استفاده از ظرفیت بخش مردمی در طرح اتقان

به گزارش ایکنا، جلسه مشترک اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت با ستاد مرکزی و مسئولان هماهنگی طرح «اتقان» ارتقای توانمندی قرآنی آموزگاران ابتدایی در وزارتخانه آموزش و پرورش، 30 مردادماه به صورت آنلاین برگزار شد.

این جلسه با حضور میکائیل باقری، مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش، محمد قهرمانی، رئیس اداره برنامه‌ریزی و نظارت معاونت آموزش ابتدایی وزارتخانه، حسین الله‌وردی، کارشناس کمیسیون آموزش عمومی قرآن، محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت و مدیران اتحادیه‌های پنج استان ایلام، بوشهر قم، خراسان شمالی و شهرستا‌ن‌های استان تهران و سایر مدیران کل قرآن، عترت و نماز و رؤسا و معاونت‌های آموزش ابتدایی و کارشناسان و ناظران این 5 استان پایلوت همراه بود.

پس از تلاوت آیاتی از قرآن، میکائیل باقری، مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه یکی از کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی، کمیسیون آموزش عمومی قرآن با ریاست وزیر آموزش و پرورش است، گفت: این کمیسیون دارای 52 اقدام است که تمامی دستگاه‌های قرآنی کشور، متولی اجرای این اقدامات هستند. از این اقدامات می‌توان به ارتقای توانمندی قرآنی معلمان اشاره کرد که یکی از عناوین آن ویژه آموزگاران ابتدایی است.

تحقق سواد قرآنی؛ هدف نهایی طرح اتقان

وی با اشاره به اینکه طرح اتقان قرار است طی بازه زمانی حداکثر 5 ساله و حداقل 3 ساله انجام شود تا بتوانیم در گام‌های مختلف، دانش‌آموزان دوره ابتدایی از سواد قرآنی مطلوبی برخوردار شوند، افزود: مراد از سواد قرآنی این است که دانش‌آموزان مقطع ابتدایی بتوانند اهداف آموزش و پرورش را در این مقطع محقق کنند، یعنی درست بخوانند، حداقل چند سوره از جزء سی‌ام را حفظ باشند و درکی از مفاهیم و معانی کلمات این سوره داشته باشند.  

باقری ادامه داد: در این زمینه جلسات متعددی تشکیل و آسیب‌شناسی‌هایی انجام شد و بر ارتقای توانمندی قرآنی معلمان نیز تأکید شد. هرچند در این زمینه برخی به کتاب‌های آموزش، برخی به اولیای دانش‌آموزان و برخی نیز به نیروی انسانی و کم‌توانی معلم اشاره داشتند ولی ما سعی کردیم تا به توانمندی نیروی انسانی بپردازیم. همچنین در جلسات مختلف، مقرر شد طرح ارتقان اجرا شود تا طی آن در بازه زمانی مشخص، توانمندی معلمان را ارتقا دهیم که این ارتقا به ارتقای کلاس قرآن منجر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه پنج استان ایلام، بوشهر، قم، خراسان شمالی و شهرستان‌های استان تهران به عنوان پایلوت در این طرح قرار گرفتند، اظهار کرد: مقرر شد با کمک ناظران و معاونان پرورشی و فرهنگی و معاون آموزشی آموزش ابتدایی و رؤسای ادارات قرآن، عترت و نماز و مدیران کل و رؤسای دارالقرآن این کار انجام شود. در گام نخست قرار است در این پنج استان، تمامی معلمان و آموزگاران ابتدایی، معاونان و مدیران در دوره ابتدایی به یک مؤسسه و دارالقرآن مراجعه کنند.

باقری با اشاره به اینکه در این زمینه برخی معلمان مدعی هستند از سواد قرآنی لازم برخوردارند و آن را اثبات می‌کنند، گفت: در این حالت معلمان توسط ناظران دوره دیده و یا افرادی که از سوی ناظران انتخاب می‌شوند در آزمون حضوری شرکت می‌کنند و اگر حد نصاب لازم را کسب کنند، گواهینامه برای آن‌ها صادر می‌شود و اسم آن‌ها در گروه سواد قرآنی ثبت می‌شود. گروه دوم معلمانی هستند که ادعای سواد قرآنی ندارند، بنابراین با مراجعه به مؤسسات قرآنی و یا مراکز دارالقرآن‌ها در کلاس‌های حضوری حدود 24 ساعت و یا در کلاس‌های غیرحضوری حدود 20 ساعت شرکت می‌کنند و از محتواهای دوره برخوردار می‌شوند.

مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: خروجی کلاس‌ها، این است که معلم قادر است سوره‌های جزء سی‌ام را روان و صحیح بخواند، تعدادی از آن را حفظ کند، به معنا و آیات کلمات جزء سی‌ام اشراف داشته باشد و از سوی دیگر می‌تواند نماز را صحیح و با تسلط در معنا بخواند.

وی با تأکید بر اینکه در کنار رسیدن معلم‌ها به این سطح از توانمندی، لازم است تا مدیران مدارس در اجرای سه زنگ(ساعت) آموزش قرآن دقت نظر داشته باشند، افزود: این دوره در گام نخست در پنج استان به صورت آزمایشی انجام می‌شود و سپس به سایر استان ها تعمیم داده خواهد شد. در این فرایند، بخشی از مسئولیت را اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآنی و اتحادیه‌های استانی برعهده دارد و در کنار مؤسسات قرآنی مراکز دارالقرآن، همراهی خواهند کرد و از لحاظ فنی بخشی از زحمت را نظارت بر عهده خواهند داشت.

باقری با اشاره به اینکه مؤسسات توانمند در این 5 استان، شناسایی و از سوی اتحادیه کشوری به ستاد مرکزی اتقان در وزارت آموزش و پرورش معرفی شده‌اند، گفت: گام بعدی این است که پس از اینکه ناظرین توانمندی مؤسسه را تأیید کردند، مربیانی که می‌خواهند به امر آموزش معلمان و آموزگاران بپردازند نیز مورد ارزیابی و تأیید ناظران قرار گیرند و در ادامه فراخوان اعلام می‌شود تا آموزگاران مناطق برای گذراندن دوره به مؤسسه و یا دارالقرآن مراجعه کنند و سپس بحث آموزش مربیان را در مؤسسه شروع کنند. در گام سوم، ناظران به فرایند آموزش نظارت می‌کنند تا اهداف و فرایندهای مدنظر محقق شود. سپس آزمون پایانی گرفته می‌شود و در صورت کسب حد نصاب لازم، گواهینامه به آموزگاران اعطا و اسامی آن‌ها در سامانه ثبت می‌شود.

حمایت مالی از مؤسسات قرآنی در قبال مربیان آموزش‌دیده در طرح اتقان

وی با تأکید بر اینکه به تعداد مربیان آموزش‌دیده به مؤسسات کمک مالی می‌شود، تصریح کرد: آموزگاران دوره‌دیده طرح اتقان، از اول مهرماه آموخته‌ها‌ی خود را به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند.

در بخش دیگر این برنامه حسین الله‌وردی، کارشناس کمیسیون آموزش عمومی قرآن کریم به مراحل طرح اتقان از آغاز تا انجام و زنجیره ارتباطات و اجرائیات این طرح اشاره کرد و گفت: هدف طرح اتقان، توانمند کردن همکاران آموزشی و اجرایی مدارس ابتدایی در زمینه مهارت‌های قرآنی است تا به سطح مطلوب و استانداردی در اجرای برنامه‌های درسی قرآن برسند، شایستگی قرآنی در همکاران ارتقا داده شده و در نهایت، شایستگی قرآنی لازم در میان دانش‌آموزان ایجاد شود.

وی با اشاره به اینکه افراد مختلفی را داریم که در طرح اتقان دخیل هستند و با فعالیت آن‌ها این هدف محق می‌شود، افزود: این افراد در پنج گروه دسته‌بندی شده‌اند که اگر نقش خود را به خوبی شناخته و ارتباط خود را با سایر گروه‌ها به درستی انجام دهند، اهداف محقق می‌شود؛ گروه نخست در این طرح، «گروه پشتیبانی و هماهنگ‌کننده» است که امور اجرایی را عهده‌دار است و هماهنگی بین چهار گروه بعدی را انجام می‌دهد.

الله‌وردی بیان کرد: برای اینکه به خوبی نقش این پنج گروه محقق شود، در هر استان و منطقه متناظر ستاد مرکزی با همکاری معاونت پرورشی و فرهنگی و معاونت آموزش ابتدایی و اتحادیه شکل گرفته است؛ این ستاد، پشتیبانی، نظارت و هماهنگی و راهبری کارها را عهده‌دار است.

وی ادامه داد: گروه دوم، شامل گروه مخاطبان این طرح می‌شود که از آموزگاران، معاونت و مدیران مدارس ابتدایی و کارشناسان معاونت آموزشی تشکیل شده است؛ این افراد در این طرح شرکت می‌کنند تا توانمندی و مهارت‌های قرآنی آن‌ها ارتقا پیدا کند و به حداقل شایستگی قرآنی مد نظر برسند.

