طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان 20 ماه بعد از اجرا؛ امیدوار به حمایت‌ها + صوت
نزدیک به سه هزار نفرجزء طی حدود بیست‌ماه از اجرای طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان از طریق آموزشهای مجازی موفق به حفظ قرآن شده‌اند. آیا وعده‌های حمایتی وزرای علوم و بهداشت محقق شده و روزهای بهتری را برای تحقق اهداف طرح به ارمغان می‌آورد؟ حجت‌الاسلام والمسلمین شاه‌فضل، مسئول طرح در این باره توضیح می‌دهد.
ماه رمضان 1401 و در حاشیه برگزاری بیست‌ونهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، پوستر طرح ملی حفظ قرآن کریم با حضور وزیر علوم و جمعی از مدیران نظام آموزش عالی کشور رونمایی شد.
طرحی که مرحله اول برنامه‌ای بزرگتر با عنوان «نهضت فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان» بود و طراحان آن با نگاهی تحولی به فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها پرداخته‌اند. اخیراً نیز مرحله دوم این طرح کلی با عنوان نهضت ملی آموزش قرآن دانشگاهیان اجرایی شده است.
پس از رونمایی از پوستر طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان در اردیبهشت‌ماه 1401، سامانه‌ای برای جذب دانشجویان و ... طراحی شد تا این طرح رسماً آغاز به کار کرده باشد. اگر اردیبهشت‌ماه و زمان رونمایی از سامانه نهضت فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان را مبنای آغاز فعالیت این طرح قرار دهیم، بیش از یک سال‌ونیم یا دقیق‌تر از آن 20 ماه از اجرای طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان سپری شده است. زمانی کافی که می‌تواند ضعف‌ها، نقص‌ها، توانمندی‌ها و نقاط قوت را بیشتر نمایان کرده باشد. در همین راستا گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا شاه‌فضل، مسئول طرح نهضت ملی حفظ قرآن دانشگاهیان صورت گرفته که در مشروح آن در ادامه آمده است.
ایکنا – حدود 20 ماه از اجرای طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان سپری شده است. پیش از طرح هر سؤالی درباره آخرین وضعیت اجرای این طرح بگویید و اینکه طی این مدت استقبال دانشجویان به چه صورت بوده است؟
این طرح عملاً یک سال‌ونیم است که آغاز شده است. با عنایت الهی و با همت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها طرح ملی حفظ قرآن کریم ویژه استادان، کارکنان، دانشجویان و خانواده‌های آنها از تیرماه سال 1401 شروع به کار کرد.
این طرح به صورت آموزش مجازی حفظ قرآن کریم طراحی شد و اساتید، دانشجویان و کارکنان و خانواده‌های آنها از سراسر کشور می‌توانند در سامانه quran.nahad.ir ثبت‌نام کنند. با این افراد تماس گرفته می‌شود تا به کلاس‌های حفظ قرآن راهنمایی شوند. اگر کسی حافظ چند جزء قرآن باشد به کلاس‌های متناسب با آن سطح و اگر کسی می‌خواهد تازه حفظ قرآن کریم را شروع کند، به کلاس متناسب با خود راهنمایی می‌شود. در کنار برنامه حفظ قرآن، آموزشهای مفاهیم قرآن، تجوید، صوت و لحن و ... را نیز در برنامه داریم.
ایکنا – طی این زمان، میزان مراجعه به سامانه به چه صورت بوده است؟ آیا میزان استقبال از این طرح به پیش‌بینی‌های اولیه‌ای که انجام داده بودید، نزدیک شده است؟
از زمان راه‌اندازی سامانه تا حدود چهار ماه پیش، نزدیک به هشت هزار نفر به سامانه مراجعه کرده‌اند. از بین آنها حدود سه هزار نفر در کلاس‌های برنامه‌ریزی شده حضور پیدا کرده‌اند و از بین این سه هزار نفر حدود 900 نفر در بحث حفظ قرآن ماندگار شده‌اند.
