام هستند. از مسلمانان غيور می‌خواهم تا در هر نقطه كه آنان را يافتند، سريعاً آنها را اعدام کنند تا ديگر كسى جرأت نكند به مقدسات مسلمين توهين کند و هر كس در اين راه كشته شود، شهيد است، ان‌شاءالله. ضمناً اگر كسى به مؤلف كتاب دسترسى دارد، ولى خود قدرت آن را ندارد، او را به مردم معرفى کند تا به جزاى اعمالش برسد.»

در این میانه شایعاتی مبنی بر توبه نویسنده کتاب «آیات شیطانی» و لغو حکمش مطرح شد که دفتر امام خمينى(ره) اطلاعيه‌ای به این شرح صادر كرد؛ «رسانه‌‏هاى گروهى استعمارى خارجى به دروغ به مسئولان نظام جمهورى اسلامى نسبت می‌‏دهند كه اگر نويسنده كتاب آيات شيطانى توبه كند، حكم اعدام درباره او لغو می‌شود. حضرت امام خمينى فرمودند: اين موضوع صد درصد تكذيب می‌شود. سلمان رشدى اگر توبه كند و زاهد زمان شود، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال، تمامى همّ خود را به كار گيرد تا او را به درک واصل کند. همچنین اگر غير مسلمانى از مكان او مطلع شود و قدرت اين را داشته باشد تا سريع‌‏تر از مسلمانان او را اعدام كند، بر مسلمانان واجب است، آنچه را كه در قبال اين عمل به عنوان جايزه يا مزد عمل به او بپردازند.»

كتاب «آيات شيطانى» رمانى است که در 547 صفحه نوشته شده است. در ميانه جلد و در پشت آن تصوير رزم رستم يا ديو سپيد به چاپ رسیده است. البته اين طرح تنها براى شرقي‌ها و به ویژه مردم ايران آشناست، که پیکار رستم یا دیو سپید را به تصویر کشیده و دیو سپید هم که پاى چپش قطع شده و گرزش شكسته است، آخرين نفس‌هايش را می‌‏زند.

عنوانی که برای این کتاب انتخاب شده به افسانه «غرانیق» اشاره دارد. غرانيق جمع غرنوق به معنى مرغابى است كه گردنى بلند دارد و سفید و سياه رنگ است. اعراب جاهلى گمان می‌کردند كه بت‏‌ها مانند پرندگان به آسمان عروج و پرستندگان خود را شفاعت می‌کنند. براساس افسانه «غرانيق» نقل شده است که پيامبر(ص) هنگام قرائت سوره «نجم» پس از قرائت آيات 19 و 20 به این معنی که؛ «آيا ديديد لات و عزى را و منات را كه سومين آن دو بود»، ناگهان اين جمله را تلاوت كرد: «تلك الغرانيق العلى و ان شفاعتهن لترتجى؛ اينها مرغان آبى بلند پروازند كه شفاعت آنها اميد می‌‏رود»، در ادامه اين روايت عجيب و مجعول آمده است كه همان شب جبرييل بر پيامبر نازل شد و به پيامبر(ص) گفت: «جمله دوم، وحى نيست» و پيامبر بسيار دلگير و شكسته شد و خداوند براى دلجويى از پيامبر آيات 73 تا 75 سوره «اسرا» را نازل فرمود. اين داستان شیطانی، از سوى قاطبه علماى اهل سنت و شيعه تكذيب شده و سلسله روات آن هم استخراج و مشخص شده است كه روات آن يهوديان مسلمان شده بنى‌قريظه بودند كه اين قبيله پركينه‏‌ترين طايفه يهوديان مدينه نسبت به پيامبر(ص) به شمار می‌آمدند و صدها تن از آنها به دستور حضرت رسول در جنگ خيبر به درک واصل شدند.

كتاب «آيات شيطانى» در 9 فصل تنظيم شده و نويسنده كتاب، افسانه غرانيق را مكرر و به شكل‌‏هاى گوناگون در كتاب خود آورده و آن را به عنوان يكى از مضامين اصلى كتاب خود مشخص و برجسته کرده است. مواردی از اهانت این نویسنده در کتابش تشكيک در امر وحى و طرح اين موضوع بوده است كه جبرئيل در واقع موجودى در درون پيامبر بوده و پيامبر(ص) متناسب با منافع خود و حتى مسايل شخصى‌اش آيات را تنظيم مى‏‌كرد. معرفى پيامبر اسلام به عنوان فردى خودخواه و تأثيرپذير، معرفى ياران پيامبر(ص) به عنوان افرادى كه دچار انحراف‏‌هاى اخلاقى گوناگون بوده‏‌اند، نسبت انحراف اخلاقى به همسران پيامبر، تحقير و اهانت نسبت به فرشته وحى و تحقير و اهانت نسبت به احكام اسلام است.

احمد سلمان رشدی(زاده ۱۹ ژوئن ۱۹۴۷) در بمبئى هند در يک خانواده مسلمان متولد شده است. در 13 سالگى به انگلستان مهاجرت كرد و فعلاً مقيم انگلستان است و تابعيت انگليسى دارد. كتاب «آيات شيطانى» پنجمین رمان وی است. رشدى عضو هيئت انستيتو فيلم انگلستان و عضو هيئت مشاوران انستيتو هنرهاى معاصر و عضو انجمن سلطنتى ادبيات انگلستان نيز است، كتاب «آيات شيطانى» مستقيماً به سفارش «گيلون ريتكن»، رئيس يهودى انتشارات «وايكينگ» با دستمزد بي‌سابقه 850 هزار پوند، نوشته شده است. جالب است بدانيد به دستور همين ناشر، سلمان رشدى از آغاز نگارش كتاب، گارد محافظ داشته است. همچنين جايزه كتاب سال 1988 انگلستان به اين كتاب تعلق گرفته است.

آنچه حائز اهمیت است اینکه، رشدى هرگز گمان نمی‌كرد كه فتواى امام، نقطه پايانى بر زندگى، تفكر و خلاقيتش باشد. وی در یکی از کتاب‌هایش به فلاکت و ذلت چندین ساله خود پس از نگارش کتاب «آیات شیطانی» می‌پردازد. البته وی با وجود خشم جهان اسلام عليه خود، از تجديد چاپ كتاب كفرآميز خود صرف‌نظر نكرده و زمانی كه انگلستان حاضر به چاپ ارزان قيمت اين كتاب(بدون جلد گالينگور و با كاغذ كاهی) نشد، آن را به آمريكا برد و به صورت ارزان قيمت به چاپ رساند.

یکی از موضوعات مهم در این راستا، حضور سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال گذشته بود که برنامه‌های ویژه‌ای برای حضور وی از سوی مسئولان این نمایشگاه ترتیب داده شده بود. به نظر می‌رسد این دعوت از یک نویسنده با چنین پیشینه‌ای، نشان از بدسلیقگی و یا شیطنت‌های مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت داشت. در نمایشگاهی که ناشران مختلف از سراسر جهان در آن حضور می‌یابند و این اقدام، تحریم نمایشگاه از سوی کشورهای اسلامی به ویژه ایران را در پی داشت تا نشان دهد که فتوای امام خمینی(ره) با گذشت سه دهه کمرنگ نشده و تاریخ، اهانت‌های این نویسنده و فتوای بنیانگذار انقلاب اسلامی را فراموش نخواهد کرد و خون جوانانی چون مصطفی مازح همچنان پرثمر است.