تربیت نسل منتظر با الگونمایی و نهادینه‌سازی معارف مهدوی

حجت‌الاسلام محمد کاظم جواهری طیب، محقق و پژوهشگر حوزه مهدویت در همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: یکی از مهمترین وظایف شیعیان در عصر غیبت، گسترش فرهنگ‌ مهدویت و زمینه‌سازی ظهور برای آقا امام زمان(عج) است، این هدف والا و ارزشمند با پرورش نسل مهدوی محقق می‌شود، بهترین سن برای تربیت‌پذیری و تأثیر‌پذیری دوران کودکی است. همان‌طور که در احادیث نبوی و ائمه معصومین(ع) آمده یادگیری در کودکی مانند نقش بستن نوشته روی سنگ است که به آسانی از بین نمی‌رود.

وی با تأکید بر اینکه مهدویت تنها یک مسئله اعتقادی نیست، بلکه از بعد تربیتی نیز برخوردار است، افزود: دوران کودکی مهمترین دوران شکل‌گیری اخلاق کودک است. چراکه سریع تحت تأثیر محیط قرار می‌گیرد و شرایط نافرمانی هنوز در وجودش به وجود نیامده و اگر ما او را به امور خیر راهنمایی کنیم، آن امر خوب در وجودش نهادینه می‌شود.

جواهری طیب ادامه داد: در کنار همه این مسائل انتقال‌ دادن مفاهیم مهدوی به کودکان نباید سطحی باشد بلکه باید مداوم و پیوسته مطالب به کودک آموزش داده و در وجود کودک نهادینه‌سازی شود تا اینکه تبدیل به ایمان و باور کودک به امام زمان(عج) شود.

بیشتر بخوانید:

• مهم‌ترین کانون تربیت مهدوی کودک خانواده است

این پژوهشگر حوزه مهدویت با اشاره به اینکه امروز و در دوران غیبت کار فرهنگی بسیار ارزش بالایی دارد، افزود: اگر نهادهای مربوطه در امور فرهنگی و در امر انتقال مفاهیم دینی و مهدوی به کودکان کوتاهی کنند، معاندان و بداندیشان جلو افتاده و به نفع خود زمینه را تغییر می‌دهند. فضای مجازی و رسانه و اينترنت و ماهواره بهترین بستر برای زیر سؤال بردن مسئله انتظار و ظهور امام زمان(عج) است. اگر مطالب مهم مهدوی، به‌ویژه مقوله انتظار و ظهور برای قشر کودک و نوجوان تبیین نشود از بعد عقایدی خطرناک است.

وی اظهار کرد: سینماهای هالیوود در طول سال نزدیک به 700 فیلم تولید می‌کنند که بیش از 90 درصد در مورد مسائل آخرالزمانی و مطالب مربوط به منجی و ظهور است، در این فیلم‌های تخیلی آمریکا را به‌عنوان منجی و نجات دهنده دنیا معرفی می‌کنند و مسلمانان را به‌عنوان دشمنان منجی؛ متأسفانه ما به شدت از این نقشه‌های زیرکانه و ماهرانه غافل هستیم.

جواهری طیب با اشاره به راهکار مقابله و خنثی‌سازی این برنامه‌های دشمنان و معاندان مهدوی و امام زمان(عج)، افزود: این امر با معرفی امام زمان(عج) به‌عنوان الگو و قهرمان برای کودکان و نوجوانان میسر می‌شود، شخصیتی که تمام انبیا و امامان آمدن او را بشارت داده‌اند و حتی در آیات زیادی از قرآن کریم مانند سوره‌های نور آیه ۵۵، انبیاء آیه ۱۰۵، هود آیه ۸۶ به این موضوع مهم جهانی پرداخته است از جمله آیه شریفه ۵ از سوره مبارکه قصص که می‌فرماید «وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ؛ و ما بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم» آن روز محقق خواهد شد اگر چه ما آن را دور می‌بینیم اما وعده خداوند متعال حق است که «إِنَّهُمۡ يَرَوۡنَهُۥ بَعِيدٗا  وَنَرَىٰهُ قَرِيبا»(مهراج / آیات 6 و 7).

این محقق و پژوهشگر حوزه مهدویت با اشاره به اینکه ما می‌توانیم با الگونمایی و نهادینه‌سازی معارف مهدوی را آموزش داده و نسل منتظر و زمینه‌ساز ظهور تربیت کنیم، افزود: به‌طوری که دیگر قهرمانان و الگوهای تخیلی و دروغین هالیوودی و غربی از ذهن کودکان ما خارج شوند و این امر تربیتی باید در خانواده، مسجد و مدارس به‌صورت جدی توسط والدین و فعالان امور فرهنگی دلسوز و متدین دنبال شود و متوقف نشود.

