بندهای قرآنی لایحه برنامه هفتم؛ کلی و کم‌اثر
پیش‌نویس لایحه برنامه هفتم در حالی منتشر شده است که با وجود انتظارات کنونی در حوزه فعالیتهای قرآنی، مواد یا حداقل ماده اختصاصی برای این حوزه دیده نمی‌شود و صرفاً سه بار عنوان قرآن در آن ذکر شده است.
به گزارش ایکنا، سرانجام بعد از مدت‌ها حرف و حدیث و تمدید شش‌ماهه قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در جلسه 15 اسفند سال گذشته خانه ملت، لایحه برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جلسه فوق‌العاده شنبه 30 اردیبهشت، دولت به تصویب رسید و آماده ارسال به مجلس شورای اسلامی برای تصویب شد.
لایحه برنامه هفتم در 7 بخش شامل؛ اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی فناوری و آموزشی، سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی، اداری حقوقی و قضایی و 23 فصل و 302 ماده تنظیم شده است.
متن بخش سوم؛ فرهنگی و اجتماعی، فصل 11؛ فرهنگ عمومی و سبک زندگی مواد 157 تا 165، به شرح ذیل است.
ماده 157- به منظور ارتقای اقتصاد» «فرهنگ و شکل‌گیری زیست بوم صنایع فرهنگی و خلاق و بهبود کیفیت محتوای آثار و خدمات فرهنگی با هدف ورود به بازار‌‌های منطقهای و بین‌المللی و افزایش مشاغل فرهنگی و هنری:
الف- صندوق‌‌های حمایتی موجود در عرصه نوآوری و فناوری مکلفند با ایجاد سازوکار‌‌های لازم، زمینه بهره‌مندی از تسهیلات مورد نیاز مؤسسات و شرکت‌‌های دانش‌بنیان و خلاق مرتبط فعال در عرصه‌‌های فناوری‌‌های نرم و فرهنگ‌بنیان فراهم نمایند. آیین‌نامه اجرایی این حکم با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌‌های علوم تحقیقات و فناوری و فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری طی 6 ماه از ابلاغ این قانون به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
پ- مرکز آمار ایران مکلف است با تصویب شورای عالی آمار و همکاری کلیه دستگاه‌‌های مربوطه تا پایان سال دوم ،برنامه نسبت به ایجاد و انتشار «حساب اقماری بخش فرهنگ و هنر کشور» اقدام نماید.
ماده 158- به منظور پیش‌بینی و مدیریت پیامد‌ها اعمال الزامات و استاندارد‌‌های فرهنگی و اجتماعی در سیاست‌ها طرح‌ها و برنامههای مهم و کلان و با رعایت مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ستاد ملی پیوستنگاری فرهنگی و اجتماعی تحت نظارت شورای عالی انقلاب، فرهنگی با عاملیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضویت سازمان برنامه و بودجه و دستگاه‌‌های ذیربط تشکیل می‌گردد. پیوست فرهنگی و اجتماعی برای طرحهای و برنامههای مهم و کلان کشور براساس مصوبات ستاد تدوین و اجرایی می‌گردد.
ماده 159- به منظور پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و در راستای شکوفایی فرهنگ اسلامی تقویت روح دینی و تعمیق باور و تربیت نسل‌‌های آینده:
الف- کلیه دستگاه‌‌های اجرایی موضوع ماده 1 این قانون مکلفند حداقل 50 درصد فضا‌‌های، فرهنگی، هنری و ورزشی غیر قابل واگذاری خود را- بر اساس آیین‌نامه‌‌‌ای که با پیشنهاد وزارتخانه‌‌های آموزش و پرورش فرهنگ و ارشاد اسلامی و ورزش و جوانان تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد برای اجرای برنامههای مدارس کشور و فعالیتهای غیر انتفاعی فرهنگی هنری و ورزشی بویژه با رویکرد‌‌های انقلابی و بسط و گسترش فرهنگ و هنر اصیل اسلامی ایرانی به صورت رایگان و یا درآمد هزینه خودگردان یا تخفیف در اجاره، برای مدت مشخص در اختیار مدارس مؤسسات و مجموعه‌‌های مردمی دارای صلاحیت قرار دهند.
