غدیر نبود اسلام هم نبود/ جشن‌های فاطمیون در یک روز خاص + فیلم

غدیر یکی از مهمترین حوادث تاریخ اسلام است، زیرا پیام آن با کل رسالت نبوی و اتمام و اکمال دین پیوند خورده است. غدیر با وجود برخی تلاش‌های مذبوحانه باید محور وحدت مسلمین باشد و پیام غدیر می‌تواند محور گفت‌وگوی شیعه و سنی در فضایی دوستانه باشد.

خبرنگار ایکنا در این راستا با حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر مهدی‌پور، نویسنده و استاد حوزه علمیه، گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.

ایکنا ـ به نظر شما چه باید کرد تا غدیر در عین تبلیغ و ترویج اصل آن، به موضوعی برای وحدت بیشتر امت اسلامی تبدیل شود؟

قرآن کریم امر فرموده که بر محور مولای متقیان بچرخیم. لذا اگر غیر از این معنا را از غدیر استفاده کنیم، خلاف نص قرآن است. غدیر برترین محوری است که همه باید دور آن بچرخند و بگردند و نباید در این زمینه اختلافی وجود داشته باشد. لذا بسیاری از بزرگان اهل سنت این جمله را به کار برده‌اند که اگر کسی غدیر را منکر شود، سهمی از اسلام ندارد.

احادیث فراوانی از جمله در کتاب فضائل‌الصحابه احمد بن جنبل در این زمینه وجود دارد. پیامبر(ص) در خطبه غدیر فرمودند: «فلیبلغ الشاهد الغایب»، باید شاهدان به غایبان پیام غدیر را برسانند و تبلیغ کنند. لذا تبلیغ و ترویج غدیر بر همه واجب است. جالب اینکه در ادامه فرمودند: «و الوالد الولد الی یوم القیامه؛» یعنی پدران و مادران هم وظیفه دارند تا روز قیامت، غدیر را به فرزندانشان، تبلیغ کنند و بیاموزند. 120 هزار نفر در غدیر جمع شدند، ولی حدود 120 نفر راوی غدیر هستند؛ یعنی از هر هزار نفر، یک نفر؛ چرا باید چنین باشد و همه راوی آن نباشند، زیرا یکسری مسائل بود که پیش آمد و مردم مجبور به کتمان شدند وگرنه اگر از ابتدا فضا برای بیان آن فراهم بود، دو نفر هم در این موضوع اختلاف نداشتند.

بنابراین همه مسلمین از همه فرق باید بر محوریت غدیر، جمع شده و بر محور ولایت مولی و امر رسول‌الله مبنی بر «من کنت مولاه فهذا علی مولاه ...» متحد شوند؛ پیامبر(ص) فرمودند آیا من نسبت به شما به خودتان اولی و سزاوارتر نیستم و همه تأیید کردند و برداشت افراد این بود که مولی یعنی امام و جانشین و حاکم. سبط بن جوزی می‌گوید مولی 10 معنا دارد و همه را آورده است و در نهایت می‌گوید تنها معنایی که با ماجرای غدیر سازگار است همان ولایت و خلافت است. بنابراین غدیر باید محور حرکت همه مسلمانان باشد و این تبیین وظیفه همه مسلمانان است. در منابع اسلامی در هیچ موضوعی به اندازه غدیر دستور برای اتحاد و اتفاق و تبلیغ و ترویج وجود ندارد.

ایکنا ـ در طول تاریخ علما و بزرگان چگونه پیام غدیر را انتقال داده‌اند و وظیفه امروز حوزه و روحانیت چیست؟

علمای امامیه در طول 14 قرن در هر کتابی اعم از تراجم و تفسیر و تاریخ و... به مسئله غدیر پرداخته‌اند، حتی علمای اهل سنت مانند حسکانی کتابی نوشته است و می‌گوید در مجلسی نشسته بودم و فرد بی‌خدایی گفت ما در قرآن در مورد حضرت علی(ع) آیه نداریم؛ او شواهد التنزیل را نوشت و ده‌ها آیه در شأن امام علی(ع) آورد.

علامه امینی در 20 جلد و میرحامد حسین در 34 جلد نسبت به غدیر و اثبات ولایت امام علی(ع) مطلب نوشته‌اند و ما هم باید خطبه غدیر را نشر دهیم و مطالبی را که از بزرگان رسیده‌ است تبلیغ کنیم. حتی برخی از اندیشمندان مسیحی مانند بولس سلامه در ملحمة عید الغدیر، بیش از 3 هزار بیت شعر در مورد غدیر دارد. او در مقدمه این کتاب آورده که به من می‌گویند تو مگر مسلمانی ولی من می‌گویم علی مگر فقط برای مسلمین است؟ به من می‌گویند چرا در مورد اصحاب دیگر پیامبر(ص) چیزی نگفتی و من جواب می‌دهم مگر دیگران در حد یک‌صدم علی(ع) چیزی دارند که بیان کنم. جورج جرداق در صوت العدالة الانسانیه، هم شاهکار کرده است. بنابراین باید غدیر را جهانی کنیم.

در گذشته بهتر از امروز غدیر را جشن می‌گرفتند، مثلا فاطمیون در سالیان زیادی عید غدیر را در 10 روز جشن می‌گرفتند و دهه غدیر وجود داشت. آورده شده است که خلیفه وقت فاطمیون در این روز بدون سایبان به جشن می‌آمد و دو ظرف بزرگ طلا در میان می‌گذاشتند و به مردم طلا می‌دادند و هر کسی می‌خواست دخترش را عروس کند در این روز عروس می‌کرد یا پسرشان را داماد می‌کردند و حتی با این طلا، خانه می‌خریدند و در طول سال‌ها این‌گونه غدیر را جشن می‌گرفتند.