وی تصریح کرد: برای آشنا کردن کودکان با مسئله مهم انتظار باید این نکته مهم اعتقادی را برای کودک شرح داد که معنای انتطار چیست و خود انتطار را شرح دهیم که چگونه باید باشد تا کامل متوجه شود؛ مانند اینکه انتطار یعنی چشم به راه بودن، اما نه چشم به راه بودن خالی بدون هیچ تحرک و فعالیتی. بلکه چشم به راه بودن همراه با شناخت، دوست‌داشتن و حرکت و تلاش. مانند آنجایی که مهمانی دعوت می‌کنیم و برای تدارک مهمانی و پذیرایی و آماده کردن محیط منزل و جارو زدن منزل و حیاط و خریدن وسایل پذیرایی که مهمان در شرایط خوب و مطلوبی تشریف فرما شود و از او پذیرایی انجام گیرد تا یک مهمان‌نوازی خیلی خوبی صورت پذیرد. در مورد انتظار امام زمان(عج) هم همین مورد باید به کودک تفهیم شود که همه مردم باید آماده شوند و شرایط را مهیا کنند تا آن مهمان عزیز بیاید.

جواهری طیب با تأکید بر اینکه باید نوع انتظار را به کودک آموزش داد که ما یک انتظار خوب داریم و یک انتظار بد، اظهار کرد: انتظار خوب و سازنده آن است که وسیله حرکت‌دهنده برای تلاش و کوشش است و به انسان روحیه و امید می‌دهد؛ در این نوع انتظار انسان همیشه آماده‌باش است که هر لحظه امام زمان(عج) ظهور می‌کند و او باید در رکاب حضرت باشد. اما انتطار بد باید برای کودک توضیح داده شود که برخی مردم از روی تنبلی اعتقاد دارند که امام زمان(عج) خودش می‌آید و همه چیز را درست می‌کند و ما نباید کاری بکنیم چون وظیفه‌ای نداریم؛ در این صورت به تکلیف خود به درستی عمل نمی‌کنند، مانند امر به معروف و نهی از منکر. نمونه یک‌ منتظر خوب را به کودکان معرفی کنیم مانند سلمان فارسی که بعدها پیامبر در شأن او فرمودند «سَلمانُ مِنّا اَهْلَ البَیتِ» یعنی سلمان از ما اهل بیت(ع) است؛ و امام صادق(ع) هم فرمودند نگویید سلمان فارسی بلکه بگویید سلمان محمدی.

این پژوهشگر مهدویت یادآور شد: سلمان فارسی اول یک یهودی بود که وقتی ظهور پیامبر(ص) را شنید خوشحال شد و با مشقت و سختی خود را به پیامبر(ص) رسانید تا او را ببیند و ایمان بیاورد و آیین اسلام را پذیرفت، احکام عملی و عبادی دین را آموخت تا عمل کند. ما هم باید طوری امام زمان(عج) و مسئله انتظار و ظهور را به کودکان بیاموزیم که تشنه دیدار حضرت شود و مدام از او بپرسد و بگوید.

وی اضافه کرد: برای اینکه کودکان یا منتظر خوب برای امام زمان(عج) باشند چند مطلب مهم باید به آنها آموخته شود مانند معرفی امام زمان(عج) و شناساندن حضرت به کودکان که هم مانند پدری مهربان هستند و هم دوست صمیمی که کودکان را دوست دارند. سپس باید با محبت امام زمان کودکان آشنا شوند یعنی کودک بعد از شناخت امام عصر(عج) به او به خاطر محبت و‌ مهربانی حضرت علاقه‌مند شود به طوری که برای سلامتی‌اش صدقه دهد، برایش دعا کند، برایش صلوات بفرستد و کارهایی که حضرت دوست دارند را انجام دهد.

جواهری طیب با اشاره به اینکه بعد از محبت باید به کودک بیاموزیم که از امام زمان(عج) اطاعت کند، تصریح کرد: مثل همان سلمان فارسی که مطیع امام زمان خود بود، خواسته امام زمانش را بر خواسته خود ترجیح می‌داد. به کودک بیاموزیم برای انجام هر کاری ببینید آیا از نظر امام زمان(عج) خوب است و ایشان دوست دارند و بعد آن عمل را انجام دهد. در این صورت کودک یاد می‌گیرد که نظر امام زمان(عج) برایش مهم است. بعد از این مراحل کودک باید بیاموزد برای انتظار امام زمان(عج) و ظهور حضرت با ایشان بیعت کند که در مسیر رسیدن به اهداف قیامش او را یاری کند.

وی ادامه داد: اهدافی مانند عدالت و‌ مساوات در جامعه، امنیت و صلح به طوری که در هیچ کجای دنیا از چشم کودکی اشکی نیاید، پیشرفت دانش و خوش اخلاقی و مهربانی با دیگران و بندگی خدا را کردن و فراوان شدن نعمت در همه جا به طوری که هیچ فقیری در هیچ کجای دنیا پیدا نشود.

