سیاست‌ورزی حضرت زهرا(س) براساس قرآن برای مقابله با لغزش مسلمانان

اعظم پرچم؛ عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره منطق سیاست‌ورزی مادرانه حضرت زهرا(س) پرداخت و گفت: وقتی بخواهیم متوجه جایگاه حضرت زهرا(س) در جامعه شویم باید ابتدا از قرآن شروع کنیم و ببینیم اساساً قرآن چه جایگاهی برای زن قائل است. در قرآن، زنان شایسته و ناشایست معرفی شده و داستان‌ها و توضیحاتی در مورد آنها وجود دارد. سؤال این است که وقتی بحث زن در قرآن مطرح می‌شود فقط در حیطه خانواده، ازدواج، همسرداری، طلاق و امثال آن است یا خیر؟ واقعیت این است که آیات‌الاحکام چنین مواردی در قرآن وجود دارد و مسائل مربوط به زن هم در خانواده و هم بیرون از خانواده مطرح شده است. درباره دیدگاه تحلیلی حضور زنان در سیاست هم آیاتی وجودی دارد و در قرآن، هم زنان سیاست‌ورز مثبت و هم منفی معرفی شده‌اند.

 

وی با بیان اینکه امروز گفته می‌شود زنان نیمی از جامعه هستند اما برخی معتقدند باید فقط فرزندآور و تربیت‌کننده باشند، گفت: گفته می‌شود زن می‌‌تواند در عین توجه به خانواده و با توجه به شرایط، برخی مسئولیت‌های بیرون از خانواده را نیز داشته باشد. در سوره سبا می‌بینیم که بلقیس زنی کافر است و وقتی حضرت سلیمان خبردار می‌شود سرزمینی وجود دارد که مردم آن غیرخدا را می‌پرستند نامه می‌نویسد که شما به من بگروید. مکاتبه هم به گونه‌ای است که اگر بلقیس نپذیرد حضرت سلیمان با او وارد جنگ می‌شود و در این نامه ارشادات و تبیینی هم وجود ندارد لذا وقتی چنین مطلبی به یک پادشاه عرضه می‌شود مسلما آن پادشاه در ابتدا غضبناک صحبت می‌کند چون یک پادشاه دیگر چنین دستوری داده است.

 

پرچم بیان کرد: بلقیس با وزیران خود مشورت می‌کند و آنها می‌گویند ما از نظر رزمی قوی هستیم و می‌توانیم با آنها بجنگیم. بلقیس تسلیم نمی‌شود اما حضرت سلیمان را به آزمایش می‌گذارد و هدایای بسیار زیادی را همراه با خدمه برای حضرت سلیمان می‌فرستد تا اگر تمام این هدایا را پذیرفت پس متوجه شود حرف این پادشاه از جانب خدا نیست بلکه دنبال مال و اموال است اما اگر وی نپذیرفت من نظر مشاورانم را می‌پذیرم و سریعاً به او حمله می‌کنم. وقتی هدایا به حضرت سلیمان رسید وی ناراحت شد و گفت من احتیاجی به مال ندارم و اگر چنین چیزی می‌خواستم خدا به من می‌داد بنابراین برگردید و به پادشاهتان بگویید اگر به خدا ایمان نیاورید به او حمله می‌کنم.

 

