مسئولان بیش از جوانان به معنویت محتاج‌ هستند

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، 12 بهمن ماه در اختتامیه دومین همایش ملی معنویت‌های نوظهور که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، گفت: معنویت نیاز ضروری انسان معاصر است زیرا انسان معاصر با این بحران در کنار  بحران محیط زیست، خانواده و ... روبرو است.

وی با بیان اینکه بحران معنویت پیوند وثیقی با بحران هویت نیز دارد، اظهار کرد: مراد از انسان معاصر، لزوماً انسان غربی نیست بلکه انسانی که زیست مدرن و پست‌مدرن دارد البته این نیز بدان معنا نیست که هر انسان مدرنی هم مشکل بحران هویت دارد ولی ارکان مدرنیته مانند اومانیسم و ... در ایجاد این بحران نقش به‌سزایی داشتند لذا افزایش  طلاق، تجاوز به عنف، خودکشی، بحران خانواده، سرقت و ناامنی معلول بحران هویت است.

خسروپناه با بیان اینکه معمولاً در تحلیل مشکلات اجتماعی آن را به معیشت ارتباط می‌دهند و می‌گویند اگر معیشت مردم حل شود مثلاً سرقت هم کم خواهد شد، تصریح کرد: البته معیشت تأثیر دارد ولی کم نیستند کسانی که صورت خود را با سیلی سرخ می‌کنند ولی حاضر نیستند مال دیگران را بخورند و سالم زندگی می‌کنند و از طرف دیگر کم نیستند کسانی که مشکل مالی ندارند ولی در شغل خود امانتدار نیستند.

تنگی معیشت لزوماً عامل فساد انسان نیست

وی افزود: بارها دانشجویان به بنده گلایه کرده‌اند که برخی استادان هستند که راهنمای پایان‌نامه یا مقاله هستند ولی یک ساعت هم وقت برای آن صرف نمی‌کنند و حتی وقتی قرار است در چاپ نام آن‌ها نوشته باز هم حاضر به خواندن نیستند و در عوض پول خود را هم کامل دریافت می‌کنند و با همان مقاله هم از استادیاری به استادتمامی و ... هم می‌رسند و این مال حرام در زندگی آن‌ها اثر می‌گذارد و یک دفعه فردی که در جبهه و انقلابی بوده است عوض می‌شود. این افراد سیر هستند و ممکن است چند تا خانه و ماشین و امکانات داشته باشند ولی مشکل معنویت دارند.

استاد حوزه علمیه گفت: بنده جوان نابغه و از جهت علمی، کم‌نظیری را می‌شناسم که با بنده درد دل کرد و گفت پدر و مادر من هر دو شریعت‌مدار و متدین ظاهری هستند ولی دائما با هم دعوا دارند و پدرم با چوب و چماق به مادرم می‌زند و وقتی من هم پا در میانی کنم با من هم برخورد می‌کند لذا چند بار این جوان خودکشی کرده بود؛ این نوع کارها ناشی از نبود معنویت است زیرا اگر کسی مؤمن و با معنویت باشد حتی تصور نمی‌تواند بکند که به دیگری آزار و آسیب برساند حتی آسیب به محیط زیست و حیوانات را هم نمی‌تواند تحمل و تصور کند.

خسروپناه با بیان اینکه معنویت یک چارچوب بینشی، کنشی و انگیزشی است، اضافه کرد: کمترین تدثیر معنویت، آرامش است؛ اکنون غربی‌ها هم به هند می‌روند و چند ماه به آئین بودیسم می‌پیوندند تا از دنیای مدرن و بی‌خدایی دور شوند. انواع فرقه‌های نوظهور عمدتاً بی‌خدا هستند. برخی می‌گویند اگر انسان با موسیقی انس بگیرد آرامش پیدا می‌کند، بله موسیقی هم به انسان آرامشی می‌دهد ولی می‌تواند قاتل انسان هم باشد چنان چه برخی از دستگاه‌های موسیقی اینگونه است.

انس با موسیقی بحران هویت را برطرف نمی‌کند

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه برخی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی به انسان آرامش می‌دهد، گفت: ولی فراموش نکنیم که برخی از اصحاب هنر و کسانی که با هنر و موسیقی سر و کار دارند آسیب‌های جدی خانوادگی دارند. اگر موسیقی آرامش‌آفرین بود که نباید این مسائل را داشته باشیم؛ طبق آمار بیش از 90 درصد جوانان ما موسیقی گوش می‌دهند ولی برخی از همین جوان‌ها با بحران هویت هم روبرو هستند اما نوجوانان و جوانانی که از این بحران عبور کرده‌اند کسانی هستند که اهل اعتکاف و شب قدر و نماز اول وقت هستند.  

خسروپناه بیان کرد: ما انسان‌های مدعی عقل باید بپذیریم که خداوند سبحان که خالق ماست، بهتر از ما می‌داند راه سلوک به سمت معنویت چیست. پس چرا باید برخی تجارب تلخ دیگران را تجربه کنیم؛ درست مانند معتادی که خواسته است اعتیاد را تجربه کند و در دامی گرفتار شده است که بیرون آمدن از آن گاهی ناممکن است. معنویات نوظهور قصد دارد مشکلی از مشکلات  دنیایی را حل کند ولی انسان تا آخرت‌اندیش نباشد و عقل معاد نداشته باشد کاری از پیش نمی‌برد.