سه شرط ظهور امام عصر(عج)

این پژوهشگر و محقق حوزه مهدویت گفت: وقتی این مطالب برای کودک بازگو شود می‌بیند که این انتظار همراه با کار و تلاش و امید چقدر زیباست، همانطور که در احادیث زیادی از معصومین و پیامبر اکرم(ص) نقل شده که فرمودند «أفضلُ أعمالِ اُمّتي انتظارُ الفَرَجِ» چگونه می‌شود مؤثر بود و فعالیت کرد تا این انتظار زیبا به ظهور پدر مهربان همه کودکان بینجامد در این صورت کودک دیگر منزوی، تنبل و بی‌توجه نیست و می‌داند که باید از کودکی طوری زندگی کند که در مسیر ظهور امام خود یک منتظر فعال و پر جنب و جوش و تلاشگر باشد. همه نکات ناب اخلاقی را رعایت کند و فرزند خوبی برای پدر و مادر و منتظر خوبی در راه ظهور امام زمانش باشد.

وی تأکید کرد: در پایان درباره مسئله مهم ظهور حضرت هم باید به کودکان مسائل مهمی را آموزش داد که بداند انتظار تنها برای ظهور کافی نیست. ممکن است کودک شما بپرسد چرا امام زمان(عج) غایب است و چرا غیبتش طولانی شده و چه شرایطی لازم است تا زودتر ظهور کند؟ باید کودک بداند همانطور که برای رسیدن به موفقیت در زندگی و درس تلاش و کوشش و برنامه‌ریزی لازم است برای ظهور امام زمان(عج) هم سه شرط اساسی لازم است، مانند «طرح و برنامه»، «رهبری» و «یاران» هر کدام از این سه شرط باید مفصل برای کودک توضیح داده شود که اینها باید باشند تا ظهور اتفاق بیافتد.

جواهری طیب با بیان اينکه ظهور امام زمان احتیاج به طرح و برنامه دارد، توضیح داد: همان‌طور که بدون برنامه نمی‌شود برای امتحانات درس خواند، بدون برنامه و طرح هم ظهوری اتفاق نمی‌افتد. این طرح و برنامه موجود است و آن برنامه حضرت برای ظهور الگو گرفتن از سنت جد بزرگوارش پیامبر اکرم(ص) و قرآن کریم است که هر دو در برنامه ظهور امام زمان(عج) موجود است.

وی اظهار کرد: رهبری دومین شرط قیام و ظهور امام زمان است، به عبارتی هر قیامی رهبری می‌خواهد که شخص نازنین امام زمان(عج) وجود دارند.  مانند انقلاب شکوهمند اسلامی که به رهبری عزتمندانه و شجاعانه امام خمینی(ره) به پیروزی رسید. مورد آخر که بسیار مهم است وجود یار و سرباز برای ظهور است که در این مورد اتفاق همگانی رخ نداده است، باید کار به جایی برسد که همه مردم امان زمان خود را بخوانند، خود حضرت به مرحوم فشردی در مسجد مقدس جمکران فرمودند؛ آقای فشردی اگر همه شیعیان مرا به اندازه یک لیوان آب خوردن می‌خواستند دعا می‌کردند و ظهور من اتفاق می‌افتاد، پس معلوم است آمادگی همگانی اتفاق نیفتاده و مردم گرفتار زندگی دنیایی، جمع کردن مال و ثروت، خرید خانه و ماشین و عوض کردن اساس منزل، سفرهای خارجی، فخر بر یکدیگر و رسیدن به پست و‌مقام هستند و از امام زمان غافلند.

جواهری طیب ادامه داد: غافل هستیم که آن امام رئوف و مهربان و مظلوم شبانه‌روز برای هدایت ما دعا می‌کنند و خیلی مواقع خطراتی که در سر راه زندگی‌ هست با دعای خیر آن یار سفر کرده رفع می‌شود. فراموش می‌کنیم که در طول هفته دو تا سه بار نامه اعمالمان به محضر حضرت می‌رسد و ایشان از همه چیز آگاهند اما در خوشی حضرت را فراموش می‌کنیم و در گرفتاری به سراغش می‌رویم تا گرفتاریمان رفع شود.

وی در پایان با بیان اینکه یاران ظهور بسیار مهم است، اظهار کرد: بنابراین باید به کودک بیاموزیم سعی کند به دیگران نگاه نکند که چه می‌کنند بلکه تلاش کند امام زمان‌پسند زندگی کند و برای ظهورش هم منتظر خوب و فعال و شجاع و متدین باشد، در زمینه ظهورش با بندگی خدا و انجام کارهای خوب و اخلاق نیکو تلاش کند که کمک یارش باشد.