به گزارش ایکنا، در آیات متعدد قرآن کریم به مسائل سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است؛ مواردی نظیر اقتصاد و معیشت مردم و آثار اجتماعی و سیاسی توجه یا بیتوجهی به آن از سوی حکومتها، سبک زندگی اقتصادی مسئولان، رعایت نکات شرعی در معاملات، کمک به فقرا، اهمیت عدالت و شیوه مناسب حکومتداری.
همچنین اشاره به موضوعاتی همانند خمس، قرضالحسنه، زکات، ربا، رزق حلال، اهمیت کار و تلاش و تولید و سایر موضوعات نشاندهنده اهمیت این مقولات نزد خداوند متعال است. در این راستا بنا داریم در ایام ماه مبارک رمضان به بررسی آیات سیاسی و اقتصادی قرآن کریم و تفاسیر مربوط به آنها بپردازیم.
بیشتر بخوانید:
یکی از مسائل اقتصادی مهمی که در قرآن کریم، بر آن تأکید شده، فعالیتهای تولیدی به عنوان عنصری اساسی در رزق و روزیطلبی انسان است. البته در قرآن کریم آیات اقتصادی متعددی وجود دارد که بر ضرورت کار و فعالیت انسان بر روی زمین برای افزایش رزق و روزی و همچنین افزایش قدرت مسلمانان تأکید شده است.
برای مثال در اینباره در آیه 12 سوره مبارکه الاسراء آمده است: «وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلًا؛ و شب و روز را دو نشانه قرار داديم نشانه شب را تيره گون و نشانه روز را روشنى بخش گردانيديم تا در آن فضلى از پروردگارتان بجوئيد و تا شماره سالها و حساب عمرها و رويدادها را بدانيد و هر چيزى را به روشنى باز نموديم.»
مفسران مختلفی در تفاسیر خود به ابعاد اقتصادی این آیه اشاره کرده و تأکیدات خداوند بر فراهم کردن مقدمات کار و تلاش انسان در زمین برای رسیدن به آرامش اقتصادی را مورد توجه قرار دادهاند؛ از جمله مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان درباره این آیه آورده است: خداوند میفرماید ما روز و شب و نور و تاریکی را چنین خلق کردیم که نشانهای از قدرت ما باشند و همه موجودات از اصل وجود آیاتی هستند که بر خالق خود دلالت دارند و آنگاه شب را تاریک و پنهان از چشمها ساخته و روز را روشن و نورانی نمودیم تا در طلب رزق و معیشت که عطایی از جانب پروردگارتان است، برآیید و تا بتوانید حساب اوقات و سالها را داشته باشید، چون اگر روز و شب متعاقب هم نبودند و با هم تفاوتی از نظر نور و ظلمت نداشتند بشر قادر به احتساب زمان نبود، چون همین حرکت وضعی زمین به دور خود که باعث پیدایش روز و شب است و حرکت انتقالی آن به دور خورشید که باعث پیدایش فصلها و سالها است، موجب احتساب و شمارش روزها و ماهها و سالها میباشد و در خاتمه میفرماید ما همه چیز را تفصیل دادیم، یعنی در خلقت هیچ ابهام و اجمالی وجود ندارد و همه موجودات از یکدیگر متمایز هستند.
پر واضح است که طلب رزق و روزی حلال بر هر مسلمانی واجب است و خداوند متعال هم زمینهها و اسباب آن را بر روی زمین فراهم کرده است. از سوی دیگر قرآن کریم تأکید زیادی دارد که مسلمانان باید از هر نظر به ویژه از جنبههای اقتصادی و نظامی، قدرتمند شوند و مسلم است که یکی از لوازم قوی شدن، دوری از راحتطلبی و تلاش برای افزایش فعالیتهای تولیدی است که در تفاسیر مختلفی از این آیه مورد توجه مفسران قرآن کریم قرار گرفته است.
حجتالاسلام والمسلمین قرائتی نیز در تفسیر نور به هشت پیام این آیه به شرح زیر اشاره کرده است:
1- گردش زمين به دور خود و پيدايش روز و شب و تغييرات آن، طبق اراده حكيمانه الهى است، نه تصادفى. جَعَلْنَا ... فَمَحَوْنا ... لِتَبْتَغُوا
2- روز براى كار و شب براى استراحت است. «آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا.»
3- با آنكه فضل و رحمت از خداوند است، ولى ما نيز بايد تلاش كنيم. «لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ.»
4- آمادهسازى زمينههاى كسب روزى، از شئون ربوبيّت الهى است. «لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ.»
5- روزى، از سوى خداست، به زرنگى خود مغرور نشويم. «فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ.»
6- تدبير نظام آفرينش، بىهدف نيست و در اين تدبير، محور هدفها انسان است. لِتَبْتَغُوا ... لِتَعْلَمُوا.
7- شب و روز، تقويمى طبيعى، دائمى، همگانى، آسان و قابل فهم، و وسيلهاى براى نظم و برنامهريزى است. «لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ.»
8- در نظام هستى، همه چيز منظّم، قانونمند و تفكيك شده است تا اصطكاك و تداخل و فروپاشى پيش نيايد. «وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِيلًا.»
با توجه به نکاتی که بیان شد نتیجه میگیریم از منظر قران کریم، کار و تلاش و توجه به فعالیت تولیدی از عناصر مهم افزایش رزق و روزی انسان است. البته این موضوع در آیات متعدد دیگری در قرآن کریم نیز بیان شده است. همچنین خداوند متعال برای افزایش تولید و روزی انسان، توصیه به شکر این نعمتها و استفاده صحیح از آنها میکند. از سوی دیگر در این آیه تأکیدات زیادی بر برنامهریزی صحیح، نظم و انضباط و قانونمندی و آمادهسازی زمینههای کسب روزی شده است.
انتهای پیام