ایکنا – یعنی از هشت هزار نفر مراجعه کننده به سامانه 900 نفر در کلاس‌های طرح حضور دارند. به نظر شما عدد پایینی نیست؟
مستحضرید که در بحث حفظ قرآن به خاطر مشکلات و سختی‌هایی که دارد، افرادی که از نیروی استقامت بالاتری برخوردار باشند، می‌توانند در این مسیر بمانند. الان حدود 120 کلاس حفظ قرآن با حضور این 900 نفر تشکیل می‌شود. در بین آنها از حافظان یک جزء تا افرادی که در طول این یک سال و نیم حدود 10 جزء را حفظ کرده‌اند، حضور دارند. تعدادی هم هستند که قبلاً حافظ تعدادی از اجزاء بودهاند و از طریق این طرح به حفظ خود ادامه داده‌اند.
ایکنا - آمار تفکیکی از میزان مشارکت در این طرح احصا شده است، مثلاً چند نفر حافظ قرآن بودهاند و بعد حفظ خود را از طریق این طرح ادامه داده‌اند یا اینکه چند نفر از طریق این طرح با حفظ قرآن آشنا شده‌اند و ...؟
آماری که در حال حاضر دارم مربوط به تعداد حافظان است و بر اساس آن تا کنون 2850 نفرجزء قرآن کریم صورت گرفته است. طبیعتاً افرادی که تا چهار یا پنج جزء را حفظ کرده‌اند از طریق این طرح حفظ را شروع کرده‌اند، اما کسانی که در اجزاء بالاتر قرار دارند، از قبل با حفظ آشنا بودهاند.
آمار شما مربوط به چهار ماه قبل است، آمار روزانه و آنلاین زمان‌بر است و معمولاً هر شش ماه یک بار به‌روز می‌شود. در آماری که ارائه شده است تفکیک آقا و خانم صورت نگرفته است، ضمن این که در بین آمار ارائه شده هنوز حافظ کل قرآن کریم که از طریق این طرح قرآن را حفظ کرده باشد، نداریم. اینها افرادی هستند که قبلاً یا حافظ کل، 20 جزء و ... بودهاند یا برای تثبیت محفوظات آمده‌اند.
ایکنا – پیش‌بینی خودتان چه بود؟ آیا این آمار را مناسب می‌دانید؟
پیش‌بینی ما این بود که سالانه حدود چهار هزار نفرجزء داشته باشیم که همانطور که گفتم به 2850 نفرجزء رسیده است، یعنی حدود هفتاد درصد به آن چیزی که پیش‌بینی می‌کردیم، رسیده‌ایم.
ایکنا - علت اینکه صددرصد این رقم با وجود اینکه زیاد بالا هم نیست، محقق نشده چه چیزی می‌تواند باشد و اصلاً برای موفق بودن این طرح چه باید کرد؟
حفظ قرآن کار مشکلی است و اینکه یک فرد بیاید و بماند سخت است. من بر اساس تجربه سال‌ها فعالیت در این زمینه می‌گویم از هر 10 نفر که وارد این فعالیت می‌شوند یک یا دو نفر ادامه می‌دهند. می‌توانیم با تبلیغات بیشتر و تشویق بیشتر ماندگاری افراد را بیشتر کنیم یا اینکه افراد بیشتری را جذب کنیم.
در جلسه‌ای که اخیراً در خدمت وزرای بهداشت و آموزش عالی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بودیم(جلسه شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآن و عترت دانشگاهیان) گزارشی از این طرح ارائه شد، پس از استماع گزارش، این عزیزان به ما قول دادند هر مقداری که بتوانیم جذب کنیم و نگه داریم آنها نیز به همان میزان حمایت داشته باشند، این نقطه اتکا خوبی برای ما خواهد بود تا با فراغ بال بیشتری به سراغ جذب افراد بیشتر برویم.