این کارشناس کمیسیون آموزش عمومی درباره گروه سوم که گروه آموزشی است، گفت: ارائه آموزش‌ها براساس سرفصل‌های مشخص شده، همواره مدنظر است که این سرفصل‌ها با توجه به آزمون پایانی انتخاب شده است. این آموزش‌ها به صورت کلیپ‌های آموزشی آفلاین و ضبط شده در قالب 20 ساعت آموزشی است که در اختیار آموزگاران قرار می‌گیرد و سپس کارگاه‌های آموزشی حضوری به منظور ارتقای مهارت‌های آن‌ها در قالب 24 ساعت آموزشی در مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد و یا مراکز دارالقرآن‌ها برگزار می‌شود.

وی اضافه کرد: گروه چهارم، ارزیابان و ممتحنان هستند که در پایان و یا آغاز دوره، معلمانی که مدعی شایستگی‌های مدنظر ما در طرح اتقان هستند را ارزیابی می‌کنند. گروه پنجم، گروه ناظران هستند. ناظران از افراد زبده‌ای که توانمندی قرآنی لازم را دارند، شناسایی شده و وظایف آن‌ها در جلسات تبیین شد. ناظران در سطح  استان باید به تأیید و یا رد صلاحیت مؤسساتی که از سوی اتحادیه معرفی شدند و همچنین مربیان مؤسسات، بپردازند. علاوه بر این کار، ناظران بر فرایند اجرای طرح و همچنین آزمون پایانی نظارت می‌کنند.

الله‌وردی درباره اجرایی طرح اتقان در سطح این پنج استان، بیان کرد: بخشنامه و فراخوانی از سوی کمیته هماهنگی استان‌ها به مدارس ابتدایی ارسال می‌شود تا برای کسب شایستگی‌های لازم با حضور در طرح اتقان به مراکز دارالقرآن‌ها و یا مؤسسات قرآنی مراجعه کنند.

وی به توضیحات بیشتر درباره محتوای آموزشی 20 ساعت کلیپ آموزشی و کسب مهارت‌های لازم با شرکت در دوره 24 ساعته حضوری اشاره کرد و گفت: با تمرین‌های کلاسی، این مهارت‌ها در معلمان ارتقا پیدا می‌کند تا به سطح شایستگی‌های قرآنی لازم برسند. سرفصل‌های محتواها شامل روا‌ن‌خوانی جزء سی‌ام(روخوانی، صحیح‌خوانی و تلفظ صحیح مخارج حروف)، حفظ اجمالی 20 سوره قرآن کریم در جزء سی‌ام، فراگیری ترجمه و مفاهیم اجمالی سوره‌های جزء سی‌ام، صحیح‌خوانی نماز و تسلط بر ترجمه اذکار نماز می‌شود.

در ادامه محمد قهرمانی، رئیس اداره برنامه‌ریزی و نظارت معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره طرح اتقان، گفت: اجرای طرح اتقان طی جلسات متعدد مصوب شد. حتی این طرح در برخی از نقاط اجرا و بازخوردهایی از آن گرفته شد؛ در نهایت با پای کار آمدن معاونت پرورشی و فرهنگی در کنار معاونت آموزشی، گام‌های مثمرثمرتری در پیشبرد این طرح برداشته شد.

وی با اشاره به اینکه طرح اتقان را در سه گروه پایه، اول و دوم خواهیم داشت، افزود: برای شروع در این پنج استان طرح اتقان پایه را به صورت پایلوت شروع کردیم. به اضافه اینکه دستورالعمل کامل طرح، طی هفته‌های آینده به استان‌ها ارسال خواهد شد. از جمله عوامل مؤثر این طرح، ناظرانی هستند که به عنوان بازوان اجرایی طرح در پنج استان پایلوت ایلام، خراسان شمالی، شهرستان تهران، قم و بوشهر فعال هستند.

استفاده از ظرفیت مؤسسات قرآنی در طرح اتقان

قهرمانی به معرفی رئیس، دبیر و اعضای متشکل کمیته ستادی هر استان و منطقه پرداخت و گفت: مؤسسات قرآنی مردمی، بخشی از اجرای این طرح هست. همچنین بنا شد در این طرح از ظرفیت مؤسسات قرآنی و مربیان آن‌ها استفاده شود.

