عیب‌پوشی و پاداش به کار نیک؛ 2 فرمول قرآن برای دوستی بشریت

به گزارش ایکنا، محمدجعفر امیرمحلاتی؛ استاد دین شناسی کالج اوبرلین 13 اسفندماه در دومین کمیسیون همایش بین‌المللی «مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد با بیان اینکه وضعیت جهان امروز را باید به درستی بنگریم و تحلیل کنیم زیرا جهان در ابعاد مختلف دچار فروپاشی است، گفت: ادیان ابراهیمی مانند مسیحیت و اسلام سعی کرده‌اند در 3 مرحله صلح به معنای گسترده کلمه مشارکت کنند؛ صلح 3مرحله دارد؛ صلح ابتدایی، متوسطه و صلح متعالی؛ صلح ابتدایی یعنی اینکه انسان‌ها با هم نجنگند و نهایت این صلح هم آتش‌بس است؛ در این بخش هم مسیحیت و هم اسلام مشارکت‌های جدی با عنوان اخلاق مهار جنگ داشته‌اند و به صورت کدهایی در بین مسیحیان و مسلمین در سازمان ملل درآمده است و تلاش بر رعایت آن است. 4 فقیه کلان ما اخلاق جنگ را براساس سیره و قرآن کریم مدون کرده‌اند.

وی با بیان اینکه صلح میانه همان اخلاق پوزش و بخشایش یا عذر و عفو است، افزود: هم اسلام و هم مسیحیت گزاره‌ها و نهادهای مهمی در این عرصه دارند ولی سؤال این است که مسیحیت و اسلام در این اخلاق چقدر موفق بوده و توانسته‌اند نفرت‌زدایی کنند که متاسفانه ملل مسیحی و مسلمان در این عرصه موفق نبوده و نتوانسته‌اند صلح میانه را کدگذاری کرده و آن را وارد ساز و کار روابط بین‌المللی کنند لذا در این زمینه نیاز به کشفیات و مباحث گسترده زیادی داریم.

صلح متوسط

این پژوهشگر دین با بیان اینکه اخلاق پوزش و بخشایش ما را به نقطه صفر می‌رساند یعنی ما ثابت می‌کنیم که نه به یکدیگر علاقه داریم و نه از همدیگر متنفر هستیم، ادامه داد: قطعا این نقطه در صلح برای ما مطلوب نیست و ما را به اهدافمان نخواهد رساند بنابراین صلح متعالی که مبتنی بر دوستی است مطلوب است؛ اسلام و مسیحیت در متون مقدس و در عهد قدیم و جدید و در روایات و احادیث و سیره و ... گزاره‌های زیادی در این باره دارند ولی هنوز به صورت کاربردی وارد فاز اجرایی نشده است لذا اسلام و مسیحیت در دو فاز از فازهای صلح هنوز توفیق چندانی نداشته‌اند و باید کارگزاران و علمای دو مذهب در این مسئله کار کنند تا ارز‌ش‌های اخلاقی از تئوری به عمل بین‌المللی تبدیل شوند.

امیرمحلاتی با بیان اینکه ما نیازمند ساز و کار در این عرصه هستیم، تصریح کرد: در سال 2013 در بیروت یک بیانیه‌ای توسط کمیسیون حقوق بشر با عنوان «مذاهب در خدمت حقوق» تشکیل شد و بحثش این بود که چگونه مذاهب می‌توانند به حقوق بشر کمک کنند؛ جان‌مایه سخنان بنده این است که برای این کار نیازمند بیانیه دیگری با عنوان «ایمان‌های مذاهب در خدمت دوستی جهان» هستیم و این بیانیه هم نیازمند کار جدی تئوریک از طرف مسلمین و مسیحیان است.

وی با بیان اینکه بیانیه کرامت انسانی مکمل بیانیه حقوق بشر است، گفت: نکته جالب این است که ما اگر دو شخصیت مهم جهان مسیحیت و اسلام یعنی خواجه نصیر و توماس آکوئیناس را در قرن 13 میلادی در نظر بگیریم بدون اینکه همدیگر را دیده باشند نوعی توارد ویژه بین نظرات آنان است با این تفاوت که خواجه نصیر با آراء ارسطو در مورد دوستی مطلع است و توماس آکوئیناس از اندیشه ارسطو خبر ندارد زیرا مطالب ارسطو به عربی بود و به زبان لاتین ترجمه نشده بود ولی با توراد چشمگیری در واقع سخنان مشابهی گفته‌اند؛ خواجه نصیر در اخلاق ناصری گفته است که «عدالت برای وحدت کفایت نمی‌کند»؛ سخن او این است که از اندیشه نصف‌کردن نمی‌توان به وحدت رسید و به چیزی فراتر نیاز است که برخی آن را عشق نامیده‌اند و بنده نام آن را دوستی می‌گذارم.

انتقاد از مسیحیت و کلیسا در قبال حوادث غزه

امیرمحلاتی افزود: در همین هفته اسرائیل چندین نفر از مردم غزه را که در صف نانوایی و آرد بودند کشتند و جهان مسیحیت هم آن را تماشا کرد و فقط ابراز تاسف کرد و گفت باید تحقیق شود؛ این همه کلیسا در دنیای غرب سخن مهمی نگفتند و کسی خواهان اخراج اسرائیل از سازمان ملل نشد؛ یک سرباز آمریکایی که خلبان بود بنزین روی خودش ریخت و خود را به خاطر اینکه نمی‌تواند شاهد حمله به غزه باشد کشت ولی جهان چرا تکان نخورد و کلیساهای عشق‌محور هیچ حرکتی نکردند؛ ما در چنین جهانی هستیم؛ با مشارکت ارتش همه کشورهای غربی، فقط 10 هزار کودک به کام مرگ رفتند و کلیساهای عشق‌محور هم سکوت کرده‌اند.

وی تاکید کرد: بنابراین از آن قله پایین بیاییم و ببینیم در چنین دنیایی چه چیزی عملی است و می‌توانیم برای صلح و اخلاق انجام دهیم. نکته اصلی این است که باید روی زمینی که زیست می‌کنیم و برای چنین جهانی مدل و روش و الگو بدهیم. بنده معتقدم باید سراغ منابع اولیه یعنی قرآن و سیره برویم و الگوهایی برای اجرایی کردن ساز و کارهای دوستی و بخشایش ایجاد کنیم و این نوع منابع مطالب فراوانی را در اختیار ما قرار می‌دهند.

امیرمحلاتی با بیان اینکه حضرت عیسی(ع) حواریون خود را دوست خطاب کرده است، گفت: انسانی که پیام الهی را دریافت کرده و به آن عمل می‌کند به مرحله دوستی ارتقاء می‌یابد؛ قرآن مجید هم فرموده است: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا؛ یعنی اگر جامعه‌ای ایمان و عمل صالح نداشته باشد دوستانه نیست و چنین جامعه‌ای نه ایمان درستی دارد و نه عمل صالح. قرآن کریم یک مرحله از تئوری فراتر رفته و راه عملی هم ارائه کرده و فرموده است: وَالَّ.ذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ

استاد دین شناسی کالج اوبرلین گفت: اگر ما انسان‌ها این فرمول‌های قرآن را رعایت کنیم به دوستی خواهیم رسید وفرمول عملی قرآن برای دوستی، عیب‌پوشی از کارهای بد و پاداش دادن نسبت به اعمال خوب و بهترین خروجی افراد است یعنی فلان انسان مساوی بهترین اعمال است گرچه کارهای متوسط و ضعیفی هم دارد لذا به نظر بنده این فرمولی اجرایی برای دوستی بین مردم در جهان است.