چالش‌های ایجاد استارتاپ‌های اسلامی و راه‌های غلبه بر آن‌ها

به گزارش ایکنا به نقل از Cresent Rating، با رشد روزافزون صنعت اقتصاد اسلامی، تحول جالبی در اقتصاد اسلامی از طریق استارتاپ‌های جدید به وجود آمده است. از سال 2016، تعداد زیادی از کارآفرینان مسلمان در تلاش برای رشد استارتاپ‌های اسلامی بودند.

برای مثال ارفع فاروق، مدیر عامل و بنیانگذار سازندگان مسلمان (Muslamic Makers) استارتاپی با هدف معرفی و شبکه‌سازی مهندسان فناوری مسلمان، متوجه شد مسلمانان زیادی به عنوان توسعه دهنده، تحلیلگر داده و غیره مشغول به کار در صنعت فناوری هستند. تغییری که بسیاری از بخش‌ها، مانند غذاهای حلال و تأمین مالی اسلامی را برای افزایش و کمک به ایجاد یک چشم‌انداز رقابتی حمایت کرد.

بخش‌های مرتبط با مسائل مختلف مسلمانان شروع به یافتن راه خود برای توسعه کرده‌اند، حتی برای متقاعد کردن غیرمسلمانان برای سرمایه‌گذاری در محصولاتشان که هدفشان بازاری خاص است.

فاروق استدلال می‌کند که داشتن استعدادهای مناسب با مهارت‌های مناسب برای این استارتاپ‌ها مهم است، بنابراین آنها نه تنها فردی مسلمان را که زمینه فرهنگی مشابه دارد درک می‌کنند، بلکه فردی را که مهارت ایجاد این کسب و کارها را دارد، استخدام هم می‌کنند.

سعد مالک، مدیرعامل و یکی از بنیانگذاران زویا فاینانس (Zoya Finance)، در راه‌اندازی استارتاپ خود با چالش‌های زیادی روبرو بود، اما سال گذشته (2022) زویا فاینانس به یک استارتاپ با پشتوانه سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) تبدیل شد.

سرمایه‌گذاری خطرپذیر(VC) عموماً برای حمایت از استارتاپ‌ها و سایر مشاغل با پتانسیل رشد قابل توجه و سریع استفاده می‌شود. شرکت‌های VC از شرکای محدود(LP) پول جمع‌آوری می‌کنند تا در استارتاپ‌های امیدوارکننده یا حتی صندوق‌های خطرپذیر بزرگ‌تر سرمایه‌گذاری کنند.

در طول سال‌ها، مالک و کنفرانس مصرف‌کننده مسلمان آمریکایی(AMCC) کنفرانس‌ها و گزارش‌های تحقیقاتی متعددی برگزار کردند که نشان‌دهنده یک روند از 10 به 12 سال پیش بود. در حال حاضر شرکت‌ها توانسته‌اند فناوری را برای ایجاد محصولاتی گسترده‌تر، در دسترس‌تر و مقرون به صرفه بکار گیرند. به همین دلیل است که در 4 تا 5 سال گذشته و در دهه گذشته فعالیت‌های زیادی در فضای مصرف کننده مسلمانان اتفاق افتاده است.

چطور یک استارتاپ رشد می‌کند؟

مالک در ابتدا هرگز قصد افزایش VC را نداشت زیرا او و تیمش فکر نمی‌کردند که این کار امکان‌پذیر باشد: طرح اولیه این بود که شرکت را راه‌اندازی و در صورت نیاز، پس‌انداز شخصی تیم را برای این استارتاپ وسط بگذاریم.

زویا فاینانس در سال 2016 شروع به کار کرد، اما در سال 2019 نسخه بتای آن راه‌اندازی شد و در سال 2020 محصول به صورت عمومی عرضه شد.

نسخه بتا به معنای قرار دادن حداقلی محصول در بازار هدف تولیدکننده است. این رویکرد به صاحبان استارتاپ‌ها این امکان را می‌دهد که ببینند مشتری چگونه به محصول واکنش نشان می‌دهد.

از آنجایی که شرکت‌های زیادی در حال ورود به دنیای سرمایه‌گذاری خرده‌فروشی هستند، زویا فاینانس از این فرصت استفاده کرد و رشد خود را در مدت کوتاهی افزایش داد.

اگرچه زویا فاینانس پیش‌تر از سرمایه‌گذاران بالقوه درخواست‌هایی دریافت کرده بود، تنها تا زمانی که اعداد بررسی شدند، زمانی که مالک فکر کرد که این می‌تواند یک مورد قانع‌کننده برای افزایش VC باشد، زویا فاینانس موفق شد چند سرمایه‌گذار جذب کند. مالک و تیمش به عنوان اولین شرکت اسلامی که سرمایه خود را از طریق VC‌ به دست آورده بود، هیجان زده بودند.