وی با بیان اینکه این حرف به معنای نفی عقل معاش نیست و اسلام عقل معاش و تجربه اندیش را هم پذیرفته است، اظهار کرد: پیشنهاد بنده این است که در این نوع همایشات به دنبال حل مسائل کلان باشیم؛ الان ما الگوی حکمرانی معنویت اسلامی در جامعه نداریم یعنی با چه فرایند سیاستگذاری، تنظیم‌گری و تصدی‌گری تربیت معنوی را در نسل جدید ایجاد کنیم؛ یعنی ناگهان چشم باز نکنیم و ببینیم که صدها کتاب در حوزه معنویت نوشته شده است ولی سال به سال شاهد کاهش معنویت در اقشار مختلف باشیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه آمار نشان می‌دهد که نسل‌های مختلف جامعه حتی روحانیت از معنویت فاصله گرفته‌اند، تصریح کرد: بنده در دوران اوایل طلبگی شاهد حضور چندین سالک الی الله مانند آیت‌الله بهجت بودم و وقتی مشکلی پیدا می‌کردم در یکی از نمازهای ایشان حضور می‌یافتم و تا چند وقت مشکلات روحی ما کمتر می‌شد ولی اکنون برخی روحانیون مسئولیت‌های اجرایی پیدا کرده‌اند و اطراف خود را آنقدر شلوغ کرده‌اند که فرصتی برای معنویت ندارند. 

حس معنوی یک عالم مسیحی

وی با بیان اینکه اوایل در مدرسه فیضیه از همه طلاب امضاء می‌گرفتند که طلبه باید نماز شب و روزانه قرآن بخواند و اذان صبح نبود کسی که بیدار نشود ولی الان وضع متفاوت است، اضافه کرد: یک از علمای مسیحی به قم آمده بود و ما او را به درخواست خود او به حجره امام در فیضیه و حرم حضرت معصومه(س) بردیم؛ تعبیر او این بود که عجیب است که در و دیوار اینجا ذکر می‌گوید؛ خودش هم فرد سالک و اهل عبادت بود. یعنی یک مسیحی فیضیه را می‌بیند احساس معنویت آن را تجربه می‌کند. ما امروز در حل مسائل کشور از جمله معنویت، گرفتار مقاله‌نویسی شده‌ایم و به آن اصالت می‌دهیم در حالی که مهم حل مسئله است.

وی افزود: این نگاه خیلی تفاوت دارد با این نگاه که آیا نوشته ما مسئله معنویت را در حوزه و دانشگاه و در بین دانش‌آموزان حل می‌کند یا خیر؟ حکمرنی حل مسائل است؛ البته بنده کارهای تحقیقی و میزهای پژوهشی را نادیده نمی‌گیرم ولی باید نسبت‌سنجی و ارزیابی هم داشته باشیم که آیا این مقدار تولیدات علمی با اثربخشی در جامعه چقدر ارتباط دارد. البته همه بار این اثرگذاری وظیفه ما به عنوان نویسنده و برپاکننده همایش و نویسنده مقاله نیست ولی باید این رویکرد را داشته باشد.

رصدخانه معنویت در کشور ایجاد شود

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه باید رصدخانه معنویت در کشور ایجاد شود، گفت: کسانی که قبل از انقلاب را درک کرده‌اند می‌دانند ما چیزی به نام شب‌های قدر و اعتکاف و ... نداشتیم، امام(ره) به عنوان حکیم معنوی و اثربخش چون از نفس مطمئنه برخوردار بود جوانان را متحول کرد و برخی از افراد لات را به میدان آورد و متحول شدند و حتی در جبهه شهید شدند. آیا ما توانسته‌ایم عرفان و معنویت دفاع مقدس را به تصویر بکشیم؛ جوانان 15 _ 16 ساله اهل بکاء و نماز شب بودند و جان خود را تقدیم انقلاب کردند و آن وقت این همه مراکز پژوهشی و تبلیغات نبود ولی عقبه این مسائل، معنویتی بود که از سوی انسان‌های با معنویت تزریق می‌شد.

خسروپناه با بیان اینکه عمده نوجوانان حاضر در اغتشاشات سال قبل دچار بحران معنویت و محبت بودند، اظهار کرد: برخی از این‌ها با میل خود به مناطق راهیان نور رفتند و برخی از اینها متحول شدند. دچار غفلت حکمرانی در عرصه معنویت هستیم و بیش از همه این غفلت در مسئولان نظام است؛ ممکن است بگوییم نوجوانان و جوانان نیازمند معنویت هستند ولی والله و بالله نیاز به معنویت در مسئولان بسیار بیشتر است. اینکه برخی کارها روی زمین می‌ماند ناشی از فقر معنوی است. 

فقر معنویت؛ ریشه مشکلات کشور

استاد حوزه علمیه گفت: اگر از حقیر بپرسند که چرا برخی مسائل در کشور حل نمی‌شود پاسخ بنده این است که به خاطر فقر معنویت است؛ نمی‌گویم افراد خوبی نیستند و زحمت نمی‌کشند ولی معنویت بیش از این حد است؛ سردار سلیمانی با آن هم مشغله سنگین، گاهی اوقات ساعت دو می‌خوابید ولی باز نافله صبح را ترک نمی‌کرد؛ او فهمیده بود که این راز و نیاز و اهل معنابودن است که می‌تواند نیروهای او را هم در برابر جنگ جهانی دشمنان که بخش زیادی از عراق و سوریه را گرفته بودند تجهیز کند وگرنه امکانات مادی مگر چقدر داریم؟ راه این سلوک هم فقط در قرآن و روایات است و بیچاره هستیم اگر سراغ دیگران برویم.

خسروپناه با تأکید بر اینکه ما باید ساحت قرآن را به همه معرفی کنیم، تصریح کرد: اگر مسئولان کشور معنویت را در جان خود تقویت کنند قطعاً روی جوانان و مردم هم مؤثر خواهد بود؛ وقتی حاکمان اصلاح شوند مردم اصلاح می‌شوند و اگر مردم اصلاح شوند خانواده ایشان هم اصلاح خواهند شد.