امروز هم جشن‌های خوبی گرفته می‌شود، ولی نسبت به آن روز کمرنگ شده است و این مسئله تا جایی است که به ما تهمت می‌زنند جشن غدیر را صفویه  درست کرده‌اند، در حالی که امام رضا(ع) در مرو، خطبه غدیریه خوانده‌اند. 

کسانی که غدیر را زیر سؤال ببرند به رسول الله جفا کرده‌اند، زیرا ایشان در سه روز مردم را در جحفه در یک جا نگه داشتند؛ آن هم گرمایی که بسیار زیاد بوده است و سایبان و وسایل سرمایشی هم وجود نداشت. چرا سه روز؟ زیرا تک‌تک افراد بیایند و با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کنند و دست بدهند تا فردا نگویند ما فقط شنیدیم، بلکه خودشان ببینند. لذا در همه منابع آمده است حضرت سه روز مردم را در وسط بیابان نگه داشتند تا همه به امام(ع) تهنیت بگویند و حتی زنان هم با پیامبر(ص) و امام علی(ع) در تشت آب بیعت کردند. ما هم وظیفه داریم فرهنگ غدیر را جهانی کنیم و به همه شبهات پاسخ دهیم و پاسخ‌ها همه‌فهم و  همگانی باشد.

ایکنا ـ اگر غدیر و ابلاغ رسالت نبود، تکلیف مسلمین چه می‌شد؟

مسلمانی نبود که تکلیفی داشته باشد زیرا زمانی دین کامل بود که ولایت و امامت ابلاغ می‌شد؛ در سوره مائده فرموده است: ای پیامبر(ص) بلغ ما انزل الیک... و اگر این کار را نکنی، رسالتت را انجام نداده‌ای. بنابراین اگر غدیر نبود رسالت دم‌بریده بود. رسول باید وصی و اوصیاء داشته باشد. بنابراین همه مخالفان تلاش کردند تا غدیر را از بین ببرند و سه نفر در عرفه و وقتی پیامبر(ص) در سخنرانی آن روز به وصایت علی(ع) اشاره کرد هم‌قسم شدند که ما نمی‌گذاریم علی به قدرت برسد و تعهدنامه‌ای نوشتند و در کعبه دفن کردند و در منطقه دیگری هم 24 نفر با هم متحد شدند تا نگذارند امیرمؤمنان به خلافت برسد و حتی در مورد اجل طبیعی پیامبر(ص) مباحثی وجود دارد تا جلوی خلافت حضرت علی(ع) را بگیرند. به هر حال سقیفه رخ داد، ولی خلیفه دوم 70 بار گفت: «لولا علی لهک...» و امام(ع) هم کمک کردند و مشورت دادند، زیرا به دنبال حفظ اسلام بودند.

ایکنا ـ برخی با سرایت‌ دادن ماجرای غصب خلافت با دوره‌های بعد مخالف‌‌اند و می‌گویند اهل سنت فعلی گناهی مرتکب نشده‌اند و نباید گناه خلفا را به پای آنها بنویسیم. دیدگاه شما چیست؟

پیام غدیر این است که رسول‌الله، علی(ع) را فقط برای آن ایام تعیین نکرد، بلکه برای همیشه تا قیامت است. رسول الله وقتی یک روز سفر می‌رفتند برای خودشان جانشین انتخاب می‌کردند. آیا ممکن است که برای بعد از خودشان وصی انتخاب نکنند؟ پیامبری که وصیت نداشته باشد در شأن پیامبری نیست و این توهین به ایشان است؛ ولی جریان سقیفه پیش آمد و بعد هم خلیفه اول، دومی را انتخاب کرد و شورا تشکیل شد و عثمان به قدرت رسید. پیامبر(ص) حتی در روز شهادتشان به مسجد آمدند و حدیث ثقلین را بیان فرمودند؛ دومی در توضیح اینکه چرا من مانع نوشتن این روایت شدم گفته است زیرا می‌دانستم می‌خواهد چه بنویسد و به همین دلیل مانع شدم. ما هم با اهل سنت کاری نداریم، ولی معتقدیم که گذشتگان آنها راه را خطا رفته‌اند و امروز هر کسی باید عقل خود را قاضی کند تا گرفتار خطای گذشتگان نشود. باید در یک فضای دوستانه و علمی بحث شود و هرچه حق بود به آن اعتراف و از آن تبعیت کنیم. اگر مطالب صحیح بخاری و مسلم را برای بسیاری از اهل سنت بیان کنیم، از عقیده خود برخواهند گشت.

ایکنا ـ چه رابطه‌ای میان غدیر و مهدویت وجود دارد؟

حضرت چندین بار در خطبه غدیر کلمه 12 امام را بیان فرمودند و اینکه با من و علی و حسن و حسین و 9 وصی حسین(ع) بیعت کنید. بنابراین همیشه باید یک حجت روی زمین باشد. در روایت آمده: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیه»(هر کسی باید امام زمان خودش را بشناسد)؛ در آیه شریفه داریم: «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لايُظْلَمُونَ فَتِيلاً»(اسراء، 71). بنابراین بقیه‌الله وارث غدیر و امامت هستند و در روز غدیر رسول الله از 120 هزار نفر و همه کسانی که بعدا خبر غدیر را شنیدند و برای نسل‌های بعد، بیعت برای امام زمان گرفته و 20 ویژگی برای امام زمانی که بناست 240 سال بعد متولد شوند برشمرده شده است. بنابراین پیام غدیر تداوم وصایت در همه ادوار تاریخ است. 

گفت‌وگو از علی فرج‌زاده