منتظر واقعی دیندار واقعی است/ چگونه امام زمان(عج) را بشناسیم؟ + فیلم

اعتقاد به منجی و موعود آموزه‌ای جهانی و بین‌الادیانی است اما مهدویت خاص شیعه است، زیرا شیعیان بر این باورند که امام زمان(عج) روزی ظهور خواهد کرد و جهان را از عدل و داد پر می‌کند.

خبرنگار ایکنا در گفت‌وگو با آیت‌الله سیدجعفر سیدان به برخی موضوعات مرتبط با مهدویت از جمله چگونگی اثبات مهدویت، وجود امام زمان(عج)، تولد آن حضرت و وظیفه منتظران در عصر انتظار پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

ایکنا ـ یکی از شبهاتی که درباره اعتقادات شیعیان مطرح می‌شود اصل وجود امام مهدی(عج) است. چه دلیلی برای اثبات وجود ایشان داریم؟

از اعتقادات مهم مکتب وحیانی، امامت دوازدهمین وصی پیامبر(ص)، حضرت مهدی(عج)، است. درباره آن حضرت مسائل مهم بسیاری وجود دارد؛ از جمله اصل امامت، ادله مثبته وصایت حضرت، طول عمر و غیبت طولانی ایشان، علائم و اهمیت انتظار ظهورشان، وظایف دوستان و معتقدین به امامت آن حضرت در دوره غیبت و در ارتباط با انتظار و خاصیت آن، آثار و فواید انتظار و نقش انتظار در بهبود وضع جامعه.

آنچه وجود حضرت مهدی(عج) را اثبات می‌کند این است که ما بعد از اثبات وجود خداوند و رسالت و نبوت پیامبر اسلام و امامت ائمه(ع) و وصایت امیرالمؤمنین(ع) با ادله قطعی و عقلی می‌توانیم به روایات و سخنان پیامبر(ص) استناد کنیم. با مراجعه به بیانات پیامبر گرامی به وضوح این حقیقت اثبات می‌شود که پیامبر(ص) به فرمان خدا، اوصیایی را برای خودشان تعیین فرمودند که پس از آن حضرت، راهشان را تعقیب و خلق را به مکتب نبوت ترغیب کردند.

در روایات به صورت کلی گفته شده که پیامبر(ص) 12 وصی دارند و آن حضرت با صراحت این مسئله را فرموده است و در پاره‌ای از روایات هم از آن حضرات با اسم و القاب نام برده‌اند که بنده از بین این احادیث به یک روایت اکتفا می‌کنم. در روز ولادت باسعادت حضرت امام حسین(ع) فرشتگان به محضر پیامبر(ص) مشرف شده و ضمن تبریک برای میلاد امام، از واقعه کربلا سخن به میان می‌آوردند و حضرت زهرا(س) هم ضمن خشنودی، اندوه و حزن هم داشتند.

پیامبر(ص) مهمترین نعمات الهی را که نصیب حضرت زهرا(س) شده است به ایشان متذکر می‌شدند تا حزن از ایشان برطرف شود و تسکینی برای ایشان باشد و در روایتی خطاب به دخترشان فرمودند: «الائمه من بعدی الهادی علی و المهتدی الحسن و الناصر الحسین و المنصور علی بن الحسین و الشافع محمدبن علی و النفاع جعفربن محمد و الامین موسی بن جعفر و الرضا علی بن موس و الفعال محمدبن علی و المؤتمن علی بن محمد و العلام حسن بن علی و من یصلی خلقه عیسی بن مریم یعنی المهدی صلوات الله علیهم اجمعین.»

در این روایت نام تک‌تک ائمه(ع) با سند معتبر از پیامبر(ص) نقل شده است. بنابراین اصل امامتشان به سبب نصوص و بیانات صریح پیامبر(ص) قابل اثبات است و هر کدام از ائمه(ع) درباره امامت امام دوازدهم بیاناتی دارند و آیات شریفه قرآن با تکیه بر روایات معتبر درباره امام زمان(عج) است و این نصوص دلیل روشنی بر اصل امامت وجود مقدس حضرت مهدی(عج) به شمار می‌آید. برخی بیانات پیامبر(ص) را در مورد امام عصر(عج) بررسی کرده‌اند و معتقدند که بیانات ایشان بیشتر از روایاتی است که در مورد امامت علی(ع) بیان شده‌ است. از جمله کتبی که می‌تواند راهنما باشد «منتخب‌الاثر» تألیف آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی است که با ادله فراوان به بحث اثبات اصل امامت پرداخته‌اند.