تبصره- درآمد‌‌های حاصله پس از واریز به خزانه‌داری کل کشور با رعایت بند(د) ماده 28 قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت(2) در اختیار دستگاه اجرایی ذیربط قرار می‌‌گیرد تا صرف هزینه نگهداری و تعمیرات اماکن مذکور گردد.
ب- مراکز فرهنگی هنری، قرآنی، رسانه‌‌‌ای سینمایی مطبوعاتی و تبلیغی- دینی دارای مجوز از مراجع ذی صلاح به جز سالن‌‌های نمایش فیلم و تئاتر آموزشگاه‌ها، کانون‌‌های تبلیغاتی مشروط به رعایت قوانین و مقررات پلیس اماکن عمومی فرماندهی نیروی انتظامی، مادامی که فعالیت آن‌ها مورد تایید مراجع ذی‌صلاح می‌‌باشد از حمایتهای زیر برخوردار می‌‌شوند: احتساب هزینه‌‌های انشعاب مصرف آب برق و گاز بر اساس تعرفه فرهنگی(آموزشی) استفاده از کاربری فرهنگی در فضا‌‌های مسکونی مشروط به عدم تضییع حقوق ساکنان
تبصره- آیین‌نامه اجرایی این حکم مشتمل بر سطح و گستره اعمال حمایتهای مذکور به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
ماده 160- صندوق اعتباری هنر به فهرست موضوع قانون فهرست نهاد‌ها و مؤسسات عمومی غیر دولتی مصوب 1373/03/19 اضافه میشود و اساسنامه آن بر این اساس با پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان اداری و استخدامی کشور به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
ماده 161- به منظور اجرای بند 13 سیاست‌‌های کلی برنامه هفتم و راهبرد کلان پنجم سند نقشه مهندسی فرهنگی کشور:
الف- به منظور برقراری و تسهیل پردازش تحلیل و آینده پژوهی روند‌‌های سبک زندگی جامعه ایرانی و انتشار آن‌ها از طریق یکپارچه سازی اطلاعات پایگاه‌‌های داده‌‌های عمومی، سامانه های دولتی و خصوصی و سکو‌‌های کسب و کار مجازی (حاوی کلان داده) به کمک سامانه جامع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هماهنگی مرکز آمار ایران و راهبری و نظارت مرکز رصد برنامه ریزی و ارزیابی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مکلف است نسبت به راه اندازی سامانه رصد پایش و سنجش مستمر شاخص‌‌های فرهنگ عمومی سنجش دینداری و سطح معنویت و اخلاق و سبک زندگی مردم با رویکرد اسلامی ایرانی- و سنجش مستمر ارزش‌ها گرایشها، رفتار‌ها و نهادهای فرهنگی- اجتماعی جامعه ایرانی اقدام نماید. کلیه دستگاه‌‌های اجرایی و دارندگان پایگاه‌‌های داده موضوع این بند موظفند نسبت به ارائه مستمر و جامع داده‌‌‌‌ها به پایگاه داده مذکور به صورت برخط اقدام کنند.
ب- با هدف ارتقای فرهنگ زیست محیطی ده درصد (10٪) از درآمد حاصل از جرایم ماده 21 قانون مدیریت پسماند‌ها مصوب 1383/02/20 به صندوق اعتباری هنر ویژه توسعه فرهنگ زیست محیطی اختصاص می‌یابد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش وزارت کشور سازمان محیط زیست سازمان صداوسیما و دیگر دستگاه‌‌های اجرایی مرتبط و نیز موسسات فرهنگی و هنری معتبر و تشکل‌‌های مردمی مجاز ضمن سنجش و پایش سالانه شاخص‌‌های فرهنگ زیست محیطی نسبت به تولید آثار هنری و رسانه‌‌‌ای با استفاده از این اعتبار و اجرای اقدامات مرتبط با «برنامه ملی ارتقای فرهنگ زیست محیطی» از طریق شورای فرهنگ عمومی، اقدام کنند.