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: حضرت سلیمان در این آزمایش برنده شد و معلوم بود دنبال مال و اموال نیست لذا بلقیس به سمت حضرت سلیمان می‌رود و وقتی کاخ با شکوه وی را می‌بیند متوجه می‌شود تخت پادشاهی خودش هم در لحظه‌ای به اراده خداوند به آنجا آمده است لذا ایمان می‌آورد. در زمان‌های قدیم هم وقتی پادشاهی ایمان می‌آورد، وزرا و بقیه مردم هم ایمان می‌آوردند. همچنین در قرآن داستان حضرت موسی(ع) بیان شده و آمده است: «فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ آيَاتٍ مُفَصَّلَاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ؛ پس بر آنها طوفان و ملخ و شپش و وزغ و خون (خون شدن آب) آن نشانه‌های آشکار (قهر و غضب) را فرستادیم، باز طریق کبر و گردن‌کشی پیش گرفتند و قومی گناهکار بودند» (اعراف/ 133) وقتی حضرت موسی(ع) انواع معجزات را برای فرعون می‌آورد و وی قبول نمی‌کند عذاب‌های شدیدی برای آنها نازل می‌شود لذا به حضرت موسی(ع) می‌گویند که به خدا بگو این عذاب‌ها را بردارد تا ما ایمان بیاوریم و اجازه دهیم تو بنی‌اسرائیل را با خود ببری ولی به محض برداشته شدن عذاب‌ها، آنها رویه سابق خود را در پیش می‌گیرند اما باز هم بلاهایی بر قوم فرعون نازل می‌شود لذا وقتی با ادله الهی برای یک پادشاه ثابت می‌شود که ساحت فعالیت حضرت موسی(ع)، بشری نیست بلکه الهی است باز هم خوی تهاجمی و لجاجت را ادامه می‌دهد، بنابراین هلاک می‌شود.

 

وی افزود: قرآن کریم تأکید دارد که اگر زنان بخواهند در سیاست‌ورزی مشارکت داشته باشند در این عرصه هم توانمند هستند و زندگی آنها به خانواده و برخی فعالیت‌های اجتماعی محدود نیست لذا منطق‌ سیاست‌ورزی زنانه در قرآن به خوبی مورد اشاره قرار گرفته است. البته زنان برخی انبیا همانند همسر نوح و لوط، با اینکه تحت تربیت دو پیامبر بودند ولی باز هم تمرد کردند. همچنین به حضرت آسیه اشاره می‌شود و با اینکه از سلاله انبیا نبوده اما فرمان حضرت موسی(ع) را می‌پذیرد و از مقام ملکه کنار می‌کشد چون معتقد است نزد فرعون در یک شکنجه‌گاه است و از خدا می‌خواهد خانه‌ای در بهشت برای وی بسازد. این نشان‌دهنده سیاست‌ورزی وی است چون فرعون مخالف توحید و وحی است و ایشان دقیقاً با چنین سیاستی مقابله می‌کند. عین همین منطق را حضرت زهرا(س) هم داشته‌اند.

 

تلاش حضرت زهرا(س) برای حرکت جامعه در مسیر صحیح

پرچم یادآور شد: حضرت زهرا(س) بعد از پیامبر(ص) از حق حضرت علی(ع) دفاع می‌کنند. وقتی ایشان چادر بر سر کرده و با وضعیت بیماری به مسجد می‌روند، هدف‌شان صرفاً صحبت درباره باغ‌شان نیست بلکه وارد صحنه اجتماع شده‌اند تا با محبت مادرانه خود، امتی که بعد از وفات پیامبر(س) مسیری اشتباه در پیش گرفته را اصلاح کنند. سخنرانی حضرت زهرا(س)، سخنرانی دینی، عقلی، فلسفی، سیاسی، اجتماعی و عرفانی است و همه این صحبت‌ها بر مدار قانون‌ورزی است چون ابتدا به قوانین خداوند و خلقت، ارسال انبیا، توحید و بعثت پیامبر(س) می‌پردازند وگرنه اگر کسی بخواهد فقط در مورد فدک صحبت کند مستقیماً سر این حرف می‌رود اما بحث این است که آن حضرت، منطق حکمرانی که بر اساس محبت مادرانه است را از فضای خصوصی خانواده به عرصه اجتماع آورده و جهاد تبیین انجام می‌دهند تا جامعه به مسیر اصیل خود بازگردد. 