وی در ادامه به محتواهای آموزشی تهیه شده و گروه‌هایی ‌که در اجرای طرح اتقان دخیل هستند، اشاره کرد و افزود: درست است که معلمان باید طبق سرفصل‌های مشخص طرح اتقان پیش روند تا به شایستگی قرآنی لازم در مقطع ابتدایی برسند اما هدف اصلی از اجرای این طرح، انس با قرآن کریم است.

قهرمانی درباره علت انتخاب جزء سی‌ام در محتوای این طرح، گفت: در تدوین جدید کتب درسی آموزش قرآن در سال‌های آینده، به جزء سی‌ام قرآن توجه می‌شود از همین رو، طرح اتقان نیز با رویکرد جزء سی‌ام اجرایی می‌شود. حال که قرار است دانش‌آموزان بخشی از آیات جزء سی‌ام را حفظ کنند، پس بهتر است معلمان ابتدایی نیز حفظ و درک معانی و مفاهیم را از این جزء شروع کنند.

وی ادامه داد: در طرح اتقان، معلمان از سوره ضحی تا پایان مصحف شریف و بخش‌هایی از سوره علق و بینه را حفظ خواهند کرد. در این بخش، معاونت پرورشی و فرهنگی و معاونت آموزش ابتدایی با هم یک صدا پیش می‌روند، هرچند پرچم‌دار اصلی، معاونت آموزش ابتدایی است اما بنا بر نقش معاونت پرورشی و فرهنگی، باید در اجرا و نظارت بر این طرح، هر دو با هم هماهنگ باشند.

استفاده از ظرفیت بخش مردمی در طرح اتقان

در بخش دیگر این جلسه محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت به توضیحاتی درباره الزام طرح اتقان و توانمندی قرآنی آموزگاران و مدیران و معاونان مقاطع ابتدایی اشاره کرد و گفت: این طرح با هم‌افزایی دو معاونت آموزشی مقطع ابتدایی و معاونت فرهنگی و پرورشی وزارتخانه درحال اجرا است که در کنار این هم‌افزایی، استفاده از ظرفیت بخش مردمی و بیرونی نیز مدنظر قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در بخش مؤسسات نیز باید سعی شود تا این کار به نحو احسن و مطلوب انجام شود. اگر در اجرای این طرح، مؤسسات و مربیان به خوبی همکاری داشته باشند، قطعا ثمره آن را در کل کشور خواهیم دید. هرچند باید پس از انجام پایلوت در این پنج استان، اشکالات اولیه در کار را برطرف کرد و به شایستگی در تمامی کشور تسری داد.

انجم‌شعاع با اشاره به اینکه شاخص‌هایی برای انتخاب مؤسسات در استان‌ها اعلام نشده است اما اتحادیه‌های استانی و کشوری براساس توانمندی مؤسسات در سطح استان‌ها، آن‌ها را معرفی کرده‌اند، اضافه کرد: از هر شهرستان در حال حاضر یک مؤسسه شاخص بر مبنای ظن خود بر توانمندی مؤسسه اعلام شده است؛ بر این اساس از بوشهر 17 مؤسسه بر طبق 17 شهرستان، از تهران 12 مؤسسه به طبع 12 شهرستان، از استان ایلام 12 مؤسسه به طبع 12 شهرستان، از خراسان شمالی 12 شهرستان به تبع 12 شهرستان و از استان قم هم به طبع فقدان کثرت شهرستان‌ها، دو مؤسسه معرفی شدند.

وی ادامه داد: اگر عزیزان مدنظر دارند تا در برخی از شهرستان‌ها تعداد مؤسسات بیشتری را معرفی کنیم ـ امری که از وظایف ما است ـ در کمتر از 48 ساعت بر اساس شاخص‌هایی که اعلام می‌شود، مؤسسات مجری طرح و نیز معلمان و مروجان قرآنی که قرار است در خدمت طرح قرار گیرند، معرفی خواهند شد.

انجم‌شعاع بیان کرد: از مؤسسات قرآنی استان‌ها می‌خواهم تمامی آنچه که ابلاغ می‌شود را به عنوان شیوه‌نامه اجرایی مدنظر قرار دهند. همچنین معتقدم باید متناظر این جلسه در ستادهای استانی و منطقه‌ای به صورت منظم، به منظور هماهنگی‌های بیشتر انجام شود.

وی افزود: اگر در استانی، توانمندی مؤسسه‌ای با کاستی روبرو است، تذکر داده شود تا جبران و جایگزین شود و در یک استان متوقف نشویم.

حسن ختام این جلسه، پرسش و پاسخ معاونت‌ها و مدیران عامل اتحادیه‌های استانی بود.