ماده 162- به منظور بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور و با هدف افزایش کارایی و اجتناب از هم پوشانی و تداخل مأموریت و وظایف و با رویکرد استقرار الگوی حکمرانی هوشمند شبکه‌‌‌ای تعاملی مردم پایه و ارزشی انقلابی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه کشور مکلفند با همکاری سایر دستگاه‌‌های فرهنگی ذی ربط، ظرف مدت دو سال نخست برنامه نسبت به تهیه طرح اصلاح وظایف ماموریت ساختار و تشکیلات دستگاه‌‌های فرهنگی که به نحوی از انحاء از بودجه‌‌های عمومی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم استفاده می‌‌کنند، اقدام نموده و به تصویب مراجع ذی صلاح برسانند.
ماده 163- سازمان اوقاف و امور خیریه موظف است نسبت به موارد زیر اقدام نماید:
الف- ساماندهی امور خیرین و هدایت واقفین برای انجام موقوفات در راستای حل مشکلات کشور
پ برنامه ریزی و ساماندهی امور اوقاف برای گسترش فرهنگ وقفه مولد سازی املاک و مستقلات وقفی با توجه به نیات واقفین و یا اذن حاکم شرع.
ماده 164- به منظور حمایت از تولید محتوا در حوزه فضای مجازی و رسانه‌‌های دیجیتال با رویکرد گسترش و تعمیق فرهنگ اسلامی ایرانی و مواجهه مؤثر با جنگ روانی و تهاجم فرهنگی و سیاسی دشمنان با تقسیم کار موضوعی بین دستگاه‌‌های ذیربط:
الف- مسئولیت تنظیم گری و صدور مجوز و نظارت بر خبرگزاری‌ها رسانه‌‌های مکتوب، کتاب، بازی‌‌های رایانه‌‌‌ای تبلیغات و نظایر آن که در چارچوب وظایف و مأموریت‌‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد در بستر فضای مجازی نیز به عهده آن وزارتخانه است.
تبصره در صورتی که بخشی از رسانه‌‌های فوق از صوت و تصویر فراگیر استفاده کنند، ملزم به رعایت دستورالعمل‌‌های توافق شده میان سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌باشند.
ب- مسئولیت تنظیم‌گری صدور مجوز نظارت بر رسانه‌‌های فعال در عرصه صوت و تصویر فراگیر شامل رسانه‌‌های کاربر» «محور و ناشر» «محور و نیز شبکه نمایش خانگی به ویژه تولید سریال‌‌‌‌ها و برنامههای تلویزیونی و امثال آن بر عهده سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است.
ج صدور مجوز، نظارت و تنظیم مقررات تبلیغات و آگهی در حیطه صوت و تصویر فراگیر بر عهده سازمان صدا و سیما است. تبصره- دو نماینده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در هر یک از شورا‌‌های صدور مجوز تولید مجوز انتشار موضوع بند ب این ماده و مجوز پخش آگهی بازرگانی (موضوع بند ب این ماده که در سازمان صدا و سیما تشکیل میشود عضویت خواهند داشت.
د تولید و پخش زنده برنامه‌ها و نیز صدور مجوز و نظارت بر پخش زنده در فضای مجازی در انحصار سازمان صدا و سیما خواهد بود.
ماده 165- به منظور حفظ حقوق مادی و معنوی فرهیختگان و با توجه به گسترش روزافزون انتشار اخبار جعلی و ضرورت آرامش ،اجتماعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران مکلفند بر اساس تقسیم کار شورای عالی فضای مجازی کشور هر ساله بیست درصد از محتوا‌‌های ،علمی فرهنگی و اجتماعی کشور را هویت بخشی نمایند.
یکی از نقدهایی که نسبت به برنامههای توسعه قبلی وارد می‌شد، کم‌توجهی به فعالیتهای قرآنی بود لذا در ادامه نگاهی به مواد قرآنی لایحه برنامه هفته خواهیم داشت با این توضیح که منظور از این مواد، صرفا بندهایی است که صریحا عنوان قرآن در آن ذکر شده، است.