چالش‌های اصلی در ورود محصولات جدید به اقتصاد اسلامی

معروف یوسف، مدیر عامل  Halal.Ad (استارتاپ تبلیغاتی اسلامی)  عقیده دارد که چالش اصلی بسیاری از استارتاپ‌ها تأمین مالی است: به عنوان یک استارتاپ فعال در اقتصاد اسلامی دو چیز سخت وجود دارد: استارتاپ‌ها نباید به سمت قراردادهای لیزینگ متداول (به دلیل مغایرت انها با شریعت اسلامی) بروند و این درحالی است که جایگزینی در مورد این نوع لیزینگ‌ها وجود ندارد.

یوسف در ادامه توضیح داد: چالش دوم بازاریابی است. اکثر مشتریان در Halal.Ad از فیس‌بوک و اینستاگرام استفاده می‌کنند زیرا مقرون به صرفه و مقیاس‌پذیر هستند، اما این پلتفرم‌ها تا حدی در دسترس استارتاپ‌های اسلامی نیستند. بسیاری از استارتاپ‌ها و شرکت‌های مسلمان رفتند و از این پلتفرم‌ها استفاده کردند که به تدریج لوث شد و دیگر قابل استفاده نبود.

فاروق می‌گوید: اگرچه در استارت‌آپ‌های تک‌شاخ (شرکت‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) سر و صدای زیادی در مورد دوره‌های مختلف جذب سرمایه وجود دارد اما در نهایت باید بگویم که بزرگ بودن به معنای تضمینی برای پرداخت هزینه‌ها نیست.

وی ادامه داد: بسیاری از استارتاپ‌ها پول زیادی جمع‌آوری کرده‌اند، اما مدل کسب و کار آنها وجود ندارد. برای یک استارتاپ مسلمان ضروری است که به اخلاقیات فکر کند، زیرا پول سرمایه‌گذاری شده در استارت‌آپ‌ها به امانت سپرده شده است تا بازدهی داشته باشد. به دلیل اعتماد ذکر شده، مهم است که کسب و کارها را خودپایدار و سودمحور کنیم. به‌عنوان استارتاپ، این مسئولیت وجود دارد که با پولی که از شخص دیگری گرفته شده، درست عمل کنید. لزوماً پول گرفتن برای استارتاپ‌های اسلامی راه‌حل نیست اما باید چگونه پول درآوردن را از منظر حلال یا اخلاقی بدانیم.

الگوی اسلامی برای جذب سرمایه استارتاپ اسلامی

مدیرعامل زویا فاینانس در مورد سرمایه‌گذاری تأکید کرد: به هر حال باید بدانید که ایده‌های خوب همیشه از نظر مالی تأمین می‌شوند.

مالک می‌گوید: صرف نظر از صنعت، اگر یک تجارت خوب و نرخ رشد خوبی داشته باشد، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به تأمین مالی آن کسب و کارها هستند. با این حال، این کار برای استارتاپ‌های مسلمان (به دلیل محدودیت‌های شرعی جمع‌کردن سرمایه) سخت‌تر است. بنابراین مهم است که چیزی بسازید و قبل از بیرون رفتن برای جمع‌آوری سرمایه، قدرت خود را نشان دهید. اگرچه استارتاپ‌های مسلمان مؤسساتی دینی هستند، اما قوانین آن مانند استارتاپ‌های معمولی است.

یوسف گفت: انتظار می‌رود استارت‌آپ‌های مسلمان کسب‌وکارها را به صورت حرفه‌ای بالا ببرند. جمع‌آوری سرمایه باید زمانی آغاز شود که آمار و ارقام یک شرکت را خوب نشان می‌دهند.

با این همه فاروق می‌گوید: مشاغل باید مراقب باشند که از کجا پول دریافت کنند. این چیزها باید اولویت شماره یک برای استارتاپ‌های اسلامی باشد؛ رد کردن پولی که می‌تواند تجارت را از مسیر خارج کند. از نظر استخدام استعدادها، مسلمان نبودن آنها تا زمانی که ارزش‌های مشابهی دارند،‌ مهم است. دانستن ارزش‌ها و اخلاق درست و پایبندی به آن‌ها بسیار مهم است تا بتواند در شرکت اجرا شوند.

کارشناسان عقیده دارند،‌ اگر استارتاپ‌های اسلامی صرفاً برای درآمد ایجاد می‌شوند، توصیه می‌شود حوزه‌های آسان‌تر دیگری را امتحان کنند. قبل از اینکه کسب‌وکارها بتوانند بودجه خود را جمع‌آوری کنند، حداقل یک سال زمان باید برای کارآفرینان اختصاص داده شود تا ایده خود را پرورش دهند.

راه‌اندازی یک استارتاپ، ساختن چیزی است که قبلاً ساخته نشده و به مخاطبان زیادی خدمت می‌کند. کارآفرینان باید با شکست آشنا باشند زیرا هر ایده‌ای درست از آب درنمی‌آید.

ترجمه: محمدحسن گودرزی