روایت‌های متفاوت از عوامل روابط تیره ایران و آمریکا

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، روز گذشته، ۱۸ آبان‌ماه مناظره صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی، نماینده مجلس شورای اسلامی تحت عنوان «یک ماجرای چهل ساله» پیرامون روابط آمریکا و ایران به‌همت سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی برگزار شد.

زیباکلام در این نشست با اشاره به دو محوریت کلی برای ستیز با آمریکا در مقدمه سخنان خود، گفت: اولین دیدگاه مرسوم این است که نهضت اسلامی ایران از اساس ضد ظلم و استکبار بود و آمریکاستیزی جزء لاینفک انقلاب به‌شمار می‌آمد و دومین دیدگاه این است که دعوای ایران و آمریکا از آنجایی آغاز می‌شود که آمریکا در ایران حکومت نظامی داشت، حکومت شاه پهلوی وابسته به آمریکا بود و ایران مستعمره آمریکایی‌ها بود.

استکبارستیزی و بیان توطئه‌های آمریکا

وی ادامه داد: در گفتمان انقلابی جاری سطح جامعه می‌گویند آمریکایی‌ها توطئه‌هایی علیه انقلاب اسلامی داشتند، آن‌ها بعد از انقلاب منافع خود را در ایران از دست دادند و از همان ۲۲ بهمن سر ستیز با ایران داشتند، حمله نظامی و کودتا و فهرستی از این گونه موارد که حکومت جمهوری اسلامی آن را بازگو می‌کند و مدعی است که آنان جلوی رشد ایران را گرفتند و برنامه‌های خود را توسط پهلوی به ایران تحمیل کردند.

مدرس علوم سیاسی دانشگاه تهران عنوان کرد: من با این مقدمه و مفروضات مشکل دارم، آمریکاستیزی با عوامل دیگری به وجود آمد، روایتی که حکومت ایران از آمریکا چه در دوران کودتا چه قبل و چه پس از انقلاب می‌گوید ناقص و یک سویه بوده و بعضاً دچار تحریف شده است، حال این سؤال پیش می‌آید که اگر آمریکاستیزی جزو ذات انقلاب نبوده پس دلیل آن چیست؟

زیباکلام افزود: اسناد و مدارکی که از کودتای ۲۸ مرداد رو می‌شود، نقش آمریکا و انگلیس را مشخص می‌کند، اما در آن اسناد مشخص است که خود ما ایرانیان هم در آن کودتا  نقش داشتیم، ده‌ها هزار نفر که فریاد «جاوید شاه» سر دادند همه ایرانی بودند اما جریان آمریکاستیز درون ایران این موضوع را مصادره علیه آمریکا کرده است و می‌گوید آمریکا پیش از انقلاب علیه ایران خیانت کرده است.

وی اظهار کرد: فعالیت‌های آمریکا پیش از انقلاب در ایران نتایجی نظیر پیشرفت صنعت به وجود آورد، ما اگر می‌گوییم آمریکا خیانت کرد باید این کارخانجات را می‌بستیم، سلطنت‌طلب‌ها برعکس ما می‌گویند، انقلاب زیر سر آمریکا و مخالفان شاه بود، شاه در شرح پاسخ این گفته خود می‌گوید «از زمانی که من روی قیمت نفت ایستادگی کردم چراغ سبز آمریکا به ما تبدیل به قرمز شد» البته او هم تا اندازه‌ای درگیر توهم توطئه است.

گرایش دانشجویان مسلمان به ادبیات مارکسیستی

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: در دوران انقلاب یعنی در دهه چهل و اوایل دهه پنجاه، گفتما‌ن‌های عقیدتی مسلط در دست مارکسیست‌ها و چپ‌ها بود، این ادبیات چون منافاتی با دین ما نداشت میان بچه مسلمان‌ها هم فراگیر شده و نگاه این جوانان برگرفته از ادبیات مارکسیستی بود و بعد از انقلاب چالش‌هایی میان مذهبی‌ها و مارکسیست‌ها شکل گرفت، دانشجویان برای این‌که از مارکسیست‌ها عقب نیافتند و برای زدودن اتهام از چهره افراد نزدیک به امام، سفارت آمریکا را گرفتند.

زیباکلام در تشریح دلیل تبدیل تسخیر لانه جاسوسی آمریکا به یک جریان سیاسی نیرومند، گفت: با نگاه به اعلامیه‌ها و روزنامه‌های دوران انقلاب مشخص می‌شود که خواسته انقلابیون انتخابات و مطبوعات آزاد، آزادی زندانی‌های سیاسی و طرح خواسته‌های صنفی و اینگونه خواسته‌ها بود، امواج آمریکاستیزی به تدریج باعث شد تا با طرح مسائلی مثل صدور انقلاب و نابودی اسرائیل، خواسته‌های انقلابی مردم کمرنگ شود، استکبارستیزی اینگونه خود را تحمیل کرد و تا امروز ادامه پیدا کرده است.