همانطور که مشاهده میشود در بند «ب» ماده 159؛ «به منظور پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و در راستای شکوفایی فرهنگ اسلامی تقویت روح دینی و تعمیق باور و تربیت نسل‌‌های آینده» آمده است: مراکز فرهنگی هنری، قرآنی، رسانه‌‌‌ای سینمایی مطبوعاتی و تبلیغی- دینی دارای مجوز از مراجع ذی صلاح به جز سالن‌‌های نمایش فیلم و تئاتر آموزشگاه‌ها، کانون‌‌های تبلیغاتی مشروط به رعایت قوانین و مقررات پلیس اماکن عمومی فرماندهی نیروی انتظامی، مادامی که فعالیت آن‌ها مورد تایید مراجع ذی صلاح می‌‌باشد از حمایتهای زیر برخوردار می‌‌شوند:
احتساب هزینه‌‌های انشعاب مصرف آب برق و گاز بر اساس تعرفه فرهنگی(آموزشی)
استفاده از کاربری فرهنگی در فضا‌‌های مسکونی مشروط به عدم تضییع حقوق ساکنان.
براساس تبصره این بند، آیین‌نامه اجرایی این حکم مشتمل بر سطح و گستره اعمال حمایتهای مذکور به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
اینکه منظور از مراکز قرآنی در این ماده کدام مراکز است و نحوه بهره‌مندی مراکز مذکور از حمایتهای بخش دوم این ماده؛ یعنی استفاده از کاربری فرهنگی در فضا‌‌های مسکونی مشروط به عدم تضییع حقوق ساکنان، چگونه خواهد بود، باید منتظر تدوین آیین‌نامه نهایی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و تصویب در هیئت وزیران ماند.
بهتر بود برای تدوین این آیین‌نامه مهلت زمانی مشخصی تعیین می‌شد تا دو دستگاه متولی هرچه سریع‌تر اقدام به تهیه و ارسال آن به هیئت دولت می‌کردند.
همچنین در بند «ب» ماده 234 ذیل فصل 18؛ آموزش و پرورش عمومی در بخش چهارم؛ علمی فناوری و آموزشی آمده به منظور ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی و تأمین و تربیت نیروی انسانی کارآمد و متعهد:
ب جذب و تربیت نیرو‌‌های مورد نیاز در مشاغل آموزشی و پرورشی منحصراً از طریق دانشگاه‌‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی با همکاری حوزه‌‌های علمیه منتخب برای تربیت و توانمندسازی معلمان گروه معارف قرآن ادبیات عرب و مربی امور تربیتی) و سایر دانشگاه‌‌های دولتی صورت گیرد.
در ماده 236 در همین فصل، تکالیفی برای وزارت آموزش و پرورش به منظور غنی‌سازی برنامههای قرآنی فرهنگی، هنری و ورزشی در مدارس و پیشگیری از آسیب‌ها و مخاطرات اجتماعی دانش آموزان و تأمین سلامت روحی و جسمی آن‌ها با بهره‌گیری از انواع روش‌‌های تربیتی و استفاده از ظرفیت کلیه دستگاه‌‌های اجرایی شهرداری‌‌‌‌ها صدا و سیما، گروه‌‌های جهادی نهادهای فرهنگی انقلابی سازمان بسیج مستضعفین، سازمان تبلیغات اسلامی مساجد استان‌‌های مقدس و حوزه‌‌های علمیه و با مشارکت دانش آموزان مستعد و علاقه‌مند و خانواده‌ها، بر اساس نظام جامع امور تربیتی که ظرف شش ماه از ابلاغ این قانون به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش می‌رسد با تأکید بر تقویت و پیوند نهاد مدرسه مسجد و خانواده اقدامات تعیین شده است.
با توجه به آنچه گفته شد، در کل لایحه برنامه هفتم 3 بار عنوان قرآن ذکر شده که جز مورد اول که آن هم نیازمند تنقیح بیشتر است، در دو مورد دیگر مواردی کلی در کنار سایر امور دیده شده است که نمی‌تواند منتقدان را قانع کند. همه این موارد در حالیست که پیش‌تر برخی دستگاه‌ها و نهادهای متولی امور قرآنی و حتی فراکسیون قرآن، عترت و نماز پیشنهاداتی در این بخش ارائه کرده بودند و انتظار می‌رفت مواد یا حداقل یک ماده صرف مربوط به فعالیتهای قرآنی در لایحه دیده می‌شد.
سرانجام اینکه باید منتظر وصول لایحه برنامه هفتم در صحن علنی مجلس و بررسی آن بود و به نظر می‌رسد شاهد تغییراتی در بخش فرهنگی به ویژه امور قرآنی لایحه خواهیم بود.
مجتبی برزگری
انتهای پیام