اگر بتوانیم تبلیغات داشته باشیم و تبلیغات بیشتر شود افراد بیشتری به این طرح خواهد آمد، به لحاظ نیروی انسانی، استاد و سامانه‌های آموزشی و سامانه‌های ثبت‌نام هیچ محدودیتی نداریم و آمادگی پذیرش هر تعداد مخاطب را داریم.
ایکنا – به نظر می‌رسد بیشتر محدودیت‌ها مالی باشد؟
بله؛ محدودیت بیشتر برای پرداخت هزینه‌ها بوده است و با توجه به اینکه طرح ما رایگان است، حق‌الزحمه اساتید را باید خودمان تأمین کنیم. الحمدلله آقایان وزرا قول همکاری داده‌اند و این زمینه فراهم است تا با تبلیغات بیشتر جذب بیشتری داشته باشیم.
ایکنا – برای جذب بیشتر دانشگاهیان به این طرح علاوه بر رایگان بودن باید تلاش‌های دیگری هم انجام داد، باید یک سری بسته‌های تشویقی در نظر گرفت تا مخاطبان با انگیزه‌های بیشتری در این دوره‌ها حضور یابند و حتی تا پایان اتمام حفظ خود ماندگار شوند. در این طرح بسته‌های انگیزشی پیش‌بینی شده است؟
در بحث تشویق‌ها سازمان تبلیغات اسلامی سامانه آزمون‌های عمومی حفظ قرآن کریم را راه‌اندازی کرده است و به طور منظم در شهرهای مختلف این آزمون‌ها را برگزار می‌کند. مقرر است حفاظ ما در این آزمون شرکت کنند. درخواست من از مسئولان موضوع حفظ قرآن در کشور این است که تلاش کنند بودجه در نظر گرفته شده برای پرداخت به مخاطبان آزمون عمومی حفظ قرآن محقق شود. اگر این کار صورت گیرد، در راستای تقویت حفاظ و جذب مخاطبان مؤثر است.
ایکنا – منظور من از طرح سوال قبلی بیشتر بسته‌های تشویقی از سوی دستگاه‌های دانشگاهی بود تا سایر دستگاه‌های مسئول حفظ قرآن کریم، در این طرح به صورت خاص بر اختصاص موارد انگیزشی از سوی دانشگاه‌ها به مخاطبان تأکید شده است؟
خودمان می‌توانیم دانشجویان را به دانشگاه‌ها معرفی کنیم تا آنها تقدیرهایی داشته باشند.
ایکنا – الان این معرفی انجام می‌شود یا شده است؟
منتظریم آزمون‌های حفظ عمومی برگزار شود، نتایج بیاید و بعد اسامی افراد را به دانشگاه‌ها بفرستیم. تا کنون 113 نفر از قرآن‌آموزهای ما در آزمون‌های سازمان تبلیغات اسلامی شرکت کرده و گواهی دریافتی خود را برای ما ارسال کرده‌اند. البته ممکن است تعداد بیشتر باشد و گواهی ارسال نکرده باشند. تا یک یا دو ماه دیگر صبر خواهیم کرد تا آزمون‌ها برگزار شود، سپس فهرستی تهیه و برای تجلیل به دانشگاه‌ها ارسال می‌کنیم.
ایکنا – تنها منبع صحت‌سنجی میزان محفوظات حافظان در این طرح، آزمون‌های حفظ عمومی قرآن است؟ یعنی در طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان هیچ جایی برای صحت‌سنجی حافظان در نظر گرفته نشده است؟
اخیراً با تعدادی از اساتید، جلسه داشتیم و در مورد این موضوع که خودمان آزمون‌های ارزیابی را برگزار کنیم، بحث و تبادل نظر شد ولی آزمونی که سازمان دارالقرآن الکریم برگزار می‌کند، اعتبار بیشتری دارد چون آزمون آنها حضوری است و ضوابط و آئین‌نامه خاص خود را دارد.
