راز شهرت قصیده بُرده و نگارش آن بر دیوارهای مسجدالنبی

به گزارش ایکنا به نقل از قاهره 24، دار‌الافتای مصر به مناسبت سالروز ولادت حضرت رسول اکرم(ص) در پاسخ به این سؤال که چرا ابیات بسیاری از قصیده مشهور بُرده شیخ شرف‌الدین محمد بن سعید بوصیری در مدح پیامبر(ص) در بین عام و خاص گسترش یافته است، بیانیه‌ای را صادر و در وب‌سایت خود منتشر کرده است.

شرف‌الدین، محمد بن سعید بوصیری از شعرای عرب‌زبان مصری قرن هفتم هجری است که شهرتش در شعر عربی، به مدایح او درباره پیامبر(ص) اسلام است. وی صاحب قصیده معروف به «بُرده» و از اهالی مصر و شیعه زیدیه است.

در بیانیه دارالافتای مصر با عنوان راز گسترش شهرت قصیده بُرده آمده است: آنچه اکثر محققان گفته‌اند این است که قصیده بُرده یکی از بهترین اشعار مدح نبوی است؛ حتی گفته شده مشهورترین شعر عربی است که در قلوب عام و خاص جایگاه ویژه‌ای دارد و از این رو مسلمانان از همان عصر مرحوم بوصیری به این قصیده علاقه داشته‌اند.

دارالافتای مصر با تأکید بر اینکه هیچ شعر عربی به این اندازه مورد اهتمام قرار نگرفته است، گفت: خوشنویسان در نوشتن این شعر به رقابت با یکدیگر پرداختند؛ حتی ابیات این قصیده بر دیوارهای مسجد النبی(ص) نوشته شده است و مردم در مجالس و مناسبت‌های دینی مانند ولادت پیامبر اکرم (ص) آن را می‌خوانند و ابتهال‌خوانان در خواندن آن گوی سبقت را از هم می‌ربایند و از برکات آن چیزهای بزرگی در دین و دنیای خود دیدند و سواران با خواندن آن حرکت کردند. این قصیده محبت به رسول خدا(ص) را به مردم آموخت و اینکه پیامبر(ص) ستون ایمان و پایه اسلام است.

در ادامه آمده است: شاید یکی از مهم‌ترین دلایل شهرت این قصیده و جایگاه آن در دل مردم همان چیزی باشد که اکثر محققان گفته‌اند و آن اینکه اگر لامیه کعب بن زهیر را کنار بگذاریم، بهترین شعر عربی در مدح پیامبر(ص) در بین عام و خاص است.

دارالافتای مصر گفت: بوصیری در این شعر به ذکر سیره پیامبر اکرم(ص) از ولادت تا رحلت آن حضرت پرداخته و به کرامات و ویژگی‌ها و معجزات آن حضرت توجه کرده است.

«صلاح الدین خلیل بن ایبک بن عبدالله الصفدی»، ادیب، شاعر، نویسنده و مورخ بزرگ اسلامی در کتاب وافی الوفیات به نقل از شیخ البوصیری روایت می‌کند که گفته است: من قصائد و اشعاری در مدح رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم سروده بودم. زمانی به بیماری فلج مبتلا شدم و نصف بدنم فلج شد. پس از آن تصمیم گرفتم که قصیده‌ای را در مدح رسول اکرم(ص) بسرایم سپس اقدام به نظم شعری کردم که به«بُرده» معروف گردید.

وی افزود: پس از سرودن این قصیده از خدا خواستم که مرا عافیت عطا نماید. من این قصیده را مکرر می‌خواندم و می‌گریستم و دعا کرده و توسل می‌جستم. شبی در خواب نبی اکرم صلی الله علیه واله وسلم را دیدم. آن حضرت با دست مبارک خود بدنم و موضعی که فلج شده بود، مسح کرد و بُردی بر روی من انداخت. هنگامی که از خواب بیدار شدم، دیدم گویا می‌توانم حرکت کنم، پس از جای برخاسته و از خانه بیرون آمدم و خواب خود را برای احدی نقل نکردم.

در بین راه فقیری را ملاقات کردم، او به من گفت: آن قصیده‌ای که پیامبر اکرم (ص) را مدح کرده‌ای، می خواهم. به او گفتم: کدام قصیده را می‌گویی؟، گفت: همان قصیده‌ای که در حال بیماری سروده‌ای و اول آن چنین و چنان است. گفتم: تو از کجا می‌دانی؟ گفت: دیشب در خواب دیدم که تو در برابر رسول خدا(ص) آن قصیده را می‌خواندی و پیامبر به آن توجه کرده و بُرده ای را به تو عطا کرد. پس من آن قصیده را به او دادم و او هم خواب را برای دیگران بازگو کرد، تا این که در میان مردم شایع شد.

برخی از ابیات آن قصیده این است:

مُحَمدٌ سیّدُ الکونَینِ وَ الثَقَلینِ

مِن عُربٍ و مِن عَجم

فاقَ النَبیِیَّنَ فی خَلقٍ وفی خُلُقٍ

وَلَم یُدانُوه فی عِلمٍ و لاکَرَم

وَ کلُّهُم مِن رَسُولِ الله مِلُتَمِسٌ

غَرفاً مِنَ البَحر او رَشَفاً مِن الدِیَم

فَهوَ الذی تَمَّ معناهُ وَ صُورَتُهُ

ثُمّ اصطَفاهُ حَبیباً بارِی النَّسَم

مُنَزَّهٌ عَن شَریکٍ فی مَحاسِنِهِ

فَجَو هَرُ الحُسنِ فیهِ غَیرُ مُنقَسِمِ

این قصیده 116 بیتی در مدح و ستایش پیامبر را می‌توان به جرئت یکی از بی‌نظیرترین قصائد سروده شده در مدح پیامبر(ص) دانست. بُرده به زبان‌های هندی، فارسی، ترکی، آلمانی، فرانسوی و انگلیسی ترجمه شده است. این شعر در نهایت استواری و کمال زیبایی و متانت و حسن استعمال فنون بدیعی ممتاز است.