ایکنا ـ برخی افراد در طول تاریخ مدعی مهدویت بوده‌اند. برای تمایز میان موعود واقعی و مدعیان آن چه نشانه‌هایی وجود دارد؟ 

در همه این مدارکی که اشاره شد دو خصوصیت برای حضرت بیان شده است که با توجه به آنها مشخص می‌شود چه شخصیتی خواهد آمد و دوازدهمین وصی پیامبر(ص)، حقایق مکتب اهل بیت(ع) را نشر خواهد داد. اولین خصوصیت عمر و غیبت طولانی است و خصوصیت دیگر این است که جهان را از عدل و داد پر می‌کنند، کمااینکه از ظلم و جور پر شده و توجه به این نکته بسیار مهم است که ادعای همه مدعیان دروغین مهدویت با توجه به این دو جمله و تعبیر برملا خواهد شد. یعنی همه کسانی که این ادعا را داشته‌اند این دو نشانه قطعی مورد تأکید پیامبر(ص) و ائمه(ع) یعنی عمر و غیبت طولانی و پر از عدل و داد کردن جهان و گسترش عدالت در همه سطوح در جهان انسانیت را نداشته‌اند و فقط مخصوص آن حضرت است و با همین دو نشانه مهم، که در مدارک از قطعیت بالایی برخوردار است، ابطال آنها مشخص می‌شود.

مسئله مهم دیگر انتظار است؛ یعنی کسانی که براساس نصوص اسلامی معتقد به تولد آن حضرت هستند باید منتظر ظهورشان هم باشند. کیفیت ولادت آن حضرت طوری است که روشن می‌کند پس از امام عسکری(ع)، وجود خارجی داشته‌اند نه اینکه در آینده خواهند آمد؛ اینکه خلافت آن حضرت در بیان پیامبر و ائمه آمده است می‌توان گفت کل امت اسلامی آن را قبول دارند، ولی برخی از فرق اسلامی می‌گویند بعد از این خواهد آمد، ولی منابع اثبات می‌کنند که ایشان حضور دارند.

ایکنا ـ مهمترین ویژگی‌های دوره ظهور و وظایف منتظران چیست؟

گستردگی عدل و عدالت، احیای همه دستورات اسلامی، محو همه مکاتب باطله و پیروزی این مکتب بر همه مکاتب و روش‌ها؛ از جمله ویژگی‌های دوره ظهور است. چنانچه در آیه شریفه آمده است: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا»؛ غلبه این دین حق بر همه ادیان بدیهی است که تاکنون با اینکه در نص قرآن و ورایات آمده محقق نشده است. لذا در زمان ظهور رخ خواهد داد. طبق آیه شریفه «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ» بر آن تأکید شده است؛ یعنی اهل زمین را به وجود نورانی و مقدس آن حضرت نورانی خواهد کرد.

در روایات زیادی بر این امر تأکید شده است و یکی دو روایت نیست، بلکه ده‌ها روایت داریم و از جمله روایات این است که انتظار ظهور و فرج افضل اعمال است. روایت فرموده بهترین صبر در سه چیز است؛ اول اینکه انسان خویشتندار باشد و زبان از حرف باطل باز دارد و سخن باطلی بر زبان جاری نکند، کمااینکه از نشانه‌های انسان خوب این است که در برابر گفتن حق گویا باشد. دوم صبر و استقامت در راه دینداری است و در مسیر دین از سختی نهراسد و در نهایت، انتظار فرج به عنوان افضل اعمال است. «من افضل الاعمال الصمت، والصبر و الانتظار الفرج»؛ یعنی اگر دستورات دینی را رده‌بندی کنیم، انتظار در ردیف اول قرار دارد. انتظار فرج یعنی انتظار ظهور وجود مقدس حضرت مهدی و غلبه حق بر همه باطل و همه نیکی‌ها در حد اعلا بروز و در جهان گسترش یابد و در این صورت حاکمیت اسلام در زندگی این فرد تحقق خواهد یافت. لذا انتظار فرج «من اعظم الفرج» است.

ایکنا ـ انتظار واقعی و سازنده به چه معناست؟

نکته ظریف و مهمی در این روایت بیان شده و انتظار فرج و ظهور امام زمان(ع) از انواع فرج‌ها افضل است، زیرا وقتی کسی چنین انتظاری داشته باشد یعنی منتظر این باشد که حضرت ظهور کند و اسلام را در جهان تحقق ببخشد لازمه آن این است که آن فرد در حد خودش اسلام را اجرا کند؛ مثلاً وقتی شب است کسی نمی‌تواند آن را روز کند، ولی می‌تواند فضای تاریک زندگی خود را با وسایل روشن کند. وقتی به روز و روشنی علاقه‌مند است و می‌تواند آن را به وجود آورد و اگر انتظار آن را داشته باشد حالت خاصی دارد و منتظر است هرچه زودتر چیزی را که منتظر است تحقق یابد.

کسی که منتظر ظهور و تحقق سعادت بشری است سعی می‌کند آن موارد را در زندگی خودش اجرا کند. اگر زمستان است و نمی‌تواند آن را تابستان کند، ولی می‌تواند فضای زندگی خود را گرم کند و چنین انتظاری طبیعی است که انسان در زندگی خود تلاش می‌کند تا صداقت و عدالت و پاکی را ایجاد کند. وقتی چنین انتظاری در جامعه به وجود آید، همه به فکر خوبتر و بهتر شدن خواهند بود و اجرای عدل و عدالت و صداقت تلاش خواهند کرد تا جامعه انسانی عادلانه‌تر شود و بدین ترتیب اهمیت فرمایش امام سجاد(ع) روشن می‌شود که «انتظار الفرج من افضل الفرج».

گفت‌وگو از محسن مسجدجامعی