وی گفت: استکبارستیزان بیشترین فاصله را با انتخابات آزاد و جوهره انقلاب داشتند، البته نسل امروز متفاوت است، شاید ۲۰ یا ۳۰ سال پیش همه مردم می‌گفتند «مرگ بر آمریکا» اما امروز تنها حکومت می‌گوید مرگ بر آمریکا، فرهیختگان امروز جامعه برخلاف گذشته حلاوتی برای گفتن «مرگ بر آمریکا» ندارند؛ مشکل اساسی این است که اگر آمریکاستیزی را از انقلاب بگیریم، انقلاب را دچار بحران هویت می‌کنیم، این استکبارستیزی تیشه به ریشه منافع ملی ما زده است.

انقلاب اسلامی ایران با قدمت ۶۶ ساله

سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی، نماینده مردم فریمان و سرخس در مجلس شورای اسلامی، نیز در این نشست سیاسی با بیان مقدمه‌ای در رابطه با حرکت انقلابی مردم ایران گفت: موضوع ما با آمریکا تنها این چهل سال پس از انقلاب نیست ما یک داستان ۶۶ ساله داریم، نگاه مردم ایران نسبت به استعمار از اواسط قاجار و به هنگام انقلاب شکست خورده مشروطه برمی‌گردد، در آن زمان مشروطه شکست خورد و عالمان محدود شدند و شیخ فضل‌الله نوری بر سر دار رفت، البته شکست این حرکت هم با افراد متدین انجام شد.

وی ادامه داد: در ملی شدن صنعت نفت ایران هم ایرانی‌ها هزینه‌های زیادی دادند، برکناری مصدق و در نهایت کودتای ۲۸ مرداد این ذهنیت‌ها و حرکت‌های دانشجویی را آغاز کرد، ۱۶ آذر ۳۲ که یک چراغ فروزان و جنبش دانشجویی محسوب می‌شود آغاز حرکت انقلاب بود و در این حرکت، رابطه معناداری با حوزه استعمارستیزی وجود داشت، اتفاق دیگر همزمان نیز فضای جهانی جنبش‌های دانشجویی در کشورهای مختلف بود که برخی آن را حرکت ضد امپریالیستی وابستگان به شوروی تعبیر می‌کنند، اما در حقیقت جنس حرکت دانشجویی با حرکت چپ‌گرایان درون ایران حتی با حرکت‌های چریکی مجاهدین خلق متفاوت بود.

جنبش دانشجویی متکی به درون بود

قاضی‌زاده هاشمی اظهار کرد: حرکت دانشجویی حرکتی با رهبران و عناصر متعلق به خود بود؛ آمریکا در سال‌های پایانی پهلوی و در آستانه انقلاب کشور را اداره می‌کرد، مستشاران نظامی به ایران آورد و ارتش را در اختیار داشت و نخست وزیر عوض می‌کرد، این ذهنیت‌ها برای مردم همه با هم جمع شد و مقدمه‌ای برای انقلاب بود.

وی اضافه کرد: این که یک شاه برکنار می‌شود و در مصاحبه‌ها و گفته‌ها توهم توطئه داشته باشد، قابل اعتنا نیست، حتی حسنی مبارک در مصر هم چنین ادعایی داشت که آمریکا او را برکنار کرده؛ چرا که پشت او را خالی کرده بود، اما ایران در زمان پهلوی واقعاً نقش ژاندارم منطقه را داشت و سیستم کاملاً در اختیار آمریکا بود، نوع رفتار آمریکا، بقای حکومت پهلوی با حمایت آمریکا را نشان می‌داد.

نماینده مردم فریمان و سرخس در مجلس شورای اسلامی گفت: محمدرضا شاه پهلوی از غربت‌زدگی پس از سقوط خود ناراحت و عصبانی بود، ما نباید روایت او از آمریکاستیزی را جدی قلمداد کنیم، پسر همین شاه پهلوی در آمریکا طرح براندازی جمهوری اسلامی را با پشتیبانی سیاسی و تشکیلاتی آنان مطرح می‌کند، ما اگر حال را ببینیم آمریکایی‌ها به درست یا غلط روی این خاندان سرمایه‌گذاری داشتند.

وی با اشاره به اینکه شعار دانشجویان و در جریان دانشجویی «نه شرقی، نه غربی» بود و انقلابی‌گری مبتنی بر مردم انجام شده است، بیان کرد: در ماجرای تسخیر سفارت آمریکا تفاوت نظر بین دانشجویان حاکم بود؛ اما این حرکت جمعی مانا شد و اقدامات بعدی آمریکا مثل واقعه طبس نشان داد که رابطه ما با آمریکا پس از ۱۳ آبان ۵۸ بر اساس یک کشور مستقل نبوده است.

قاضی‌زاده هاشمی گفت: اتفاقاتی نظیر حوادث زمان جنگ تحمیلی و هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران تا تحریم‌های گسترده، سیگنال واقعی برای ارتباط از سوی آمریکا نبوده، در رابطه با برجام چراغ سبز به مذاکره با آمریکا برای پاسخ به یک مطالبه عمومی روشن شد و یک توافق سیاسی منعقد شد که خود آمریکایی‌ها زیر آن زدند آیا دیوار بی‌اعتمادی شکست؟ ما یک کشور مستقل هستیم نه اینکه ارتباط اقتصادی با آمریکا را قطع کنیم، بلکه این ارتباط را خود آمریکایی‌ها با برقراری تحریم‌های یک‌جانبه قطع کردند.