«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ»؛ فرهنگ رضایتمندی بنده از معبود

حجت‌الاسلام محمد حاج‌ابوالقاسم دولابی، نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری، در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان، اظهار کرد: سوره حمد هفت آیه گرانبها دارد که هر کدام به اندازه یک کتاب قابل تفسیر است و اگر این معارف بر زندگی ما سایه بیفکند و در رفتارها و گفتارهای ما جاری شود دچار غرور و انحراف نمی‌شویم. در مورد آیه «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» باید گفت که انسان هر خوبی و زیبایی که مشاهده می‌کند باید بداند این نعمت از طرف خداست و ستایش ذاتاً و اصالتاً از آن پروردگار است.

وی ابراز کرد: قرار گرفتن این آیه بعد از «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» به ما می‌آموزد که خدایا با اعتماد و کمک گرفتن از تو، هیچ حرکت، اقدام و فعال و انفعالی امکان‌پذیر نیست پس باید بعد از هر کاری و هر چیزی بگوییم الْحَمْدُ لِلَّهِ. در واقع اولین معنای الْحَمْدُ لِلَّهِ این است که هر نعمتی به ما عطا شده از جانب خداست و باید برای تک تک نعمات سپاسگزار خداوند باشیم.

دولابی تصریح کرد: یکی از نعمت‌هایی که باید شاکر آن باشم، نعمت هدایت است. امام حسین(ع) در دعای عرفه می‌فرماید: خدایا سپاسگزارم هستم که مرا در خانواده مؤمن و پدران و مادران مسلمان آفریدی. در قرن 21 هم افراد بت‌پرست وجود دارد و اگر ما در خانواده‌های غیرمسلمان و غیردیندار متولد می‌شدیم سرنوشت متفاوتی پیدا می‌کردیم. بنابراین باید برای بهره‌مندی از هدایت اولیای الهی از خداوند سپاسگزاری کنیم.

وی یادآور شد: در روایتی داریم که حضرت موسی به دلیل نعمات بی‌شمار از خداوند سپاسگزاری کرد و خداوند فرمود: ما ابر نعمت را برای بنی‌اسرائیل سایه گستر کردیم و انواع خوراکی‌ها را فرو فرستادیم اما از امت آخرالزمان خبر نداری نعمت‌هایی به آن‌ها عطا کردیم که به هیچ امتی ندادیم. یکی از نعمت‌هایی که خداوند در اختیار همه نگذاشته امام حسین(ع) است. خداوند در جای دیگری فرموده است: امت خاتم اگر برای نعمتی بگویند الحمدلله بهشت را به آن‌ها عطا می‌کنم.

دولابی با اشاره به اینکه ما مسلمانان و شیعیان نعمتی به واسطه ولایت و قرآن به دست آورده‌ایم که با هیچ چیزی قابل معاوضه نیست، بیان کرد: معنای دوم الْحَمْدُ لِلَّهِ را باز هم در دعای عرفه می‌توانیم بیابیم جایی که امام حسین(ع) از خداوند بابت دور کردن بلاها شکرگزاری می‌کند. انسان‌ها نگهبانانی دارند که مأمور خداوند هستند و انسان‌ها را از پیش رو و پشت سر محافظت می‌کنند. اگر نگهبانان الهی نباشند انسان هر لحظه در معرض هزاران آفت و آسیب است. اگر جو زمین نباشد ممکن است هر لحظه تعداد زیادی شهاب سنگ با زمین برخورد کند و محیط زندگی بشر را به نابودی بکشاند.

وی ادامه داد: انسان وقتی بلایی به او می‌رسد متوجه می‌شود که تاکنون از چه آسیب‌هایی دور بوده است. شاید تا این لحظه از عمر هر کدام از ما هزاران ویروس مانند کرونا از ما دفع شده است که از آن‌ها بی‌خبر هستیم. امام حسین(ع) می‌گوید: خدایا اگر تمام عمرم صرف شکرگزاری یک لحظه و یکی از نعمت‌های تو کنم باز هم نمی‌توانم حق مطلب را به‌جا آورم.

نماینده مردم زنجان در مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: معنای سوم الْحَمْدُ لِلَّهِ برای این است که بگوییم نه فقط به خاطر دور کردن بلاها بلکه حتی برای بلاهایی که در مسیر ما قرار گرفته نیز شاکر خداوند هستیم؛ چراکه سختی‌ها نیز برخاسته از لطف الهی است. سختی‌ها و مصائب برای این است که بدانیم دنیا جای ماندن نیست ما همه به خداوند نیاز داریم و باید به درگاه او پناه ببریم.

وی با اشاره به اینکه «الْحَمْدُ لِلَّهِ» یک جمله نیست بلکه یک فرهنگ است و رضایتمندی یک بنده در مقابل پروردگار را نشان می‌دهد، اظهار کرد: به پیامبر گرامی اسلام(ص) توصیه شده که ای پیغمبر صبح و شام خدای را تسبیح و تحمید کن و در روایات آمده است پیامبر(ص) روزی 360 بار خداوند را حمد می‌کرد؛ تا کسی به مقام تسبیح نرسد به مقام تحمید نیز نمی‌رسد. امام صادق (ع) فرمودند: صبح‌ها چهار مرتبه «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» بگویید و کسی که این کار را انجام دهد، شکر آن روز را به جای آورده و شب‌ها چهار مرتبه «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» بگویید و کسی که این کار را انجام دهد شکر آن شب را به جای آورده است.

دولابی در پایان در رابطه با تفاوت شکر و حمد گفت: شکر در مقابل نعمتی است که خداوند به ما عطا فرموده است. حمد اختصاص به این ندارد که نعمتی در اختیار ما قرار گرفته باشد یا خیر، بلکه اگر کسی شایسته ستایش باشد او را حمد می‌کنند و حمد مربوط به عارفان است و حمد خدای را به جای می‌آورند چون او شایسته حمد است و ذره‌ای عیب نقص در کار او راه ندارد.