 

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: ایشان به خلیفه وقت می‌‌گویند در قرآن آیه‌ای داریم که همه از پدر ارث می‌برند، چرا شما ارث ببرید اما من ارث نبرم؟ چرا قانون خدا باید زیر پا گذاشته و از همین الان در دین انحراف ایجاد شود چون دامنه آن گسترش پیدا می‌کند. این هشداری برای ماست که نباید در جامعه بر اساس منافع شخصی عمل کرده و قانون الهی را تغییر دهیم. ایشان قانون الهی را توضیح می‌دهند و می‌فرمایند: «کلمه جعل الاخلاص تاویلها ضمن القلوب موصولها وانار فی الفکره معقولها» یعنی اخلاص نشان می‌دهد ما قانون تسلیم در برابر خداوند و توحید‌باوری را پذیرفته‌ایم و در قلوب ما جای گرفته‌ است چون جای توحید در قلب است لذا هشداری در مورد باورپذیری درباره قانون می‌دهند و می‌گویند این باور در قلب است و شما با این حرکاتی که در سطح اجتماع انجام داده‌اید دقیقاً روشن کرده‌اید که در کارتان اخلاص ندارید و باور به توحید و بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) را هضم نکرده‌اید.

 

پرچم یادآور شد: شاید فرصت نباشد که کلام آن حضرت را به طور کامل تبیین کنم اما به صورت خلاصه لازم است بگویم که ایشان مرتباً موضوع نعمت‌ها و رحمت خدا و اینکه خداوند چگونه شما را نجات داد را مورد اشاره قرار می‌دهند و می‌فرمایند هر وقت جنگی شروع می‌شد خداوند شما را یاری می‌کرد و  پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) هم شما را یاری کرده و با شمشیر خود به داد امت می‌رسیدند اما وقتی پیامبر(ص) از دنیا رفتند، نفاق خود را آشکار کردید. ایشان همه این موارد را تبیین می‌کنند و می‌فرمایند در جایی که باید امتحان پس داده و به حق بپیوندید، حق را رها کردید. 

 

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان افزود: ایشان می‌فرمایند هنوز زمان زیادی از عهد پیامبر(ص) نگذشته است و امت بعد از رحلت ایشان زخمی شده است ولی بعد از سه چهار روز، دستورات وی را کنار گذاشتید. در حالی‌که قبلا می‌گفتید ما از فتنه‌های بعد از پیامبر(ص) می‌ترسیم اما الان عده‌ای خود را دلسوز مردم معرفی می‌کنند و قوانین را زیر پا می‌گذارند و اجازه ساختارشکنی به مردم داده می‌شود و از باطل، تصویر حق نشان داده می‌شود؛ در حالی که کتاب خدا در میان شماست و احکام آن ظاهر است ولی چون این مردم با قانون‌ورزی آشنا نشده‌اند قرآن را پشت سر گذاشته‌اند لذا منطق سیاست‌ورزی حضرت زهرا(س) براساس کتاب خداست و علت لغزش مسلمانان و قانون‌مدار نبودن آنها دوری از همین مسئله است.

 

وی در پایان تصریح کرد: حضرت زهرا(س) می‌فرمایند؛ «شما حتی صبر نکردید اوضاع آرام شود تا بتوان بر امور تسلط پیدا کرد و آتش را شعله‌ور کردید، ادعا می‌کنید می‌خواهیم دین رسول خدا(ص) را حفظ کنیم اما قانون الهی را نابود می‌کنید.» امروز نیز در سطح جامعه مسائلی همانند مدرنیته، دموکراسی،‌ پیشرفت و توسعه که مطرح می‌شود برخی دنبال آن هستند عدالت در راستای این موارد قربانی و علم دینی کنار گذاشته شود. ما وظیفه داریم به تبعیت از حضرت زهرا(س) که برای مقابله با انحرافات به میدان می‌‌آیند، دنبال اجرای قانون الهی باشیم چون هیچ کس بهتر از خداوند نمی‌تواند هدایت جامعه را برعهده گیرد.