گرایش به حق در عقل نهفته است

به گزارش ایکنا از زنجان، آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌زنجانی، مرجع تقلید شیعیان، شب گذشته، 3 خردادماه در سخنرانی اینستاگرامی اظهار کرد: ریشه انسان عقل و ماهیت عقل نور است و بشر در سایه نور اشیاء و حقایق را درک می‌کند. اگر انسان عقل نداشت تکلیفی هم بر عهده او قرار نمی‌گرفت یعنی پشتوانه و تکیه‌گاه انسان عقل است.

وی با اشاره به اینکه فعلی که از انسان صادر می‌شود دو نوع است، بیان کرد: یک فعل غریزی و بر اساس طبیعت انسان بوده و دیگری با معرفت است که فعل با معرفت از طریق عقل حاصل می‌شود. فهم، حافظه، هوشیاری و هوشمندی نشئت گرفته از عقل است. عقل به معنای نیروی دَرّاک است.

مرجع تقلید شیعیان یادآور شد: در روایتی از نبی مکرم اسلام(ص) نقل شده که عقل نوری است که انسان بین حق و باطل تمییز می‌دهد. عقل هم دو قسم دارد؛ یکی بر اساس شنیده‌ها حاصل می‌شود و مربوط به آموخته‌های بشری است و عقل دیگر ذاتا دَرّاک است یعنی در فطرت عقل این نیرو وجود دارد که مطالب را تجزیه و تحلیل می‌کند. منشأ عقل نور است که به طور طبیعی روشن بوده و اطراف خود را نیز روشن می‌کند و انسان در پرتو آن راه را می‌یابد.

وی در مورد ماهیت عقل تصریح کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید: «از تو درباره نور سؤال می‌کنند بگو از طرف خداست». یک بعد از عقل مربوط به عالم غیب است و ما نمی‌توانیم ماهیت آن را درک کنیم بلکه از ثمرات آن مثل فهم، حافظه و موارد این چنینی بهره می‌بریم. طبق روایات عقل خودش ظاهر و پرتوافکن است و در سایه آن می‌توانیم مطالب را بفهمیم.

آیت‌الله حسینی‌زنجانی ابراز کرد: طبق روایات عقل اولین مخلوق خداوند است و هویت حقیقی انسان را شکل می‌دهد. مواردی مثل تقوا و ایمان از ثمرات عقل است که و به وسیله آن خداوند بر انسان منت نهاده و برای او تکلیف قرار داده و بر اساس عملکرد انسان به او ثواب می‌دهد یا مجازاتش می‌کند. انسان به وسیله عقل حقایق را درک می‌کند و شرح صدر می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه فرق انسان با دیگر موجودات در تحلیل عالم است، ادامه داد: از این موضوع به حکمت نظری و حکمت عملی یاد می‌شود. حکمت نظری پشتوانه حکمت عملی است و شما را وادار می‌کند که فلان کار را انجام دهید. خاصیت عقل روشنگری است و از آن به بینش‌ها و گرایش‌ها تعبیر می‌شود.

مرجع تقلید شیعیان در پایان اظهار کرد: فهم ما از اینجا نشئت می‌گیرد که گرایش به حق در خود عقل وجود دارد. در واقع خداوند یک ماهیت و حقیقتی را در عقل قرار داده که ما به وسیله آن حق و باطل را تشخیص می‌دهیم. عقل وقتی خالص می‌شود که جهلی با آن مخلوط نشود. حق چیزی است که پشتوانه دارد و پوچ نیست.