اگر آزمون برگزار کنیم، کارکرد و اعتبار داخلی خواهد داشت و قطعاً به صورت مجازی خواهد بود. بحث من این است که در کشور دستگاه‌های اجرایی نشسته‌اند برای حفظ قرآن تصمیماتی گرفته‌اند و بودجه خوبی هم به این کار اختصاص داده شده است. انتظار داریم این بودجه وعده داده شده محقق شود و همین کمک خوبی در پیشبرد اهداف خواهد کرد.
ایکنا - آینده طرح ملی حفظ قرآن دانشگاهیان را چگونه می‌بینید و تا کجا می‌تواند پیش برود؟
آینده بسیار درخشانی دارد. چرا؟ چون در مجموعه دانشگاه‌های کشور یک جمعیت سیال داریم که همه ساله افراد زیادی وارد می‌شوند و افراد زیادی هم خارج می‌شوند، اگر توان جذب و حفظ افراد ورودی را داشته باشیم، پیش‌بینی من این است که حداقل سالی 700 نفر را به طرح اضافه کنیم. این رقم کف کار است و می‌توان آن را تا 1000 یا 1500 نفر هم پیش برد.
از طرف دیگر با توجه به اینکه هزینه‌های این طرح از سوی وزارتین و بخش دانشگاهی پرداخت می‌شود، آنها هم برای انجام هزینه در این زمینه مشکلی ندارند، کما اینکه وزاری محترم بهداشت و علوم هم قول دادند. این هزینه برای آنها هزینه سنگینی نیست.
پیش‌بینی ما این است برای هر نفر که بخواهد یک جزء را حفظ کند، بین 500 تا 700 هزار تومان هزینه شود. اگر سالیانه دو هزار جزء یا سه هزار جزء داشته باشیم این عدد برای مجموعه وزارت بهداشت و وزارت علوم و دانشگاه‌ها سنگین نخواهد بود. این طرح به خاطر اینکه خیلی آسان اجرا می‌شود، امکان پیش‌روی دارد.
ایکنا - منظورتان از اجرای آسان چیست؟
این طرح مجازی، بحث صرف زمان رفت و برگشت و هزینه ایاب و ذهاب ندارد. کلاس‌های حفظ حضوری مشکل رفت و آمد دارد، علاوه بر آن اگر کلاس 10 نفره باشد شش نفر انصراف دهند بقیه هم دلسرد می‌شوند و رها می‌کنند، اما ما به محض اینکه یک کلاس از حد نصاب می‌افتد افراد جدید را اضافه می‌کنیم یا کلاس‌ها را در هم ادغام می‌کنیم. اینها از مزایای طرح است و به همین دلیل من خودم خوشبین هستم.
این نکته را هم بگویم که با وجود تمامی تهاجمات فرهنگی به کشور، وقتی وارد عرصه قرآنی می‌شویم، می‌بینیم متقاضی زیاد است، آنقدر زیاد که ما دیگر تبلیغات نکردیم، یعنی اگر بتوانیم سالی سه یا چهار بار تبلیغات تلویزیونی انجام دهیم، می‌توانیم افراد بسیار بیشتری را جذب کنیم. الان شما وارد هر دانشگاهی شوید می‌گویند ما از این طرح خبر نداریم. ان‌شاءالله با قول‌هایی که داده شده است و با تبلیغات و حمایت‌هایی که مجموعه‌های رسانه‌ای انجام می‌دهند، بتوانیم اطلاع‌رسانی‌های خوب و جذب خوبی داشته باشیم.
ایکنا - این طرح پیوست رسانه‌ای داشته است؟
بله، در ماه رمضان دو سال قبل، تیزرهای تلویزیونی در نظر گرفته بودیم و حدود دو هفته تبلیغات انجام دادیم، اما چون بحث تأمین هزینه‌ها برای ما شفاف نبود، تبلیغات را متوقف کردیم.
بعد از گذشت یک سال و نیم از اجرای این طرح و آزمون و خطاها این طرح امتحان خود را پس داده است. با توجه به اینکه مسئولان می‌خواهند حمایت کنند از الان به بعد باید تبلیغات بیشتری داشته باشیم.
آزاده حاجی‌غلامی
