معرفت توحیدی؛ زاییده عقل بشر

به گزارش ایکنا از زنجان، آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌زنجانی، مرجع تقلید شیعیان، شب گذشته، 21 اردیبهشت‌ماه در سخنرانی شب‌های رمضان که از فضای مجازی پخش شد، اظهار کرد: روایات در زمینه عقل و جهل فراوان است اما موضوع مورد بحث این جلسه به تفسیر وجودی انسان، کارکرد عقل و ملاک تکلیف انسان اختصاص دارد و بنا به فرموده مولی‌الموحدین علی(ع) انسانیت انسان به عقل اوست و انسان در سایه عقل به درک می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه فعلی که از انسان سر می‌زند، دو نوع است، ابراز کرد: یک فعل غریزی و دیگری با معرفت حاصل می‌شود که این معرفت به واسطه عقل به دست آمده است. اگر انسان عقل نداشته باشد مثل سایر موجودات تکلیف هم ندارد اما انسان به پشتوانه عقل توحید را می‌پذیرد و اطاعت خدا را همیشه در نظر دارد. عقل راهنمای بشر بوده و امکانات را در اختیار او می‌گذارد.

مرجع تقلید شیعیان تصریح کرد: بر اساس روایاتی که در اصول کافی برای بیان ماهیت عقل آمده می‌بینیم عقل را تکیه‌گاه انسان معرفی می‌کند که به‌وسیله آن مسائل را خوب می‌فهمد و علم، هوشیاری و حافظه نشئت گرفته از عقل است و با استفاده از این نیرو انسان کامل می‌شود و اگر عقل نبود تکامل بشر هم معنایی نداشت.

وی با اشاره به اینکه عقل هم دلیل و هم روشنگر است، ادامه داد: انسان با توجه به بینشی که به‌وسیله عقل پیدا می‌کند، آینده را می‌بیند. انسان در سایه عقل که نورانیت ایجاد می‌کند به مرحله علم می‌رسد و هر مشکلی با به‌کار انداختن عقل حل می‌شود.

آیت‌الله حسینی‌زنجانی تصریح کرد: انسان با بهره‌مندی از عقل می‌تواند دوست و دشمنش را تشخیص دهد، رفتارهای او را محک بزند تا به او اعتماد کند. عقل منشأ خدمات بساری برای بشر است که می‌تواند او را به تکامل مادی و معنوی برساند و حتی می‌تواند چیزی که در گذشته از او فوت شده را جبران کند و اگر مجرا و راه را بیابد، سریعتر به این هدف می‌رسد.

وی در پایان عقل را موهبت بزرگ الهی خواند و گفت: در کلام بزرگان نیز در توصیف عقل می‌خوانیم: خدایا به آنان‌که عقل دادی چه ندادی و به آنکه عقل ندادی چه دادی؟ و این عظمت این سرمایه وجودی انسان را نشان می‌دهد.